Khái quát về hợp đồng bảo hiểm nhân thọ

1- Bảo hiểm nhân thọ là gì?

Theo quy định tại khoản 13 Điều 4 Luật kinh doanh bảo hiểm năm 2022 quy định: “Bảo hiểm nhân thọ là loại hình bảo hiểm cho trường hợp người được bảo hiểm sống hoặc chết.”

Bảo hiểm nhân thọ là sự cam kết giữa công ty bảo hiểm với người tham gia bảo hiểm mà trong đó công ty bảo hiểm có trách nhiệm trả số tiền bảo hiểm (số tiền bảo hiểm) cho người tham gia khi người tham gia có những sự kiện đã định trước còn người tham gia bảo hiểm có trách nhiệm nộp phí bảo hiểm đầy đủ và đúng thời hạn.

Theo phương diện pháp lý, bảo hiểm nhân thọ là hợp đồng cam kết chi trả tiền bảo hiểm của công ty bảo hiểm nhân thọ khi người được bảo hiểm không may xảy ra rủi ro bất trắc với điều kiện bên mua bảo hiểm đóng phí định kỳ đầy đủ theo thời gian thỏa thuận trước có thể là 5 năm, 10 năm, 30 năm…. Trong đó:

- Doanh nghiệp bảo hiểm hay công ty bảo hiểm nhân thọ là doanh nghiệp được thành lập, tổ chức và hoạt động theo quy định của Luật này và các quy định khác của pháp luật có liên quan để kinh doanh bảo hiểm, tái bảo hiểm.

- Người được bảo hiểm là người mà sức khỏe, tính mạng của người đó là đối tượng được bảo hiểm chính của hợp đồng bảo hiểm nhân thọ. Hiện nay, một hợp đồng bảo hiểm chỉ có một người được bảo hiểm chính (trừ một số sản phẩm tham gia cho thai phụ).

- Bên mua bảo hiểm thực chất là người đóng phí bảo hiểm định kỳ để duy trì hợp đồng. Người được bảo hiểm có thể là bên mua bảo hiểm.

Một hợp đồng bảo hiểm có hai phần: phần bảo hiểm nhân thọ chính và phần bảo hiểm bổ trợ mua kèm sản phẩm chính. Theo đó, phụ thuộc vào từng gói bảo hiểm mà khách hàng tham gia, bảo hiểm nhân thọ sẽ bảo hiểm cho những rủi ro tai nạn, thương tật, bệnh hiểm nghèo, tử vong và ốm đau nằm viện, phẫu thuật, nha khoa, thai sản…

Mục đích chính của bảo hiểm nhân thọ là bảo vệ con người trước những rủi ro bất ngờ, nhưng bên cạnh đó bảo hiểm nhân thọ kết hợp yếu tố tiết kiệm và đầu tư.

2- Hợp đồng bảo hiểm nhân thọ là gì?

Theo Khoản 16 Điều 4 Luật Kinh doanh bảo hiểm 2022, “Hợp đồng bảo hiểm là sự thoả thuận giữa bên mua bảo hiểm và doanh nghiệp bảo hiểm, chi nhánh doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ nước ngoài, tổ chức tương hỗ cung cấp bảo hiểm vi mô, theo đó bên mua bảo hiểm phải đóng phí bảo hiểm, doanh nghiệp bảo hiểm, chi nhánh doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ nước ngoài, tổ chức tương hỗ cung cấp bảo hiểm vi mô phải bồi thường, trả tiền bảo hiểm theo thỏa thuận trong hợp đồng.”

Đối tượng bảo hiểm của hợp đồng bảo hiểm nhân thọ là tuổi thọ, tính mạng con người. Đối tượng bảo hiểm của hợp đồng bảo hiểm sức khỏe là sức khoẻ con người.

Bên mua bảo hiểm có quyền lợi có thể được bảo hiểm đối với những người sau đây: Bản thân bên mua bảo hiểm; Vợ, chồng, cha, mẹ, con của bên mua bảo hiểm; Anh ruột, chị ruột, em ruột hoặc người khác có quan hệ nuôi dưỡng, cấp dưỡng với bên mua bảo hiểm; Người có quyền lợi về tài chính hoặc quan hệ lao động với bên mua bảo hiểm; Người được bảo hiểm đồng ý bằng văn bản cho bên mua bảo hiểm mua bảo hiểm sức khỏe cho mình. Tại thời điểm giao kết hợp đồng bảo hiểm, bên mua bảo hiểm phải có quyền lợi có thể được bảo hiểm.

