Hình thức và phân loại tập đoàn kinh tế, tổng công ty

1- Các hình thức liên kết trong tập đoàn kinh tế, tổng công ty

Thứ nhất, liên kết về vốn trong tập đoàn kinh tế, tổng công ty

Liên kết vốn là hình thức liên kết chủ yếu trong các tập đoàn kinh tế, tổng công ty tại Việt Nam. Liên kết vốn trong tập đoàn kinh tế, tổng công ty được hình thành từ quá trình đầu tư của công ty này nhằm sở hữu cổ phần, phần vốn góp trong công ty khác. Hoạt động đầu tư bao gồm góp vốn thành lập công ty, mua, nhận chuyển nhượng cổ phần, phần vốn góp trong công ty. Liên kết vốn thường mang tính chi phối mạnh và là liên kết chủ yếu của mô hình công ty mẹ - công ty con trong tập đoàn kinh tế, tổng công ty.

Thứ hai, liên kết về quyền sở hữu công nghiệp trong tập đoàn kinh tế, tổng công ty

Có hai hình thức liên kết quyền sở hữu công nghiệp trong tập đoàn kinh tế đó là: (i) liên kết giữa các đồng sở hữu chung quyền sở hữu công nghiệp; (ii) liên kết giữa công ty sở hữu quyền sở hữu công nghiệp và công ty được chuyển quyền sử dụng đối tượng sở hữu công nghiệp. Liên kết giữa các đồng sở hữu chung quyền sở hữu công nghiệp được hình thành khi các công ty cùng nhau thực hiện việc nghiên cứu thành công, các công ty cùng nhau đăng ký và thực hiện các hoạt động pháp lý nhằm bảo vệ quyền sở hữu công nghiệp. Giữa các công ty hình thành mối quan hệ chặt chẽ để cùng nhau thụ hưởng những lợi ích từ quyền sở hữu công nghiệp và xây dựng cơ chế để bảo vệ quyền sở hữu công nghiệp đó. Liên kết giữa công ty sở hữu quyền sở hữu công nghiệp và công ty nhận chuyển quyền sử dụng đối tượng sở hữu công nghiệp được hình thành trên cơ sở hợp đồng chuyển giao đối tượng quyền sở hữu công nghiệp.

Thứ ba, liên kết về thị trường trong tập đoàn kinh tế, tổng công ty

Liên kết thị trường trong tập đoàn kinh tế, tổng công ty hình thành trên cơ sở thỏa thuận giữa các công ty độc lập nằm trong các khâu trong quá trình sản xuất (theo chiều dọc) và trên cùng thị trường liên quan (theo chiều ngang). Liên kết thị trường trong tập đoàn kinh tế, tổng công ty có tính bền vững, lâu dài, các công ty trong liên kết hoạt động kinh doanh độc lập nhưng vẫn tuân thủ những lợi ích chung của toàn bộ tập đoàn. Trong liên kết có công ty giữ quyền chi phối, công ty này thực hiện việc phân chia thị trường cho các công ty còn lại trong liên kết.

Thứ tư, liên kết kinh doanh tạo thành tổ hợp kinh doanh trong tập đoàn kinh tế, tổng công ty

Hình thức liên kết kinh doanh tạo thành tổ hợp là hình thức liên kết giữa các công ty về nhãn hiệu (Co-branding), về địa điểm kinh doanh (Co-Location) để tạo thành một sản phẩm hoặc một hệ thống cung cấp dịch vụ. Những liên kết kinh doanh tạo thành tổ hợp đòi hỏi mức độ phức tạp và bền vững trong liên kết. Đây không phải dạng liên kết theo vụ việc, mà sự liên kết ở đây có tính chất lâu dài, quyền lợi của các bên bị chi phối lẫn nhau, từ đó tạo nên tính ổn định và bền vững của liên kết.

Thứ năm, một số hình thức liên kết khác trong tập đoàn kinh tế, tổng công ty

(i) Liên kết thông qua quyền khai thác tài nguyên, công ty mẹ trong tập đoàn kinh tế, tổng công ty được nhà nước cấp giấy phép khai thác tài nguyên, công ty mẹ giao cho các công ty con ký kết hợp đồng nhận thầu khai thác cho công ty mẹ. Công ty mẹ sử dụng quyền khai thác tài nguyên để chi phối hoạt động của công ty con.

