Pháp trị: Người chấp pháp mạnh, đất nước sẽ mạnh

Phụng pháp giả cường tắc quốc cường

Một đất nước không bao giờ có sự cường thịnh vĩnh cửu bất biến, cũng không bao giờ có sự suy yếu mãi mãi không thay đổi. 

Nhà vua theo đuổi chế độ kỷ cương pháp luật cứng rắn mạnh mẽ, kiên trì thực thi pháp trị, thì đất nước sẽ cường thịnh Nhà vua theo đuổi chế độ kỷ cương pháp luật mềm mỏng yếu đuối, không kiên quyết thực thi pháp trị, thì đất nước sẽ suy yếu.

Nhà vua anh minh sẽ khiến cho bề tôi không thể lợi dụng kẽ hở của pháp luật, cũng không thể đưa ra những chủ ý vượt ra ngoài quy định của pháp luật, cũng sẽ không tự ý thi hành những chính sách nhân hậu nhằm thu phục nhân tâm trong phạm vi pháp luật quy định, nhất cử nhất động không có gì bất hợp pháp. 

Pháp luật là công cụ dùng để đả kích những hành vi trái pháp luật, hình phạt nghiêm khắc là công cụ dùng để quán triệt pháp lệnh, trừng phạt bề tôi.

Hàn Phi Tử nhấn mạnh, trị lý đất nước cần phải dựa vào kỷ cương pháp luật nghiêm minh. Người thống trị cần kiên trì theo đuổi nền pháp trị, người chấp pháp cũng phải chấp hành quy định pháp luật một cách công bằng, nghiêm túc, không thể có sự khen thưởng tuỳ tiện, không phù hợp với chế độ pháp luật và cũng không thể có những hình phạt không được thi hành. 

Nếu khen thưởng một cách tuỳ tiện, mọi người sẽ không tích cực phấn đấu, cố gắng làm tốt trách nhiệm của bản thân. Nếu hình phạt không được thực thi, số người làm chuyện mờ ám, phạm pháp sē ngày càng nhiều. 

Sở dī Hàn Phi Tử đưa ra mưu trí “phụng pháp giả cường” là còn muốn nhấn mạnh, khi chấp pháp phải kiên quyết, không thiên vị người quyền quý, không bị khuất phục bởi gian tà. Phàm những kẻ xúc phạm đến pháp luật, bất luận là kẻ có quyền lực, địa vị, hay là kẻ có tài trí, có công lao đều phải chịu sự chế tài theo quy định của pháp luật. Như thế, đất nước mới có thể ổn định, phát triển.

Hán Vũ đế là người thông minh, quyết đoán,khéo dùng người, chấp hành pháp luật không hề khoan dung. Chiêu Bình quân là con trai của công chúa Long Lự được ban hôn với công chúa Di An, con gái Vũ đế. Trước lúc lâm chung, Long Lự công chúa mang nghìn cân vàng, mười triệu cân tiền đồng chuộc tội chết cho Chiêu Bình quân, hoàng thượng đã đồng ý. 

Sau khi Long Lự qua đời, Chiêu Bình quân càng ngày càng kiêu ngạo, vì uống say, giết chết bảo mẫu, nên bị nhốt vào nhà lao. Đình Uý thấy hắn là hoàng thân quốc thích, bèn hỏi: Hoàng thượng nên xử lý thế nào? 

Tả hữu cận thần, ai cũng nói đỡ cho Chiêu Bình quân: Trước đây công chúa đã nộp tiền chuộc tội cho Chiêu Bình quân, bệ hạ cũng đã đồng ý rồi.
Vũ đế nói: Muội muội ta chỉ có mỗi đứa con này, nên trước lúc mất đã gửi gắm nó lại cho ta. 

Vũ đế vì chuyện này mà rơi lệ, thở dài rất lâu, rồi mới nói tiếp: Pháp luật là do Cao tổ hoàng đế định ra, chỉ vì muội muội mà bẻ cong pháp luật của tiên đế, thì ta còn mặt mũi nào bước chân vào miếu Cao tổ nữa! Hơn nữa ta cũng sẽ có lỗi với dân chúng.

Vì thế, Vũ đế hạ lệnh xử Chiêu Bình quân tội tử hình theo quy định pháp luật, Vũ đế quá đau lòng, không kiềm chế được cảm xúc, bá quan văn võ đứng ở bên cạnh cũng cảm thấy rất bi thương. 

Khi ấy quan đãi chiếu Đông Phương Sóc bước lên chúc thọ hoàng thượng, có nói rằng: Thần nghe nói, hoàng thượng thánh minh điều hành chính sự, nếu đáng được thưởng thì dù là phụ nữ cũng sẽ thưởng, không tránh né; nếu cần phải giết, thì dù là thân thích cũng giết, không có ngoại lệ. 

Thượng thư có nói: “Bất thiên bất đảng,vương đạo đãng đãng”. Hai câu này là nói về thời Ngũ đế, Tam vương coi trọng và theo đuổi chính pháp, bệ hạ cũng đã làm được như thế này, thiên hạ thật là may mắn! Tiểu thần Đông Phương Sóc xin nâng chén, mạo muội bái bệ hạ hai lạy, kính chúc bệ hạ vạn tuế trường thọ.

Lúc đầu Vũ đế rất giận Đông Phương Sóc, nhưng sau khi nghe xong những lời này, Vũ đế lại khen ngợi Đông Phương Sóc, rồi bổ nhiệm ông làm trung lang.

Hán Vũ đế là bậc quân vương chí cao vô thượng, có thể chấp pháp một cách công minh, không nể tình riêng, vì thế trong thời gian Hán Vũ đế trị vì, đất nước phồn thịnh, tiềm lực mạnh mẽ, đúng như những gì Hàn Phi Tử nói “người chấp pháp mạnh thì đất nước sẽ mạnh”.

Hàn Phi Tử - Hữu độ

Quốc vô thường cường, vô thường nhược. Phụng pháp giả cường, tắc quốc cường; phụng pháp giả nhược tắc quốc nhược… Minh chủ sử kỳ quần thần, bất du ý vu pháp chi ngoại, bất vi huệ vu pháp chi nội, động vô phi pháp. Pháp, sở dĩ lăng quá du ngoại tư dã; nghiêm hình, sở dĩ toại lệnh trừng hạ dã.

Xem thêm: Pháp lý tái cấu trúc doanh nghiệp của Công ty Luật TNHH Everest

Phạm Nhật Thăng, điều phối marketing online của Công ty Luật TNHH Everest, tổng hợp (tham khảo: Hàn Phi Tử, mưu lược tung hoành).