Quyền và nghĩa vụ của các bên trong quan hệ nhượng quyền thương mại

1- Quyền và nghĩa vụ của bên nhượng quyền trong quan hệ nhượng quyền thương mại

[a]- Quyền của bên nhượng quyền

Theo quy định tại Điều 286 của Luật Thương mại năm 2005, quyền của bên nhượng quyền được chỉ định như sau:

Đầu tiên, việc nhận tiền từ việc chuyển nhượng quyền là một phần của quy trình. Như một phản ứng đáp lại việc bên chuyển nhượng quyền cấp quyền cho bên nhận quyền hoạt động theo hệ thống, cho phép sử dụng tài sản trí tuệ và cung cấp hỗ trợ thường xuyên trong suốt quá trình kinh doanh, bên nhận quyền sẽ thanh toán cho bên chuyển nhượng quyền các khoản phí. Vì một phần của các khoản phí được xác định dựa trên một tỷ lệ cố định của doanh thu của bên nhận quyền, bên chuyển nhượng quyền luôn giữ quyền kiểm soát chặt chẽ đối với hệ thống sổ sách và kế toán của bên nhận quyền. Pháp luật Việt Nam xem quyền nhận tiền nhượng quyền là quyền đầu tiên của bên nhượng quyền.

Thứ hai, việc tổ chức quảng cáo cho hệ thống và mạng lưới nhượng quyền thương mại là một phần không thể thiếu. Quảng cáo đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra sự nhận biết và thu hút khách hàng đối với các hệ thống nhượng quyền thương mại. Ngoài ra, một yếu tố quan trọng trong thành công của các hệ thống nhượng quyền là các chiến dịch quảng cáo mạnh mẽ được thực hiện bởi bên nhượng quyền cho toàn bộ hệ thống. Để đảm bảo sự đồng bộ trong hệ thống nhượng quyền, bên nhượng quyền giữ quyền kiểm soát đối với tất cả các hoạt động quảng cáo. Các chiến dịch quảng cáo được triển khai bởi bên nhượng quyền sẽ mang lại hiệu quả không chỉ cho các bên nhận quyền cụ thể mà còn cho toàn bộ hệ thống. Quyền này đã được cụ thể trong Khoản 2 Điều 286 của Luật Thương mại năm 2005.

Bên nhượng quyền cũng có thể cho phép bên nhận quyền tự thực hiện các hoạt động quảng cáo riêng của họ, tuy nhiên điều này phụ thuộc hoàn toàn vào sự chấp thuận và đồng ý trước của bên nhượng quyền. Trong trường hợp này, bên nhượng quyền sẽ giữ quyền kiểm soát chặt chẽ đối với các hoạt động được thực hiện bởi bên nhận quyền.

Thứ ba, việc kiểm tra định kỳ hoặc đột xuất hoạt động của bên nhận quyền là để đảm bảo sự đồng nhất của hệ thống nhượng quyền thương mại và ổn định về chất lượng sản phẩm, dịch vụ. Luật Thương mại 2005 đã xác định điều này là một trong những quyền của thương nhân nhượng quyền (theo Khoản 3 Điều 286). Tuy nhiên, tại Việt Nam, chưa có quy định cụ thể về quyền kiểm soát của bên nhượng quyền trong hệ thống nhượng quyền nói chung và trong mối quan hệ với từng bên nhận quyền trong từng hợp đồng nhượng quyền thương mại cụ thể. Trong tình hình pháp luật chưa chi tiết hóa nhiều về vấn đề này, các bên phải tự thiết kế các điều khoản để ràng buộc trách nhiệm và tự bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình trong quan hệ nhượng quyền thương mại.

[b]- Nghĩa vụ của bên nhượng quyền

Xuất phát từ bản chất của quan hệ nhượng quyền thương mại, Luật Thương mại 2005 đã quy định, nếu không có thỏa thuận nào khác thì bên nhượng quyền có các nghĩa vụ sau đây:

Thứ nhất, cung cấp tài liệu hướng dẫn về hệ thống nhượng quyền thương mại cho bên nhận quyền. Một trong những yếu tố chính để đảm bảo thành công của kế hoạch nhượng quyền là một hệ thống đã được quy định để đảm bảo chất lượng và tính đồng nhất trong toàn bộ hệ thống nhượng quyền. Trong hầu hết các trường hợp, những yếu tố cơ bản này đã được xây dựng và tổ chức lại trong hoạt động của trụ sở chính của bên nhượng quyền. Việc điều hành hệ thống này yêu cầu một tài liệu đầy đủ và hiệu quả phải được cung cấp cho mỗi bên nhận quyền ngay từ khi bắt đầu mối quan hệ, cũng như cung cấp cập nhật định kỳ. Bên nhận quyền có nghĩa vụ tuân thủ và thực hiện theo hướng dẫn hoạt động trong suốt quá trình vận hành kinh doanh của mình.

