Các biểu hiện khác của mặt khách quan của tội phạm

1- Đặc điểm các biểu hiện khác của mặt khách quan của tội phạm

Ngoài những biểu hiện của mặt khách quan là hành vi khách quan và hậu quả thiệt hại, mặt khách quan của tội phạm còn có các biểu hiện khác. Đó là công cụ, phương tiện, phương pháp, thủ đoạn phạm tội, địa điểm, thời gian và hoàn cảnh phạm tội...

Các biểu hiện này chỉ được mô tả trong một số cấu thành tội phạm. Cụ thể là, các biểu hiện này được mô tả trong cấu thành tội phạm cơ bản nếu có ý nghĩa quyết định đến tính nguy hiểm cho xã hội của hành vi, hoặc các biểu hiện này được mô tả trong cấu thành tội phạm tăng nặng nếu làm tăng tính chất nguy hiểm của hành vi.

Xem thêm: Dịch vụ pháp lý trong lĩnh vực hình sự của Công ty Luật TNHH Everest

2- Về công cụ, phương tiện phạm tội

Phương tiện phạm tội là đối tượng được chủ thể của tội phạm sử dụng khi thực hiện hành vi phạm tội của mình. Công cụ phạm tội là dạng cụ thể của phương tiện phạm tội.

Phương tiện phạm tội (trong đó có công cụ phạm tội) được mô tả trong CTTP cơ bản của một số tội phạm.

Ví dụ: Tội hủy hoại nguồn lợi thủy sản (Điều 242 BLHS) là tội phạm mà CTTP cơ bản có dấu hiệu phương tiện phạm tội. Cụ thể, khoản 1 điểm a Điều 242 Bộ luật Hình sự 2015 đòi hỏi phương tiện phạm tội phải là chất độc, chất nổ...

Trong nhiều cấu thành tội phạm khác, phương tiện phạm tội được phản ánh là dấu hiệu của cấu thành tội phạm tăng nặng.

Ví dụ: điểm d khoản 2 Điều 168 Bộ luật Hình sự 2015 quy định phương tiện phạm tội là vũ khí; điểm d khoản 2 Điều 178 Bộ luật Hình sự 2015 quy định phương tiện phạm tội là chất nguy hiểm về cháy, nổ...

Như vậy, việc xác định phương tiện phạm tội có thể có ý nghĩa trong việc định tội hoặc trong việc định khung hình phạt tăng nặng.

Ngoài ra, đối với những tội phạm mà “phương tiện phạm tội” không được phản ánh trong CTTP cơ bản cũng như trong CTTP tăng nặng, việc xác định tính chất của phương tiện phạm tội vẫn cần thiết khi quyết định hình phạt vì tính chất của phương tiện phạm tội là yếu tố ảnh hưởng đến mức độ nguy hiểm của hành vi phạm tội. Do vậy, Điều 52 Bộ luật Hình sự 2015 đã quy định phương tiện có khả năng gây nguy hại cho nhiều người là tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự.

Xem thêm: Dịch vụ pháp lý trong lĩnh vực hình sự của Công ty Luật TNHH Everest

3- Về phương pháp, thủ đoạn phạm tội

Phương pháp, thủ đoạn phạm tội là cách thức thực hiện hành vi phạm tội, trong đó có cách thức sử dụng công cụ, phương tiện. Ở một số tội phạm, biểu hiện này được phản ánh là dấu hiệu của CTTP cơ bản hoặc của CTTP tăng nặng.

Ví dụ: Điều 181 Bộ luật Hình sự 2015 quy định thủ đoạn phạm tội là dấu hiệu của CTTP cơ bản của tội cưỡng ép kết hôn. Cụ thể, thủ đoạn phạm tội của tội này là thủ đoạn hành hạ, ngược đãi, uy hiếp tỉnh thần, yêu sách của cải, ... Tương tự như vậy, điểm d khoản 2 Điều 168 Bộ luật Hình sự 2015 quy định thủ đoạn nguy hiểm là tình tiết định khung hình phạt tăng nặng của tội cướp tài sản...

Như vậy, việc xác định tính chất của thủ đoạn phạm tội có thể có ý nghĩa trong định tội hoặc trong việc định khung hình phạt.

Ngoài ra, đối với những tội phạm mà "thủ đoạn phạm tội" không được phản ánh trong CTTP cơ bản cũng như trong CTTP tăng nặng, việc xác định tính chất của thủ đoạn phạm tội vẫn cần thiết khi quyết định hình phạt vì tính chất của thủ đoạn phạm tội là yếu tố ảnh hưởng đến mức độ nguy hiểm của hành vi phạm tội. Do vậy, Điều 52 Bộ luật Hình sự 2015 đã quy định một số thủ đoạn phạm tội là tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự.

Xem thêm: Dịch vụ pháp lý trong lĩnh vực hình sự của Công ty Luật TNHH Everest

4- Về thời gian, địa điểm, hoàn cảnh phạm tội

Tính nguy hiểm cho xã hội của một số hành vi có thể phụ thuộc vào thời gian xảy ra (trong năm).

Ví dụ: Thời gian thuộc mùa sinh sản có thể ảnh hưởng đến tính nguy hiểm cho xã hội của hành vi đánh bắt thủy sản hoặc săn bắt thú rừng trái phép. Do vậy, luật hình sự có thể quy định thời gian phạm tội là dấu hiệu của CTTP cơ bản.

Địa điểm và hoàn cảnh phạm tội có thể được phản ánh ở một số tội phạm là dấu hiệu của CTTP cơ bản, CTTP tông nặng hoặc giảm nhẹ.

Ví dụ: Điều 188 Bộ luật Hình sự 2015 quy định địa điểm phạm tội (qua biên giới) là dấu hiệu của CTTP tội buôn lậu; Điều 124 Bộ luật Hình sự 2015 quy định hoàn cảnh phạm tội (hoàn cảnh khách quan đặc biệt) là dấu hiệu của CTTP tội giết hoặc vứt bỏ con mới đẻ; điểm c khoản 4 Điều 188 Bộ luật Hình sự 2015 quy định lợi dụng hoàn cảnh (thiên tai, chiến tranh...) để phạm tội là dấu hiệu định khung hình phạt tăng nặng của tội buôn lậu … 

5- Khuyến nghị của Công ty Luật TNHH Everest

[a] Bài viết Các biểu hiện khác của mặt khách quan của tội phạm được chuyên gia của Công ty Luật TNHH Everest thực hiện nhằm mục đích nghiên cứu khoa học hoặc phổ biến kiến thức pháp luật, hoàn toàn không nhằm mục đích thương mại.

[b] Bài viết Các biểu hiện khác của mặt khách quan của tội phạm có sử dụng những kiến thức hoặc ý kiến của các chuyên gia được trích dẫn từ nguồn đáng tin cậy. Tại thời điểm trích dẫn những nội dung này, chúng tôi đồng ý với quan điểm của tác giả. Tuy nhiên, quý vị chỉ nên coi đây là những thông tin tham khảo, bởi nó có thể chỉ là quan điểm cá nhân người viết.

[c] Trường hợp cần giải đáp thắc mắc về vấn đề có liên quan, hoặc cần ý kiến pháp lý, hoặc thuê Luật sư tư vấn cho vụ việc cụ thể, Quý vị vui lòng liên hệ với Luật sư, chuyên gia của Công ty Luật TNHH Everest qua Tổng đài tư vấn pháp luật: (024) 66 527 527, E-mail: info@everest.org.vn.