Kỹ năng của Luật sư tại phiên tòa giải quyết về các tội phạm ma tuý

1- KỸ NĂNG CỦA LUẬT SƯ TRONG PHẦN THỦ TỤC BẮT ĐẦU PHIÊN TOÀ: 

Thủ tục bắt đầu phiên tòa là hoạt động đầu tiên của phiên tòa. Đây là một thủ tục có ý nghĩa rất quan trọng trong quá trình xét xử một vụ án hình sự. Nó sẽ gây tác động tâm lý rất quan trọng đối với những người tham gia phiên tòa trong suốt quá trình xét xử. Trong phần thủ tục bắt đẩu phiên tòa xét xử các vụ án ma túy, Luật sư cần chú ý những vấn đồ sau:

Về theo dõi danh sách những người được triệu tập tại phiên tòa: Trong vụ án ma túy, việc vắng mặt người làm chứng thường xuyên xảy ra. Luật sư nên cân nhắc có đề nghị hoãn phiên tòa để triệu tập, dẫn vài người làm chứng đến phiên tòa hay không, đặc biệt là những vụ án bắt qua tang mà phía người mua là con nghiện hoặc người làm chứng chứng kiến việc bắt quả tang. Luật sư chỉ nên đề nghị hoãn phiên tòa khi lời khai của người làm chứng chưa rõ, có mâu thuẫn.

Về việc bổ sung chứng cứ, tài liệu: Luật sư cũng có thể đề nghị Hội đồng xét xử cho Luật sư hoặc gia đình bị cáo cung cấp thêm những chứng cứ, tài liệu mà Luật sư cũng như gia đình bị cáo có được trước khi phiên tòa diễn ra mà chưa có trong hồ sơ vụ án. Trong thực tế án ma túy, việc Luật sư cung cấp thêm chứng cứ không nhiều chủ yếu là các tài liệu liên quan đến gia đình bố mẹ bị cáo như huân, huy chương...

Về việc đề xuất tháo còng tay cho khách hàng, trong những vụ án ma túy đặc biệt là những vụ án lớn thì đề xuất của Luật sư thường không được chấp nhận do yêu cầu bảo đảm an ninh, trật tự phiên tòa.

2- KỸ NĂNG CỦA LUẬT SƯ TRONG PHẦN TRANH TỤNG VÀ TUYÊN ÁN TẠI PHIÊN TOÀ: 

a) Trong thủ tục hỏi

Luật sư qua xét hỏi sẽ khai thác và làm rõ những vấn đề có lợi cho khách hàng tùy theo định hướng bào chữa.

Trong quá trình người tham gia tố tụng xét hỏi, Luật sư phải chú ý lắng nghe và phát hiện vấn đề đã làm rõ, vấn đề mà Luật sư sẽ hỏi để tránh lặp lại câu hỏi, vấn đề hỏi, đồng thời phát hiện tình tiết mới phát sinh để điều chỉnh kế hoạch xét hỏi đã dự kiến và chuẩn bị các câu hỏi mới đối với những người tham gia tố tụng.

Trong các vụ án ma túy, tại phiên tòa việc các bị cáo thay đổi lời khai, chối tội, cho rằng mình bị bức cung trong giai đoạn điều tra cũng như tình trạng bị cáo trả lời “không nhớ, đã quên” thường rất hay gặp. Trong các tình huống như vậy, Luật sư phải dự liệu trước cũng như ghi lại những tình tiết của vụ án đã thay đổi theo lờĩ khai của bị cáo (cả điểm có lợi và bất lợi). Nếu bị cáo thay đối lời khai, theo quy định của Bộ luật tố tụng hình sự, Hội đồng xét xử sẽ phải hòi tại sao họ lại thay đổi lời khai, Luật sư chú ý đến lý do bị cáo nêu ra, đồng thời cần so sánh, đối chiếu với các tình tiết mà mình đã nấm bắt khi nghiên cứu hồ sơ đê tìm những điểm không lôgic, không phù hợp để đấu tranh nếu bị cáo không phải là khách hàng. Nếu khách hàng thay đổi lời khai, Luật sư xem xét việc thay đổi lời khai đó liên quan đến sự việc, hành vi và bị cáo nào để có thể hỏi làm rõ lời khai của khách hàng.