Thứ hai, việc cung cấp đào tạo ban đầu và hỗ trợ kỹ thuật thường xuyên cho các thương nhân nhận quyền là quan trọng để họ có thể điều hành hoạt động theo đúng hệ thống nhượng quyền thương mại. Việc đào tạo không chỉ là một quyền mà còn là một nghĩa vụ của cả hai bên trong hợp đồng nhượng quyền. Bên nhượng quyền phải đảm bảo việc cung cấp trợ giúp và đào tạo để bên nhận quyền có đủ kiến thức để vận hành kinh doanh, trong khi đó bên nhận quyền cũng phải tham gia đào tạo để thực hiện kinh doanh theo phương pháp và chuẩn mực mà bên nhượng quyền đề ra, để đảm bảo tính đồng nhất và thống nhất của hệ thống. Bên nhận quyền có quyền được hỗ trợ và đào tạo để đảm bảo thành công trong kinh doanh, nhưng cũng phải đảm bảo rằng họ và nhân viên của họ tham gia đầy đủ vào các chương trình đào tạo được cung cấp bởi bên nhượng quyền. Việc đào tạo không chỉ diễn ra ban đầu một lần trước khi bên nhận quyền tiến hành việc kinh doanh mà còn diễn ra liên tục trong suốt thời hạn của hợp đồng nhượng quyền.

Thứ ba, việc thiết kế và sắp xếp địa điểm bán hàng, cung cấp dịch vụ là trách nhiệm và chi phí của thương nhân nhận quyền. Để đảm bảo tính thống nhất của các cơ sở kinh doanh nhượng quyền trong cùng một hệ thống, bên nhượng quyền luôn quản lý việc thiết kế, sắp xếp và trang trí cơ sở kinh doanh một cách chặt chẽ. Mục tiêu là đảm bảo ổn định cho hoạt động kinh doanh của bên nhận quyền cũng như bảo vệ hình ảnh và danh tiếng của hệ thống nhượng quyền. Trong suốt thời hạn của hợp đồng nhượng quyền, bên nhận quyền phải đảm bảo rằng cơ sở kinh doanh luôn tuân thủ các tiêu chuẩn mà bên nhượng quyền đề ra.

Thứ tư, bảo đảm quyền sở hữu trí tuệ đối với các đối tượng được xác định trong hợp đồng nhượng quyền. Khi ký kết hợp đồng nhượng quyền, bên nhượng quyền sẽ cấp cho bên nhận quyền quyền sử dụng không độc quyền các đối tượng sở hữu trí tuệ và hướng dẫn bên nhận quyền về cách sử dụng hợp lý của các đối tượng này.

Thứ năm, phải đối xử bình đẳng với tất cả các thương nhân nhận quyền trong hệ thống nhượng quyền thương mại. Nghĩa vụ này bao gồm việc luôn sẵn lòng cung cấp cho bên nhận quyền các dịch vụ và tiện ích mà bên nhượng quyền cung cấp cho các bên nhận quyền khác và các cơ sở kinh doanh của chính bên nhượng quyền.

Xem thêm: Dịch vụ pháp lý về nhượng quyền thương mại của Công ty Luật TNHH Everest

2- Quyền và nghĩa vụ của bên nhận nhượng quyền trong quan hệ nhượng quyền thương mại

[a]- Quyền của bên nhận quyền

Trong mối quan hệ nhượng quyền thương mại, bên nhận quyền phải tuân thủ nhiều nghĩa vụ từ bên nhượng quyền. Tuy nhiên, bên nhận quyền cũng có một số quyền đối với bên nhượng quyền, tạo ra sự ràng buộc ngược lại.

Một là, yêu cầu thương nhân nhượng quyền cung cấp đầy đủ trợ giúp kỹ thuật có liên quan đến hệ thống nhượng quyền thương mại.

Hai là, yêu cầu thương nhân nhượng quyền đối xử bình đẳng với các thương nhân nhận quyền khác trong hệ thống nhượng quyền thương mại.

Hai quyền cơ bản được đề cập có thể được thực hiện theo cách khác nhau, tuỳ thuộc vào quy định cụ thể của từng quốc gia hoặc tổ chức quốc tế về nhượng quyền thương mại. Ở Việt Nam, hai quyền này được quy định cụ thể trong Điều 288 của Luật Thương mại. Tuy nhiên, các quy định này chỉ dừng lại ở mức định hướng và không có những quy định cụ thể hoặc điều kiện cụ thể để thực hiện những quyền này.