Đối với các hợp đồng bảo hiểm có thời hạn trên 01 năm, trong thời hạn 21 ngày kể từ ngày nhận được hợp đồng bảo hiểm, bên mua bảo hiểm có quyền từ chối tiếp tục tham gia bảo hiểm. Trường hợp bên mua bảo hiểm từ chối tiếp tục tham gia bảo hiểm thì hợp đồng bảo hiểm sẽ bị hủy bỏ, bên mua bảo hiểm được hoàn lại phí bảo hiểm đã đóng sau khi trừ đi chi phí hợp lý (nếu có) theo thỏa thuận trong hợp đồng bảo hiểm; doanh nghiệp bảo hiểm không phải bồi thường, trả tiền bảo hiểm khi xảy ra sự kiện bảo hiểm.

Doanh nghiệp bảo hiểm cấp bảo hiểm tạm thời cho bên mua bảo hiểm kể từ thời điểm nhận được yêu cầu bảo hiểm và phí bảo hiểm tạm tính của bên mua bảo hiểm. Thời hạn bảo hiểm, số tiền bảo hiểm, điều kiện bảo hiểm tạm thời do doanh nghiệp bảo hiểm và bên mua bảo hiểm thỏa thuận. Bảo hiểm tạm thời kết thúc sau khi doanh nghiệp bảo hiểm chấp nhận hoặc từ chối bảo hiểm hoặc trường hợp khác theo thỏa thuận.

3- Đặc điểm của hợp đồng bảo hiểm nhân thọ

Bảo hiểm nhân thọ là một loại nghiệp vụ bảo hiểm cho người được bảo hiểm sống hoặc chết. Chính vì vậy mà hợp đồng bảo hiểm nhân thọ mang những đặc điểm cơ bản sau:

- Tuổi thọ, tính mạng, sức khỏe  con người không xác định được giá trị.

- Sự kiện bảo hiểm không không hoàn toàn gắn liền với rủi ro. Sự kiện bảo hiểm là sự kiện khách quan do các bên thỏa thuận hoặc pháp luật quy định mà khi sự kiện đó xảy ra thì doanh nghiệp bảo hiểm phải trả tiền bảo hiểm cho người thụ hưởng hoặc bồi thường cho người được bảo hiểm.

- Chỉ công ty bảo hiểm nhân thọ mới được cung cấp. Bảo hiểm nhân thọ là bảo hiểm con người đây là thuộc tính cơ bản nhất của bảo hiểm thọ các loại bảo hiểm khác không khác. Ví dụ: bạn tham gia bảo hiểm tính mạng, sức khỏe thì bạn phải đóng phí khi tham gia bảo hiểm. Trong khoản thời gian tham gia bảo hiểm nếu bạn gặp rủi ro như tai nạn thì bạn sẽ được bên bảo hiểm chi trả các chi phí phát sinh trong việc gặp rủi ro này.

- Đây là loại hợp đồng dài hạn và thường mang tính tiết kiệm.

- Bảo hiểm nhân thọ là loại hợp đồng với các điều khoản mẫu nên yêu cầu rất cao về tính linh hoạt và tính minh bạch.

4- Ý nghĩa của hợp đồng bảo hiểm nhân thọ

Dù chỉ là một loại bảo hiểm tự nguyện nhưng hợp đồng bảo hiểm nhân thọ lại có ý nghĩa rất to lớn đối với người tham gia:

(i) Bảo vệ tài chính, an tâm tận hưởng cuộc sống.

Khi còn trẻ, con người thường tiết kiệm tiền cho những mục đích như mua sắm, đi du lịch, kinh doanh, kết hôn hoặc sinh con trong tương lai. Khi biến cố tai nạn, bệnh tật ập đến, thay vì dùng khoản tiền tích lũy kia để giải quyết gánh nặng tài chính, nếu tham gia bảo hiểm nhân thọ, chúng ta sẽ được doanh nghiệp bảo hiểm hỗ trợ chi phí, từ đó nhanh chóng vượt qua mất mát và tiếp tục cuộc sống tốt hơn.

(ii) Giúp giảm bớt chi tiêu lãng phí và tạo nếp sống tiết kiệm cho tương lai.