(ii) Liên kết thông qua việc công ty mẹ nắm giữ thị trường của công ty thành viên, công ty mẹ trong tập đoàn kinh tế, tổng công ty nắm giữ hầu như toàn bộ thị trường của công ty con. Theo đó, hầu hết những sản phẩm dịch vụ của công ty con cung ứng đều cung ứng cho công ty mẹ.

Xem thêm: Dịch vụ pháp lý trong lĩnh vực doanh nghiệp

2- Phân loại tập đoàn kinh tế, tổng công ty

Dựa trên nguyên nhân hình thành liên kết có thể chia mô hình tập đoàn kinh tế, tổng công ty thành 02 loại cơ bản: Tập đoàn kinh tế, tổng công ty nhà nước và tập đoàn kinh tế, tổng công ty tư nhân.

Tập đoàn kinh tế, tổng công ty nhà nước được hình thành bằng quyết định hành chính. Quá trình hình thành liên kết không xuất phát từ nhu cầu phát triển mà do sự kết hợp cơ học từ quyết định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Tập đoàn kinh tế, tổng công ty nhà nước thông thường hoạt động theo mô hình công ty mẹ - công ty con. Trong đó, công ty mẹ là công ty do nhà nước sở hữu 100% vốn hoặc công ty mẹ giữ quyền chi phối với tỷ lệ tối thiểu được luật quy định. Nhà nước giao cho cơ quan có trách nhiệm thực hiện hoạt động kinh doanh vốn nhà nước tiến hành thành lập công ty mẹ, xây dựng cơ cấu tổ chức của công ty mẹ, cử người đại diện phần vốn nhà nước tại công ty mẹ. Công ty mẹ thành lập và giữ quyền chi phối các công ty con. Tập đoàn kinh tế, tổng công ty nhà nước thường hoạt động ở những lĩnh vực kinh tế quan trọng của quốc gia. Cơ chế quản lý hoạt động của tập đoàn chịu sự điều chỉnh của hệ thống pháp luật riêng.

Tập đoàn kinh tế, tổng công ty tư nhân hình thành theo con đường tự nhiên, do nhu cầu thực tiễn của hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Khi các doanh nghiệp đạt được một quy mô nhất định, nhu cầu liên kết để thực hiện hoạt động kinh doanh xuất hiện, các doanh nghiệp thực hiện việc liên kết tạo thành các tổ hợp doanh nghiệp lớn (Tập đoàn kinh tế, tổng công ty). Các công ty trong tập đoàn kinh tế, tổng công ty tư nhân hoạt động độc lập, theo mô hình công ty được quy định trong hệ thống pháp luật về công ty. Công ty mẹ trong tập đoàn kinh tế, tổng công ty tư nhân thường không có phần vốn góp của Nhà nước hoặc phần vốn góp chưa đủ ở mức độ chi phối theo luật định. Trong trường hợp, công ty mẹ của tập đoàn kinh tế, tổng công ty nhà nước thực hiện cổ phần hoá làm giảm tỷ lệ nắm giữ vốn của Nhà nước tại công ty mẹ xuống dưới mức chi phối theo quy định pháp luật, tập đoàn kinh tế, tổng công ty nhà nước sẽ chuyển đổi thành tập đoàn kinh tế, tổng công ty tư nhân.

Xem thêm: Dịch vụ pháp lý trong lĩnh vực doanh nghiệp

3-  Khuyến nghị của Công ty Luật TNHH Everest

[a] Bài viết Hình thức và phân loại tập đoàn kinh tế, tổng công ty của Công ty Luật TNHH Everest thực hiện nhằm mục đích nghiên cứu khoa học hoặc phổ biến kiến thức pháp luật, hoàn toàn không nhằm mục đích thương mại.
[b] Bài viết Hình thức và phân loại tập đoàn kinh tế, tổng công ty có sử dụng những kiến thức hoặc ý kiến của các chuyên gia được trích dẫn từ nguồn đáng tin cậy. Tại thời điểm trích dẫn những nội dung này, chúng tôi đồng ý với quan điểm của tác giả. Tuy nhiên, quý vị chỉ nên coi đây là những thông tin tham khảo, bởi nó có thể chỉ là quan điểm cá nhân người viết.
[c] Trường hợp cần giải đáp thắc mắc về vấn đề có liên quan, hoặc cần ý kiến pháp lý, hoặc thuê luật sư tư vấn cho vụ việc cụ thể, Quý vị vui lòng liên hệ với luật sư, chuyên gia của Công ty Luật TNHH Everest qua Tổng đài tư vấn pháp luật: (024) 66 527 527, E-mail: info@everest.org.vn.