[b]- Nghĩa vụ của bên nhận quyền

Nghĩa vụ của bên nhận quyền đối với bên nhượng quyền và bên thứ ba chủ yếu là các điều kiện mà bên nhận quyền phải tuân thủ khi tham gia quan hệ hợp đồng nhượng quyền thương mại. Mối quan hệ này có thể kết thúc do bên nhận quyền không đáp ứng đủ các điều kiện của quan hệ nhượng quyền, tức là không thực hiện đầy đủ nghĩa vụ của mình. Các nghĩa vụ này, được quy định trong Điều 289 của Luật Thương mại 2005, thường phản ánh các đặc điểm quan trọng của quan hệ nhượng quyền thương mại, nếu không có thỏa thuận nào khác thì bên nhượng quyền có các nghĩa vụ sau đây:

Một là, trả tiền nhượng quyền và các khoản thanh toán khác theo hợp đồng nhượng quyền thương mại.

Hai là, đầu tư đủ cơ sở vật chất, nguồn tài chính và nhân lực để tiếp nhận các quyền và bí quyết kinh doanh mà bên nhượng quyền chuyển giao.

Ba là, chấp nhận sự kiểm soát, giám sát và hướng dẫn của bên nhượng quyền; tuân thủ các yêu cầu về thiết kế, sắp xếp địa điểm bán hàng, cung ứng dịch vụ của thương nhân nhượng quyền.

Đối với ba nghĩa vụ kể trên của bên nhận quyền, sẽ tương ứng với các quyền cơ bản của bên nhượng quyền đã được phân tích từ trước đó. Những yếu tố kể trên là những yếu tố quyết định đến tính đồng bộ của hoạt động kinh doanh nhượng quyền. Ngoài ba nghĩa vụ kể trên, bên nhận quyền còn có các nghĩa vụ sau:

Bốn là, giữ bí mật về bí quyết kinh doanh đã được nhượng quyền, kể cả sau khi hợp đồng nhượng quyền thương mại kết thúc hoặc chấm dứt. Việc bảo mật thông tin liên quan đến các đối tượng sở hữu trí tuệ trong hợp đồng nhượng quyền thương mại là cần thiết không chỉ cho bên nhượng quyền mà còn cho bên nhận quyền. Bên nhượng quyền muốn bảo vệ sở hữu trí tuệ của mình khỏi đối thủ cạnh tranh, trong khi bên nhận quyền cũng quan tâm đến việc giữ bí mật này vì thành công của họ phụ thuộc vào cả hệ thống nhượng quyền. Hợp đồng nhượng quyền sẽ quy định rõ thông tin cần bảo mật, biện pháp bảo mật và trách nhiệm của bên nhận quyền khi không tuân thủ.

Năm là, ngừng sử dụng nhãn hiệu hàng hoá, tên thương mại, khẩu hiệu kinh doanh, biểu tượng kinh doanh và các quyền sở hữu trí tuệ khác (nếu có) hoặc hệ thống của bên nhượng quyền khi kết thúc hoặc chấm hợp đồng nhượng quyền thương mại. Quy định này được thiết lập để đảm bảo rằng bên nhượng quyền có thể luôn bảo vệ hệ thống của mình, ngăn chặn tình trạng bên nhận quyền và nhân viên của họ sử dụng kiến thức được học từ bên nhượng quyền để khởi nghiệp cá nhân, đồng thời ngăn chặn sự cạnh tranh giữa các bên nhận quyền.

Sáu là, điều hành hoạt động phù hợp với hệ thống nhượng quyền thương mại. Bên nhận quyền phải tuân thủ nghiêm ngặt các quy định và luôn tuân thủ đối với mọi khía cạnh của hệ thống được điều chỉnh vào từng thời điểm, không sử dụng thêm nhãn hiệu hoặc biểu tượng hoặc thực hiện bất kỳ hành động không được phép mà không có sự chấp thuận từ bên nhượng quyền. Họ cũng phải tuân thủ các tiêu chuẩn về vệ sinh, chất lượng, và dịch vụ để phù hợp với hệ thống.

Bảy là, không được nhượng quyền lại trong trường hợp không có sự chấp thuận của bên nhượng quyền. Điều này cho thấy rằng việc chuyển nhượng quyền được kiểm soát chặt chẽ bởi bên nhượng quyền. Sự cấp phép hoặc sự chấp thuận từ bên nhượng quyền là quan trọng và cần thiết trong việc chuyển giao quyền. Điều này cũng giữ cho hệ thống nhượng quyền được kiểm soát và ổn định, ngăn chặn các việc chuyển nhượng không kiểm soát có thể ảnh hưởng đến uy tín và hiệu suất của hệ thống.