Việc đóng tham gia bảo hiểm nhân thọ sẽ giúp bạn hình thành thói quen chi tiêu tiết kiệm để có tiền đóng bảo hiểm định kỳ. Nếu không đóng tiền đúng hạn, hợp đồng bảo hiểm có thể sẽ bị chấm dứt, đồng nghĩa các quyền lợi bảo hiểm sẽ không được duy trì. Nếu không gặp rủi ro trong thời hạn bảo hiểm, bạn cũng sẽ được nhận lại số tiền gốc đã đóng cộng với một khoản lãi nhất định. Đây cũng coi như một khoản tích lũy cho tương lai như đầu tư kinh doanh, cho con ăn học,…

(iii) Chiếc thẻ thông hành chăm sóc sức khỏe tốt hơn.

Với việc tham gia bảo hiểm nhân thọ từ sớm, người tham gia có thể an tâm chữa bệnh tại những cơ sở y tế cao cấp, với phương pháp điều trị hiện đại và đội ngũ bác sĩ chuyên môn cao mà không lo về tài chính do đã có doanh nghiệp bảo hiểm chi trả.

(iv) Lấy số đông bù số ít, “mọi người vì một người”.

Ngoài bảo vệ cuộc sống của người tham gia khi rủi ro bất ngờ xảy đến, bảo hiểm nhân thọ còn giúp san sẻ rủi ro trong cộng đồng bằng cách lấy số đông bù số ít. Bởi các khoản phí đóng hợp đồng bảo hiểm nhân thọ sẽ được đưa vào quỹ dự trữ tài chính của công ty bảo hiểm nhân thọ. Sau đó số tiền này sẽ được đem đầu tư vào ngân hàng, cổ phiếu,… để tạo ra lợi nhuận, từ đó có kinh phí để duy trì hoạt động cũng như có một số tiền lớn để chi trả bồi thường cho khách hàng khi gặp rủi ro.

5- Phân loại bảo hiểm nhân thọ 

Hiện nay trên thị trường có rất nhiều loại hình bảo hiểm nhân thọ khác nhau. Dựa trên phạm vi bảo hiểm có thể phân bảo hiểm nhân thọ thành các loại hình sau:

- Bảo hiểm sinh kỳ: Sản phẩm được thiết kế cho trường hợp người tham gia sống tới thời hạn nhất định được các thỏa thuận trong hợp đồng thì công ty bảo hiểm sẽ chi trả tiền bảo hiểm.

- Bảo hiểm tử kỳ: Sản phẩm bảo hiểm được thiết kế cho trường hợp người được bảo hiểm tử vong trong một thời hạn nhất định được quy định trong hợp đồng thì doanh nghiệp bảo hiểm phải trả tiền bảo hiểm cho người thụ hưởng nếu người được bảo hiểm chết trong thời hạn được thỏa thuận.

- Bảo hiểm trọn đời: Sản phẩm bảo hiểm được thiết kế cho trường hợp người được bảo hiểm tử vong vào bất kỳ thời điểm nào tính từ thời điểm hợp đồng bảo hiểm có hiệu lực thì công ty bảo hiểm phải chi trả tiền bảo hiểm cho người thụ hưởng.

- Bảo hiểm hỗn hợp: Sản phẩm bảo hiểm được thiết kế kết hợp giữa bảo hiểm sinh kỳ và bảo hiểm tử kỳ.

- Bảo hiểm trả tiền định kỳ: Sản phẩm bảo hiểm được thiết kế cho trường hợp người được bảo hiểm sống đến một thời hạn nhất định; sau đó công ty bảo hiểm phải trả tiền định kỳ cho người thụ hưởng theo thỏa thuận trước đó trong hợp đồng bảo hiểm.

- Bảo hiểm liên kết đầu tư: Sản phẩm bảo hiểm được thiết kế theo hình thức chia lãi, phí và quyền lợi bảo hiểm tách riêng thành hai phần đó là phần bảo hiểm và phần đầu tư.

- Bảo hiểm hưu trí: Sản phẩm bảo hiểm cho trường hợp người được bảo hiểm đạt đến độ tuổi nhất định thì công ty bảo hiểm trả tiền theo thỏa thuận trong hợp đồng bảo hiểm.

6- Mẫu hợp đồng bảo hiểm nhân thọ