Những lưu ý khi nghiên cứu hồ sơ vụ án

Công ty Luật TNHH Everest – Tổng đài tư vấn pháp luật: 024-66527527

1- Những lưu ý khi nghiên cứu lời khai

Khi nghiên cứu lời khai của bị can, bị cáo Luật sư cũng cần lưu ý là thường mục đích chiếm đoạt tài sản sẽ xuất hiện trước hoặc trong quá trình thực hiện hành vi phạm tội. Trên thực tế vẫn có những trường hợp mục đích chiếm đoạt tài sản lại xuất hiện sau khi bị can, bị cáo thực hiện hành vi phạm tội, tùy theo từng trường hợp hành vi phạm tội sẽ bị khởi tố một tội danh về xâm phạm sở hữu phù hợp.

Ví dụ: Có những trường hợp khi thực hiện một hành vi giết người, hiếp dâm, cố ý gây thương tích…người phạm tội mới thấy nạn nhân có tài sản trong người và lấy đi thì ngoài việc người phạm tội phạm vào tội giết người, hiếp dâm, cố ý gây thương tích thì sẽ bị khởi tố thêm tội cướp tài sản.

Hoặc trong một số trường hợp, hành vi của người phạm tội sẽ bị chuyển hóa từ tội này sang tội khác trong cùng nhóm tội, như: tự tội cướp giật tài sản, tội công nhiêm chiếm đoạt tài sản, tội trộm cắp tài sản sang tội cướp tài sản. Các trường hợp này có thể xảy ra khi thực hiện hành vi phạm tội, người phạm tội chưa chiếm đoạt được tài sản hoặc đã chiếm đoạt được tài sản, nhưng đã bị người bị hại hoặc người khác giành lại, mà người phạm tội tiếp tục dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực ngay tức khắc tấn công người bị hại hoặc người khác nhằm chiếm đoạt cho được tài sản, thì trường hợp này không phải là “hành hung để tẩu thoát” mà đã có đầy đủ các dấu hiệu cấu thành tội cướp tài sản. Trong trường hợp này, mục đích chiếm đoạt đã xuất hiện trước khi thực hiện hành vi dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực ngay tức khắc để giữ cho được tài sản khi tẩu thoát. Hoặc đối với hành vi bắt, giữ, giam người trái pháp luật mà sau khi thực hiện hành vi mới có mục đích chiếm đoạt thì sẽ có sự chuyển hóa từ sự bắt, giữ hoặc giam người trái pháp luật (Điều 175 Bộ luật hình sự năm 2015) sang tội bắt cóc nhằm chiếm đoạt tài sản (Điều 169 Bộ luật hình sự năm 2015)…

2- Đánh giá ý thức chiếm đoạt của người phạm tội

Đối với một số tội như cướp giật tài sản (Điều 171 Bộ luật hình sự năm 2015), tội công nhiên chiếm đoạt tài sản (Điều 172 Bộ luật hình sự năm 2015), tội trộm cắp tài sản (Điều 173 Bộ luật hình sự năm 2015) thì việc đánh giá ý thức chiếm đoạt của người phạm tội trong một số trường hợp này phải dựa vào hành vi chiếm đoạt của người phạm tội. Bởi vì trong thực tiễn sẽ khó đánh giá được mục đích chiếm đoạt tài sản của người phạm tội nếu chỉ căn cứ theo lời khai của họ. Thực tế đã có nhiều trường hợp Cơ quan tiến hành tố tụng trong quá trình giải quyết vụ án đã xác định không đúng tội danh của bị can, bị cáo khi xác định ý thức chiếm đoạt của họ.

