Hệ thống chính trị và Khái niệm nhà nước pháp quyền

Trong quan hệ giữa Nhà nước với Đảng Cộng sản Việt Nam thì Nhà nước là phương tiện quan trọng nhất để đưa đường lối,chính sách của Đảng vào cuộc sống thông qua ba hình thức hoạt động chủ yếu là xây dựng pháp luật, tổ chức thực hiện pháp luật và bảo vệ pháp luật nhằm thực hiện mục tiêu mà Đảng đã đặt ra là dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh. Bên cạnh đó, Nhà nước có trách nhiệm tạo mọi điều kiện thuận lợi về cơ sở pháp lí, vật chất, tinh thần cho Đảng hoạt động và bảo vệ uy tín, danh dự, sinh mệnh của Đảng trước âm mưu và hành động phá hoại của các lực lượng thù địch.

Đảng Cộng sản Việt Nam “là lực lượng lãnh đạo Nhà nước”. Đảng lãnh đạo một cách toàn diện từ tổ chức đến các hoạt động của nhà nước. Đảng lãnh đạo đối với Nhà nước bằng việc Đảng vạch ra đường lối chiến lược về đối nội, đối ngoại để Nhà nước thể chế hoá thành pháp luật và tổ chức thực hiện pháp luật; đào tạo, bồi dưỡng cán bộ cho Nhà nước, giới thiệu đảng viên và người ngoài đảng đủ năng lực và phẩm chất để cơ quan nhà nước có thẩm quyền xem xét, bố trí vào những vị trí chủ chốt trong bộ máy nhà nước hoặc để cử tri bầu vào các cơ quan dân cử trực tiếp; thường xuyên giáo dục chính trị, tư tưởng, đạo đức, tác phong cho cán bộ, đảng viên và người ngoài Đảng làm việc trong bộ máy nhà nước; kiểm tra hoạt động của bộ máy nhà nước; chỉ đạo công cuộc cải cách, hoàn thiện bộ máy nhà nước và cuộc đấu tranh chống các hiện tượng tiêu cực trong bộ máy nhà nước hiện nay. Các phương pháp chủ yếu mà Đảng sử dụng để lãnh đạo Nhà nước là tuyên truyền, vận động, giáo dục, thuyết phục và tự nêu gương của đảng viên làm việc trong bộ máy nhà nước.

Mặt trận Tổ quốc Việt Nam là cơ sở chính trị của chính quyền nhân dân. Các tổ chức Công đoàn, Hội nông dân, Đoàn thanh niên, Hội phụ nữ, Hội cựu chiến binh cùng các tổ chức thành viên khác của Mặt trận phối hợp và thống nhất hành động trong Mặt trận Tổ quốc Việt Nam. Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị xã hội khác tham gia xây dựng bộ máy nhà nước; kiểm tra, giám sát hoạt động của các cơ quan, nhân viên nhà nước; tham gia xây dựng chính sách, pháp luật, phản biện, đóng góp ý kiến đối với chính sách, pháp luật của nhà nước; kiến nghị với nhà nước về những vấn đề liên quan; thực hiện quản ỉí nhà nước trong những trường họp được giao; tuyên truyền giáo dục pháp luật đối với hội viên của mình; cùng với cơ quan nhà nước, tố chức lãnh tế, tố chức xã hội chăm lo và bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của thành viên tổ chức mình cũng như của nhân dân...

Để củng cố và tăng cường mối quan hệ giữa Nhà nước với các tổ chức xã hội thì Nhà nước cần luôn luôn đổi mới nội dung, hình thức và phương pháp quản lí các tổ chức xã hội, sao cho Nhà nước vẫn quản lí được các tổ chức đó bằng pháp luật nhung lại không can thiệp vụn vặt, quá mức cần thiết vào tổ chức và hoạt động của họ; chống mọi biểu hiện “hành chính hoá” tổ chức xã hội; hoàn thiện chính sách, pháp luật về tổ chức và hoạt động của các tố chức xã hội; tăng cường kiểm tra, giám sát hoạt động của tố chức xã hội; xử lí kịp thời, nghiêm minh, nhanh chóng mọi vi phạm pháp luật của các tổ chức xã hội và thành viên của các tổ chức ẩy; thường xuyên tổng kết việc quản lí các tổ chức xã hội bằng pháp luật để thấy được ưu điểm để phát huy và nhận ra nhược điểm để khắc phục. Các tổ chức xã hội cũng cần đổi mới tổ chức theo hướng gọn, nhẹ, tinh thông và hiệu quả; đổi mới nội dung, hình thức, phương pháp hoạt động để lôi cuốn tất cả thành viên vào mọi hoạt động của tổ chức; tham gia tích cực hơn nữa vào xây dựng, củng cố, hoàn thiện, bảo vệ Nhà nước, vào công tác xây dựng pháp luật, tổ chức thực hiện pháp luật và bảo vệ pháp luật; tăng cường giáo dục chính trị, tư tưởng, văn hoá, đạo đức cách mạng cho tất cả các thành viên nhằm bồi dưỡng và nâng cao lập trường chính trị, phẩm chất đạo đức, trình độ văn hoá và lối sống của con người mới; thường xuyên tổng kết việc tham gia quản lí nhà nước, quản lí xã hội để rút ra bài học kinh nghiệm cho các hoạt động sau.

II- Khái niệm nhà nước pháp quyền

Trong lịch sử tư tưởng chính trị pháp lí của nhân loại, tư tưởng nhà nước pháp quyền đã hình thành từ thời cổ đại. Ngay từ thời cổ đại, khi con người bị đặt dưới sự cai trị tùy tiện, độc đoán của nhà cầm quyền thì cũng là lúc trong xã hội xuất hiện ý tưởng về một nhà nước được tổ chức và hoạt động trên cơ sở pháp luật, cai trị, quản lí xã hội bằng pháp luật, cả vua, quan cũng như dân chúng đều phải tôn trọng pháp luật, phục tùng pháp luật... Sau hàng nghìn năm dưới những “đêm trường trung cổ”, bước sang thời kì phục hưng, tư tưởng nhà nước pháp quyền tiếp tục được phát triển, hoàn thiện. Thời kì này, tư tưởng đề cao vai trò của pháp luật trong đời sống nhà nước và xã hội luôn gắn liền với tư tưởng dân chủ, khẳng định chủ quyền nhân dân, chống lại sự chuyên quyền, độc đoán của nhà cầm quyền, bảo đảm bảo vệ quyền con người... Tư tưởng nhà nước pháp quyền thời kì này một mặt khẳng định vai trò của pháp luật, nhưng mặt khác nhấn mạnh tính chất của pháp luật, đòi hỏi pháp luật phải dân chủ, tiến bộ, phản ánh ý chí và nguyện vọng của nhân dân, pháp luật phải phù hợp với quyền tự nhiên của con người.