Kỹ năng tham gia một số các hoạt động điều tra

Nhằm đảm bảo cho các hoạt động điều tra được tiến hành đúng với quy định của pháp luật, ngăn ngừa xảy ra vi phạm nên BLTTHS năm 2015 quy định các hoạt động điều tra do CQĐT tiến hành phải có sự kiểm tra, giám sát của VKS và có sự tham gia của một số người, trong đó có người bào chữa hoặc người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của bị hại, đương sự.

                                                                Công ty Luật TNHH Everest – Tổng đài tư vấn pháp luật: 024 66 527 527

Quy định này cũng là để nhằm thực hiện dân chủ trong tố tụng hình sự và đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của người bị buộc tội cũng như của những người tham gia tố tụng. Trong BLTTHS năm 2015 thì quyền được tham gia các hoạt động điều tra của Luật sư với tư cách là người bào chữa quy định tại Điều 73 và của luật sư với tư cách là người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho bị hại, đương sự quy định tại Điều 84.

Tham gia hoạt động hỏi cung bị can

Các tội xâm phạm tính mạng , sức khỏe , nhân phẩm , danh dự của con người được xác định có tính nguy hiểm cao cho xã hội nên phần lớn trong các vụ án bị can thường bị áp dụng biện pháp ngăn chặn là tạm giam . Vì vậy , tham gia hoạt động hỏi cung bị can là một trong những hoạt động quan trọng và phổ biến của Luật sư trong các vụ án này .

Luật sư cần có một số lưu ý sau

+ Trước khi tham gia các buổi hỏi cung, luật sư cần nắm các thông tin vụ án, đặc biệt những vấn đề, tình tiết còn chưa được CQĐT chứng minh hoặc có những mâu thuẫn, từ đó xác định những vấn đề, tinh tiết cần phải làm rõ. Luật sư cũng cần tìm hiểu các đặc điểm nhân thân và trạng thái tâm lý của bị can đến việc tiếp xúc và hỏi bị can được tập trung đạt hiệu quả;

+ Khi Điều tra viên hỏi bị can, Luật sư cần phải tập trung theo can với những nội dung, tình tiết của vụ án mà Luật sư đã biết để từ đó xác định những nội dung, tình tiết mới hay có sự mâu thuẫn, xác định những vấn đề, tình tiết cần phải hỏi bị can;

+ Khi được hỏi bị can, Luật sư cần hỏi thăm sức khỏe, bị can, tình hình giam giữ, động viên bị can, giải thích pháp luật cho bị can nếu thấy cần thiết. Tùy theo từng vụ án cụ thể, tùy từng trường hợp phạm tội cụ thể mà Luật sư xác định những nội dung cần hỏi bị can. Tuy nhiên, trong các vụ án về các tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm, danh dự của con người Luật sư cần tập trung hỏi bị can để làm rõ các vấn đề như: Bị can có hay không thực hiện hành vi phạm tội; Nếu có thì thực hiện như thế nào (diễn biến, thời gian, địa điểm thực hiện; công cụ, phương tiện thực hiện ...); Ý thức chủ quan khi thực hiện hành vi; Động cơ, nguyên nhân phạm tội; Mối quan hệ giữa bị can và bị hại ... Đặc biệt, Luật sư cần hỏi kỹ về những vấn đề, tình tiết có thể dẫn đến việc loại trừ hoặc giảm nhẹ TNHS cho bị can được quy định trong nhiều tội phạm thuộc nhóm tội phạm này.

Kỹ năng tham gia một số hoạt động điều tra khác

Như đã nêu, một trong những sửa đổi, bổ sung của BLTTHS năm 2015 là mở rộng quyền tham gia các hoạt động điều tra của người bảo chữa và người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho bị hại, đương sự. Theo Điều 73, Điều 84 của BLTTHS năm 2015 thì người bào chữa, người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của bị hại, đương sự được, quyền “có mặt” hoặc “tham gia các hoạt động như lấy lời khai của người bị bắt, bị tạm giữ, hỏi cung bị can, đối chất, nhận dạng, biết giọng nói và một số hoạt động điều tra khác. Tuy nhiên, hoạt động điều tra khác là hoạt động nào lại không quy định rõ; Đồng thời, nguời bào chữa và người bảo vệ có vai trò gì, được làm gì khi “có mặt” hoặc "tham gia” các hoạt động cũng không được quy định cụ thể. Có thể nói đây là một hạn chế của BLTTHS năm 2015, gây khó khăn cho người bào chữa và người bảo vệ khi tham gia các hoạt động điều tra.

Tuy nhiên, trên cơ sở các nguyên tắc và các quy định chung của BLTTHS, trên cơ sở quyền và nghĩa vụ của người bào chữa và người bảo vệ, khi “có mặt” hoặc khi tham gia ”một số hoạt động điều tra theo quy định, Luật sư cần lưu ý các vấn đề sau:

+ Trước khi tham gia hoạt động nào Luật sư cần phải nắm vững các quy định của BLTTHS về hoạt động đó; Đặc biệt, phải nắm vững nội dung và các tình tiết của vụ án;

+ Luật sư phải chú ý quan sát và đối chiếu với quy định của BLTTHS để xác định hoạt động điều tra có thực hiện theo đúng quy định hay không; Có phù hợp với nội dung, tình tiết của vụ án hay không.

Ví dụ 4: Theo các chứng cứ đã thu thập được thì hành vi A và đồng bọn dùng dao chém, dùng gậy đánh B được thực hiện vào lúc 18 giờ, tại một địa điểm không có đèn chiếu sáng và trời có mưa to. Do chưa xác định được chính xác hành vi của từng bị can nên CQĐT đã tổ chức thực nghiệm điều tra. Tuy nhiên, buổi thực nghiệm được tổ chức vào lúc 17 giờ, trời không mưa và hiện trường được chiếu sáng từ nguồn của một máy phát điện.

Trong quá trình quan sát, Luật sư phải ghi chép diễn biến của hoạt động điều tra, đặc biệt là những gì mà khi đối chiếu với quy định của BLTTHS, với nội dung và tình tiết của vụ án Luật sư thấy không phù hợp hoặc có vi phạm. Đây là cơ sở để Luật sư có những kiến nghị hoặc khiếu nại với cơ quan và người có thẩm quyền tố tụng. Như ở ví dụ nêu trên, việc tổ chức thực nghiệm điều tra không đúng về thời gian và không gian, về điều kiện thời tiết thi hành vi phạm tội được thực hiện chắc chắn sẽ khó có thể chứng minh một cách chính xác hành vi cụ thể của A cũng như đồng bọn trong việc gây thương tích cho B ảnh hưởng đến việc xác định sự thật khách quan vụ án. Luật sư hoàn toàn có thể dựa trên cơ sở những quan sát được ghi chép lại để kiển. tụng về vị nghị hoặc khiếu nại với cơ quan và người có thẩm quyền tố phạm này.