Ví dụ 5:

Vụ án xảy ra ngày 14/09/2018 tại quận HC, thành phố ĐN, Nguyễn Chung là chủ thầu xây dựng hệ thống lưới điện cho quận HC, thành phố ĐN, trong quá trình thi công , Chung có thuê lại đỉnh lắp hệ thống điện cho Ủy ban nhân dân quận HC. Trong khoảng thời gian thực hiện công việc, Đỉnh chưa được trả công nên có yêu cầu Chung cho ừng tiền trước. Do Chung chưa nhận được tiền từ chủ dự án, nên Chung đã không ứng tiền cho Đỉnh được. Khuya ngày 29/10/2018, Đỉnh đã lén đột nhập vào kho của công trình lấy 10 cuộn dây điện có tổng trị giá 30 triệu đồng mang về nhà cất giữ với mục đích bán đi để trừ nợ. Sáng ngày 30/10/2018, Thịnh là thủ kho của công trình đã phát hiện bị mất tài sản là một số cuộn dây điện nên báo cho Chung biết. Sau đó, Chung cùng một số công nhân của công trình tìm hiểu thì đã xác định được Đỉnh lấy các cuộn dây điện trên. Chung đã đề nghị Đỉn trả lại nhưng Đỉnh không trả mà nói lấy để trừ nợ tiền công, sau đó Chung tố cáo với Cơ quan công an về sự việc trên.

Trong quá trình xác minh, Cơ quan điều tra không truy cứu Trách nhiệm hình sự đối với Đỉnh vì cho rằng Đỉnh đã không có mục đích chiếm đoạt các cuộn dây điện. Việc Cơ quan điều tra không truy cứu Trách nhiệm hình sự đối với Đỉnh là chưa chính xác, trong trường hợp này, cần phải truy cứu Trách nhiệm hình sự đối với Đỉnh về tội trộm cắp tài sản. Bởi vì tội trộm cắp tài sản không bắt buộc phải chứng minh mục đích chiếm đoạt của người phạm tội, bởi vì hành vi chiếm đoạt và thủ đoạn thực hiện đã phản ánh đầy đủ bản chất cũng như dấu hiệu cơ bản của tội này là cơ sở để phân biệt tội trộm cắp tài sản với các tội phạm khác. Trong vụ án cụ thể trên, Đỉnh đã có hành vi lén lút chiếm đoạt các cuộn dây điện. Tội phạm đã hoàn thành khi anh Đỉnh mang các cuộn dây điện ra khỏi kho của công trình. Rõ ràng hành vi của Đỉnh là hành vi chiếm đoạt. Việc đánh giá ý thức chiếm đoạt của người phạm tội phải dựa vào hành vi khi thực hiện chứ không phải theo sự thừa nhận của người phạm tội. Hơn nữa, sau khi lấy tài sản anh Đỉnh không hề cho ai biết và khi hành vi đã bị phát hiện thì anh Đỉnh nói cho rằng mục đích lấy tài sản là để trừ nợ vào tiền công cho mình. Hành vi của anh Đỉnh đã đáp ứng tất cả các yếu tố thuộc tội khách quan của tội trộm cắp tài sản.

Xem thêm: 

• Nghiên cứu hồ sơ trong các vụ án ma túy và tài liệu cần lưu ý
• Tính cấp thiết của đăng ký bảo hộ sáng chế

3- Khuyến nghị của Công ty Luật TNHH Everest

(I) Bài viết trong lĩnh vực nêu trên được luật sư, chuyên gia của Công ty Luật TNHH Everest thực hiện nhằm mục đích nghiên cứu khoa học hoặc phổ biến kiến thức pháp luật, hoàn toàn không nhằm mục đích thương mại.

(II) Bài viết có sử dụng những kiến thức hoặc ý kiến của các chuyên gia được trích dẫn từ nguồn đáng tin cậy. Tại thời điểm trích dẫn những nội dung này, chúng tôi đồng ý với quan điểm của tác giả. Tuy nhiên, quý vị chỉ nên coi đây là những thông tin tham khảo, bởi nó có thể chỉ là quan điểm cá nhân người viết

(III) Trường hợp cần giải đáp thắc mắc về vấn đề có liên quan, hoặc cần ý kiến pháp lý cho vụ việc cụ thể, Quý vị vui lòng liên hệ với chuyên gia, luật sư của Công ty Luật TNHH Everest qua Tổng đài tư vấn pháp luật: 024-66527527, E-mail: info@everest.org.vn.