Ví dụ:
Cơ quan điều tra thành phố H bắt quả tang Nguyễn Thị Liên đang có hành vị vận chuyển trái phép chất ma túy, thu được 4 hộp giấy đựng chất dạng tinh thể màu trắng, theo kết luận giám định của Viện khoa học hình sự Bộ Công an là chất Methamphetamine có tổng trọng lượng là 1968,1 gam. Qua quá trình điều tra, CQĐT đã bắt Nguyên Thị Lan (mẹ chồng Liên) cùng đến thành phố H với Liên và Khởi, Noy (người Lào) đã tham gia vào việc vận chuyến ma túy trên. Tại phiên tòa, bị cáo Lan kêu oan, thay đổi lời khai, cho rằng tất cả là do bị cáo Liên sắp đặt. Việc đi vào thành phố H là bị cáo Liên “mời mẹ đi du lịch cho vui, mẹ đang có nhiều chuyện buồn, sẵn đi con đưa thêm cháu Phú để mẹ vui và đi chùa chơi luôn” nên bị cáo mới đi. Đối với những số điện thoại sim rác, cũng như số điện thoại ghi nhận các cuộc gọi đi và gọi đến từ số máy của bị cáo với bà Thanh (chị gái bà Lan), bị cáo Lan khai rằng, đó là do bị cáo Liên mua và mượn điện thoại của bị cáo để sử dụng. Tất cả những lời khai của bị cáo Lan hoàn toàn trái ngược lời khai của bị cáo Liên. Đối với bị cáo Noy và người đàn ông tên Khởi, bị cáo không hề biết, chưa một lần tiếp xúc. về vấn đề này, Luật sư của bà Lan đã hỏi Noy và Noy đã một mực khẳng định không hề gặp, tiếp xúc với bà Lan. Người mà Noy gặp và tiếp xúc từ khi Noy xuống xe taxi và sau đó lên đến phòng 301 là Liên. Khi Luật sư của bà Lan đặt câu hỏi với Liên thì Liên bắt đầu tỏ ra lúng túng, đặc biệt phần lớn các câu trả lời của bị cáo là “không nhớ, không biết”. Đối với các số điện thoại khuyến mãi, Luật sư của bà Lan đã đề nghị công bố tài liệu điêu tra thu thập được trong đó ghi nhận những cuộc gọi đi từ sổ máy khuyến mãi này đã được Liên sử dụng từ khi còn ở thành phố H để gọi cho Thanh, thì Liên trá lời, bị cáo không nhớ là sim nào và gọi cho ai.

Căn cứ vào diễn biến tại phiên toà, Luật sư có thể đưa ra các yêu cầu cần thiết như đề nghị Hội đồng xét xử công bố các tài liệu điều tra như việc thu giừ vật chứng, biên bản niêm phong để làm rõ các chứng cứ có lợi cho khách hàng. Ví dụ: Biên bản thu giữ vật chứng mô tả “thu một gói nhỏ màu trắng, bên ngoài bọc nilon, trong là giấy trắng”, tuy nhiên, lời khai của bị cáo, người làm chứng thì vật chứng là gói nhỏ màu trắng, bên ngoài bọc nilon, trong là giấy ô ly kẻ học sinh. Trong trường hợp này, Luật sư cần đề nghị Hội đồng xét xử công bố biên bản thu giữ vật chứng đồng thời Luật sư cần đưa ra nhận xét vật chứng thu giữ theo biên bản và vật mà bị cáo bán không phải là một.

