Tội ngược đãi hoặc hành hạ ông bà, cha mẹ

1- Khái niệm

Tội phạm này được quy định là hành vi đối xử tồi tệ hoặc hành vi bạo lực xâm phạm thân thể ông bà, cha mẹ, vợ chồng, con, cháu hoặc người có công nuôi dưỡng mình trong trường hợp:

- Thường xuyên làm cho nạn nhân bị đau đớn về thể xác, tình thần; hoặc cho

- Đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này mà còn vi phạm.

2- Dấu hiệu pháp lý

a, Dấu hiệu khách thể của tội phạm

Tội phạm này vi phạm nghiêm trọng nghĩa vụ có tính đạo lý giữa những người thân trong gia đình và đã được pháp luật hoá thành nghĩa vụ pháp lý trong luật hôn nhân và gia đình. Đồng thời, hành vi phạm tội còn trực tiếp xâm hại sức khoẻ và phẩm giá của nạn nhân. Theo đó, đối tượng tác động của tội phạm được quy định là ông bà, cha mẹ, vợ, chồng, con, .cháu của người phạm tội; người có công nuôi dưỡng người phạm tội. Theo điều luật, ông bà được hiểu là ông bà nội, ông bà ngoại; cha mẹ được hiểu là cha mẹ đẻ, cha mẹ nuôi, cha mẹ chồng và cha mẹ vợ (khi người con trai ở rể), con cái được hiểu là con đẻ, con nuôi (hợp pháp), con dâu, con rể, con riêng của chồng hoặc vợ; cháu được hiểu là cháu nội, cháu ngoại, cháu dâu, cháu rể, cháu là con nuôi (hợp pháp) của người con; người có công nuôi dưỡng được hiểu là người đã hoặc đang nuôi dưỡng người phạm tội và sự nuôi dưỡng này phù hợp với pháp luật hay truyền thống đạo đức gia đình Việt Nam, như sự nuôi dưỡng của anh chị em, cô, dì, chú, bác, bà con thân thích hoặc những người khác đối với người phạm tội.

b, Dấu hiệu mặt khách quan của tội phạm

- Hành vi khách quan của tội này được quy định là hành vi đối xử tồi tệ hoặc hành vi bạo lực xâm phạm thân thể nạn nhân.

Hành vi đối xử tồi tệ với nạn nhân có thể như cố tình cho ăn đói, để mặc rách, để ở nơi khổ cực mặc dù có điều kiện tốt hơn hoặc bắt làm việc nặng nhọc quá sức...

Hành vi bạo lực xâm phạm thân thể nạn nhân có thể là đánh, trói, nhốt nạn nhân.

Các hành vi trên đây tương tự như hành vi khách quan của tội hành hạ người khác được quy định tại Điều 140 BLHS nhưng được tách ra thành tội độc lập vì đối tượng của các hành vi này có mối quan hệ hôn nhân và gia đình với người phạm tội.

- Dấu hiệu thứ hai thuộc mặt khách quan của tội phạm là dấu hiệu: Làm cho nạn nhân thường xuyên bị đau đớn về thể xác, tinh thần. Họ luôn bị giày vò về tình cảm, đau khổ về tinh thần và phần nào bị tổn hại đến sức khoẻ. Dấu hiệu này có thể được thay thế bằng dấu hiệu “đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này mà còn vi phạm” là đặc điểm nhân thân xấu của chủ thể của tội phạm.

c, Dấu hiệu chủ thể của tội phạm

Chủ thể của tội này là những người có mối quan hệ về hôn nhân hoặc gia đình đối với nạn nhân. Trong trường hợp chưa gây hậu quả “Làm cho nạn nhân thường xuyên bị đau đớn về thể xác, tinh thần”, chủ thể của tội phạm phải là người đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi đối xử tồi tệ hoặc hành vi bạo lực xâm phạm thân thể nạn nhân mà còn vi phạm.

d, Dấu hiệu mặt chủ quan của tội phạm

Lỗi của chủ thể thực hiện là lỗi cố ý.

Khi áp dụng Điều 185 BLHS, cần chú ý các điều 123, 130 và 134 BLHS.

3- Hình phạt

Điều luật quy định 02 khung hình phạt chính.

Khung hình phạt cơ bản có mức cảnh cáo, cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm.

Khi đánh giá mức độ nghiêm trọng của hành vi đối xử tồi tệ cần chú ý đến đặc điểm người bị hại như người bị hại là con cái bướng bỉnh, hư hỏng trong gia đình... hay là bố mẹ già yếu...

Khung hình phạt tăng nặng có mức phạt tù từ 02 năm đến 05 năm được quy định cho trường hợp phạm tội có một trong các tình tiết định khung hình phạt tăng nặng sau:

- (Phạm tội) đối với người dưới 16 tuổi, phụ nữ mà biết là có thai, người già yếu;

- (Phạm tội) đối với người khuyết tật nặng, khuyết tật đặc biệt nặng hoặc người mắc bệnh hiểm nghèo.

Xem thêm: Tội tổ chức tảo hôn