Dịch vụ pháp lý trong lĩnh vực hình sự

I- TRÁCH NHIỆM CỦA LUẬT SƯ KHI CUNG CẤP DỊCH VỤ PHÁP LÝ TRONG LĨNH VỰC HÌNH SỰ:

Bộ quy tắc đạo đức và ứng xử nghề nghiệp luật sư Việt Nam (Ban hành kèm theo Quyết định số 201/QĐ-HĐLSTQ ngày 13/12/2019 của Hội đồng luật sư toàn quốc quy định: "Luật sư có Sứ mệnh bảo vệ quyền con người, quyền công dân, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các cá nhân, tổ chức, cơ quan, bảo vệ sự độc lập của tư pháp, góp phần bảo vệ công lý, công bằng, phát triển kinh tế - xã hội và xây dựng nhà nước pháp quyền Việt Nam xã hội chủ nghĩa" (Quy tắc 1). "Luật sư phải độc lập, trung thực, tôn trọng sự thật khách quan, không vì lợi ích vật chất, tinh thần hoặc bất kỳ áp lực nào khác để làm trái pháp luật và đạo đức nghề nghiệp" (Quy tắc 2).

Trong lĩnh vực hình sư, oan, sai trong lĩnh vực hình sự: oan, sai, tình trạng bức cung, nhục hình trong vụ án hình sự tại Việt Nam không hiếm. Tình trạng này không chỉ trực tiếp xâm phạm quyền tự do, danh dự, nhân phẩm… mà trong nhiều trường hợp, còn tước đoạt cả quyền được sống của con người. Ngược lại, tại Việt Nam không hiếm trường hợp lại 'hành chính hóa' hoặc 'dân sự hóa' hành vi vi phạm pháp luật hình sự (tội phạm). Tố giác, tố cáo, tin báo tội phạm không được giải quyết đúng pháp luật, dẫn đến việc bỏ lọt tội phạm, không truy tố hoặc truy tố không đúng hành vi phạm tội, xâm phạm đến quyền và lợi ích hợp pháp của công dân. Bởi vậy, vai trò Luật sư tham gia vụ án hình sự bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của khách hàng là vô cùng quan trọng.

Luật sư có trách nhiệm sử dụng các biện pháp hợp pháp để bảo vệ tốt nhất quyền, lợi ích hợp pháp của khách hàng: (1) hướng dẫn khách hàng hiểu và tuân thủ pháp luật, (2) giúp khách hàng nhận diện các cơ hội và rủi ro pháp lý, (3) hỗ trợ khách hàng sử dụng pháp luật hiệu quả khi thực hiện thực hiện quyền, nghĩa vụ của mình. 

Xem thêm: Dịch vụ Luật sư bào chữa trong vụ án hình sự của Công ty Luật TNHH Everest

II- HOẠT ĐỘNG TRỢ GIÚP PHÁP LÝ CỦA LUẬT SƯ TRONG LĨNH VỰC HÌNH SỰ:

Luật Luật sư năm 2006, sửa đổi bổ sung năm 2012 quy định: "Luật sư có các nghĩa vụ:... (d) Thực hiện trợ giúp pháp lý" (Điểm c Khoản 2 Điều 21). "Hoạt động trợ giúp pháp lý của Luật sư: 1- Khi thực hiện trợ giúp pháp lý, Luật sư phải tận tâm với người được trợ giúp như đối với khách hàng trong những vụ, việc có thù lao. 2- Luật sư thực hiện trợ giúp pháp lý theo Điều lệ của Liên đoàn luật sư Việt Nam" (Điều 31).

Bộ quy tắc đạo đức và ứng xử nghề nghiệp luật sư Việt Nam (Ban hành kèm theo Quyết định số 201/QĐ-HĐLSTQ ngày 13/12/2019 của Hội đồng luật sư toàn quốc) quy định: "Luật sư thực hiện trợ giúp pháp lý bằng sự tận tâm, vô tư và trách nhiệm nghề nghiệp như đối với các vụ việc có nhận thù lao" (Khoản 4.2 Quy tắc 4).

Luật trợ giúp pháp lý năm 2017 quy định: "Trợ giúp pháp lý là việc cung cấp dịch vụ pháp lý miễn phí cho người được trợ giúp pháp lý trong vụ việc trợ giúp pháp lý theo quy định của Luật này, góp phần bảo đảm quyền con người, quyền công dân trong tiếp cận công lý và bình đẳng trước pháp luật" (Điều 2). "Chính sách của Nhà nước về trợ giúp pháp lý: 1- Trợ giúp pháp lý là trách nhiệm của Nhà nước... 4- Nhà nước hỗ trợ, khuyến khích, ghi nhận và tôn vinh các cơ quan, tổ chức, cá nhân tham gia, đóng góp cho hoạt động trợ giúp pháp lý" (Điều 4). Pháp luật về trợ giúp pháp lý quy định việc Luật sư tham gia trợ giúp pháp lý theo hợp đồng thực hiện trợ giúp pháp lý được ký kết giữa Sở Tư pháp với tổ chức hành nghề Luật sư, giữa Trung tâm trợ giúp pháp lý nhà nước với Luật sư theo quy định của pháp luật về dân sự. Tổ chức hành nghề Luật sư có thể tự nguyện thực hiện trợ giúp pháp lý bằng nguồn lực của mình. 

Như vậy, hoạt động trợ giúp pháp lý của Luật sư cho người được trợ giúp pháp lý không chỉ là nghĩa vụ pháp lý mà còn là trách nhiệm đạo đức nghề nghiệp của Luật sư.