b) Trong phần tranh luận

Có thể nói tranh luận tại phiên toà là giai đoạn mà Hội đồng xét xử được nghe một cách toàn diện nhất, tập trung nhất ý kiến của đại diện VKS, Luật sư và những người tham gia tố tụng về việc giải quyết vụ án. Đối với Luật sư, giai đoạn tranh luận chiếm vị trí quan trọng nhất trong các giai đoạn tố tụng, vì Luật sư được thể hiện tất cả mọi quan điểm bảo vệ cho khách hàng của mình, là giai đoạn quyết định việc Luật sư có bào chữa hay bảo vệ cho khách hàng thành công hay không. Trong thủ tục tranh luận, đối đáp, Luật sư sử dụng các kỹ năng chung giống như ưong quá trình tham gia giải quyết các vụ án hình sự, tuy nhiên có một số điểm lưu ý:

- Khi tranh luận về tội danh, Luật sư cần bám sát quy định của BLHS và hướng dẫn của Thông tư liên tịch số 17/2007/TTLT-BCA-VKSNDTC-TANDTC-BTP (được sửa đổi, bổ sung bởi Thông tư liên tịch số 08/2015/TTLT-BCA-VKSNDTC-TANDTC-BTP) để đưa ra căn cứ, lập luận cho luận điểm của mình. Đặc biệt các tội hay có sự “dâp dính” như giữa tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy với tội chứa chấp người sử dụng trái phép chất ma túy...

- Lập luận liên quan đến đánh giá chứng cứ đối với trường hợp khách hàng kêu oan, khách hàng không bị bắt quả tang. Chứng cứ buộc tội chỉ dựa vào lời khai của những người tham gia tố tụng khác trong vụ án, Luật sư cần phân tích chỉ rõ sự mâu thuẫn trong các lời khai đó cũng như phân tích việc buộc tội chỉ dựa vào lời khai sẽ là sự kết tội phiến diện đặc biệt là dựa vào lời khai để xác nhận trọng lượng ma túy để định khung.

Ví dụ:
Nguyễn Văn Hùng bị truy tố về hành vi mua bán trái phép chất ma túy theo khoản 4 Điều 251 Bộ luật hình sự năm 2015 với trọng lượng ma túy đã bán là 1000 gram. Tuy nhiên, trong vụ án, ma túy không thu giữ được mà dựa vào lời khai của bị cáo và những bị cáo khác trong vụ án đế xác định, tuy nhiên, các bị cáo khai là 3 bánh heroine. Nếu cơ quan tiến hành tố tụng xác định 3 bánh heroine tương đương 1000 gam thì không hợp lý vì heroine bị cấm buôn bán và căn cứ 1 bánh là 333 gam theo thị trường “đen” thì vô hình trung cơ quan tiến hành tố tụng đang công nhận sự tôn tại của thị trường buôn bán ma túy.

- Tranh luận về tình tiết định khung như phạm tội nhiều lần; có tính chất chuyên nghiệp... Luật sư nắm chắc quy định của văn bản hướng dẫn các tình tiết định khung này và viện dẫn các chứng cứ trong vụ án để đề xuất không áp dụng.

c) Kỹ năng của Luật sư trong phần tuyên án

Trong thủ tục tuyên án, Luật sư lắng nghe để hiểu nội dung bản án để xác định khách hàng của mình bị Tòa án tuyên về tội gì, khung khoản áp dụng, mức hình phạt. Luật sư có thể ghi lại những điểm cần thiết trong đó chú ý đến việc Tòa án có áp dụng hình phạt bổ sung và biện pháp tư pháp tịch thu, sung công quỹ đối với số tiền và tài sản do phạm tội mà có không. Nếu khách hàng bị tuyên mức án như chung thân hoặc hình phạt tử hình, Luật sư cần động viên, chia sẻ với khách hàng và gia đình. Luật sư nên trao đổi qua với gia đình về việc cần làm tiếp theo cũng như nguyện vọng của gia đình.