Xem thêm: Dịch vụ pháp lý trong lĩnh vực doanh nghiệp của Công ty Luật TNHH Everest

3- Nhượng quyền lại cho bên thứ ba (bên nhận lại quyền)

Theo quy định của Luật Thương mại Việt Nam, bên nhận quyền có quyền nhượng quyền lại cho bên thứ ba (gọi là bên nhận lại quyền), nếu được sự chấp thuận của bên nhượng quyền, đồng thời bên dự kiến nhận quyền đó muốn được nhận quyền phải có đăng ký kinh doanh ngành nghề phù hợp với đối tượng của quyền thương mại.

Bên nhận quyền phải gửi yêu cầu bằng văn bản về việc chuyển giao quyền thương mại cho bên nhượng quyền trực tiếp. Bên nhượng quyền trực tiếp phải có văn bản trả lời trong đó nêu rõ bên này chấp thuận hoặc từ chối việc chuyển giao quyền thương mại của bên nhận quyền trong vòng mười lăm ngày từ ngày nhận được văn bản yêu cầu của bên nhận quyền. Nếu sau mười lăm ngày mà bên nhượng quyền không có văn bản trả lời thì được coi là chấp thuận việc chuyển giao quyền thương mại của bên nhận quyền.

Trong trường hợp bên nhượng quyền từ chối yêu cầu của bên nhận quyền thì việc từ chối đó phải dựa trên các lý do:

(i) Bên dự kiến nhận quyền chuyển giao không đáp ứng được các nghĩa vụ tài chính mà bên dự kiến nhận quyền chuyển giao phải thực hiện theo hợp đồng nhượng quyền thương mại;

(ii) Bên dự kiến nhận quyền chuyển giao chưa đáp ứng được các tiêu chuẩn lựa chọn của bên nhượng quyền trực tiếp;

(iii) Việc chuyển giao quyền thương mại sẽ có ảnh hưởng bất lợi đối với hệ thống nhượng quyền thương mại hiện tại;

(iv) Bên dự kiến nhận quyền chuyển giao không đồng ý bằng văn bản sẽ tuân thủ các nghĩa vụ của bên nhận quyền theo hợp đồng nhượng quyền thương mại;

(v) Bên nhận quyền chưa hoàn thành các nghĩa vụ đối với bên nhượng quyền trực tiếp, trừ trường hợp bên dự kiến nhận chuyển giao cam kết bằng văn bản thực hiện các nghĩa vụ đó thay cho bên nhận quyền (Điều 15 của Nghị định 35/2006/NĐ-CP).

Bên nhận lại quyền được gọi là bên nhận quyền thứ cấp, còn bên nhượng lại quyền cho bên thứ ba được gọi là bên nhận quyền sơ cấp (theo quy định tại Khoản 4,5 Điều 3 Nghị định 35/2006/NĐ-CP ngày 31/3/2006). Bên nhận quyền thứ cấp có các quyền và nghĩa vụ của bên nhận quyền sơ cấp theo quy định tại Điều 288 và Điều 289 Luật Thương mại 2005.

Những quy định này về cơ bản chỉ áp dụng trong trường hợp nhượng quyền đơn lẻ, theo đó khi chuyển giao quyền cho bên thứ ba thì bên chuyển giao quyền, tức là bên nhận quyền ban đầu sẽ mất quyền thương mại đã chuyển giao. Mọi quyền và nghĩa vụ liên quan đến quyền thương mại của bên chuyển giao được chuyển cho bên nhận chuyển giao, trừ trường hợp các bên có thỏa thuận khác.

Xem thêm: Dịch vụ trợ lý pháp lý thuê ngoài của Công ty Luật TNHH Everest

4- Khuyến nghị của Công ty Luật TNHH Everest

[a] Bài viết Quyền và nghĩa vụ của các bên trong quan hệ nhượng quyền thương mại được chuyên gia của Công ty Luật TNHH Everest thực hiện nhằm mục đích nghiên cứu khoa học hoặc phổ biến kiến thức pháp luật, hoàn toàn không nhằm mục đích thương mại.

[b] Bài viết Quyền và nghĩa vụ của các bên trong quan hệ nhượng quyền thương mại có sử dụng những kiến thức hoặc ý kiến của các chuyên gia được trích dẫn từ nguồn đáng tin cậy. Tại thời điểm trích dẫn những nội dung này, chúng tôi đồng ý với quan điểm của tác giả. Tuy nhiên, quý vị chỉ nên coi đây là những thông tin tham khảo, bởi nó có thể chỉ là quan điểm cá nhân người viết.

[c] Trường hợp cần giải đáp thắc mắc về vấn đề có liên quan, hoặc cần ý kiến pháp lý, hoặc thuê Luật sư tư vấn cho vụ việc cụ thể, Quý vị vui lòng liên hệ với Luật sư, chuyên gia của Công ty Luật TNHH Everest qua Tổng đài tư vấn pháp luật: (024) 66 527 527, E-mail: info@everest.org.vn.