Tranh chấp lao động tại PVC: bị sa thải vì gây thiệt hại… 2.500 tỷ đồng?

1- TỔNG CÔNG TY CỔ PHẦN XÂY LẮP DẦU KHÍ VIỆT NAM (PVC) SA THẢI NGƯỜI LAO ĐỘNG TRÁI LUẬT

Ngày 25/02/2008, ông Đỗ Văn Hải đã giao kết hợp đồng lao động không xác định thời hạn số 62/HĐLĐ-TCT với Tổng Công ty Cổ phần Xây lắp Dầu khí Việt Nam (PVC), chức danh chuyên môn: chuyên viên thuộc phòng kỹ thuật sản xuất. 

Trong khoảng thời gian từ các năm từ 2008 đến 2011, ông Đỗ Văn Hải được phân công nhiều công việc trong PVC như Phó phòng Kỹ thuật sản xuất (2008), Phó giám đốc Ban Pháp chế (2010), Phó giám đốc Ban Kế hoạch (2010), Phó giám đốc Trung tâm tư vấn Thiết kế và ứng dụng kỹ thuật PVC (2011).

Ông Đỗ Văn Hải tạo lập hòm thư điện tử (e-mail) có địa chỉ: caybanglado2010@smail.com. Trong thời gian từ ngày 14/11/2010 đến ngày 25/04/2011, ông Đỗ Văn Hải đã sử dụng e-mail này để viết và gửi 57 bài có nội dung tố cáo ông Đinh La Thăng, ông Trịnh Xuân Thanh... Một số thông tin trong đơn thư như: "Chúng tôi - những người yêu nước, yêu Đảng xin báo cáo với các ông về nhân thân ông Đinh La Thăng - Ủy viên trung ương Đảng, Bí thư Đảng bộ, Chủ tịch Hội đồng thành viên Tập đoàn Dầu khí Việt Nam như sau: Liên quan đến tham nhũng và chạy án, thời kỳ làm việc ở Sông Đà, ông Đinh La Thăng đã chỉ đạo thanh lý các thiết bị cho đơn vị bên ngoài với giá rẻ. Bắt các đơn vị trong Tổng công ty phải mua sắt thép, xăng dầu với giá cao của Công ty do em trai là Đinh Mạnh Thắng làm Giám đốc. Khi làm việc ở Dầu khí, ông Đinh La Thăng đã thành lập các đường dây tham nhũng ở các đơn vị như: Tổng Điện lực Dầu khí (PV Power), Tổng công ty Xây lắp Dầu khí (PVC), Tổng công ty Tài chính Dầu khí (PVFC)… bằng cách bổ nhiệm “chân tay” thân tín vào tất cả các vị trí chủ chốt...”.

Ngày 03/6/2011, Cơ quan cảnh sát điều tra Bộ Công an khởi tố ông Đỗ Văn Hải, tội lợi dụng các quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, công dân (Điều 258 Bộ luật hình sự năm 1999), tạm giam đối với ông Đỗ Văn Hải theo Lệnh tạm giam số 632/C44.

Ngày 18/08/2011, Viện Kiểm sát Nhân dân tối cao ban hành Quyết định số 25/VKSTC-V1A về việc thay thế biện pháp ngăn chặn đối với từ tạm giam sang biện pháp cấm đi khỏi nơi cư trú đối với ông Đỗ Văn Hải. 

Ngày 20/12/2011, Viện Kiểm sát Nhân dân tối cao ban hành Quyết định số 01/VKSTC-V1A về việc đình chỉ vụ án đối với ông Đỗ Văn Hải. 

Ngày 13/02/2012, PVC họp xem xét kỷ luật lao động đối với ông Đỗ Văn Hải. 

Ngày 29/03/2012, PVC (đại diện là ông Vũ Đức Thuận - Tổng Giám đốc) ban hành Quyết định số 861/QĐ-XLDK-TCNS về việc thi hành kỷ luật lao động đối với ông Đỗ Văn Hải, kết luận: “Hành vi vi phạm của ông Đỗ Văn Hải đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến hoạt động sản xuất kinh doanh, lợi ích, uy tín, thương hiệu của Tổng công ty”. Căn cứ Điểm a, Khoản 1 Điều 85 của Bộ luật Lao động, áp dụng hình thức kỷ luật: Sa thải.

Ngày 14/08/2013, Tòa án nhân dân huyện Từ Liêm đã xét xử và ra Bản án lao động sơ thẩm số 02/2013/LĐST, bác yêu cầu khởi kiện của ông Đỗ Văn Hải, giữ nguyên quyết định kỷ luật sa thải số 861/QĐ-XLDK-TCNS của PVC. Bản án số 02/2013/LĐST nhận định: "... PVC sa thải ông Đỗ Văn Hải với lý do hành vi vi phạm pháp luật của ông Đỗ Văn Hải đã gây thiệt hại nghiêm trọng đối với PVC. Thiệt hại về vật chất là hơn 7,6 triệu đồng, thiệt hại về uy tín, thiệt hại về cơ hội kinh doanh, gây hoang mang tới cán bộ, nhân viên PVC; khiến hình ảnh của PVN cũng như hình ảnh của PVC đối với các đối tác bị ảnh hưởng nghiêm trọng, gây thiệt hại nghiêm trọng đến lợi ích của PVC...". Kinh khủng hơn, Bản án số 02/2013/LĐST còn kết luận: “việc làm của ông Đỗ Văn Hải ảnh hưởng tới tâm lý của cổ đông hiện tại và cổ đông tiềm năng của PVC, làm giảm giá trị cổ phiếu trên sàn chứng khoán. Cụ thể, giá cổ phiếu PVX trên sàn chứng khoán đang ở mức 20.900 đồng/cổ phiếu (ngày 19/01/2010) giảm xuống mức 9.800 đồng/cổ phiếu ngày (31/05/2011), với mức giá trên đó làm cho cổ đông của PVC tổn thất số tiền khoảng trên 2.500 tỷ đồng".

Ông Đỗ Văn Hải tiếp tục gửi đơn kháng cáo tới Tòa án nhân dân thành phố Hà Nội Hà Nội. 

Ngày 26/12/2013, Tòa án nhân dân thành phố Hà Nội ban hành Bản án lao động phúc thẩm số 43/2013/LĐPT, phán quyết: “Không chấp nhận yêu cầu khởi kiện của ông Đỗ Văn Hải đối với PVC về việc hủy quyết định sa thải và yêu cầu bồi thường thiệt hại do sa thải trái pháp luật”.

Ông Đỗ Văn Hải tiếp tục gửi đơn đề nghị giám đốc thẩm tới Tòa án Nhân dân tối cao.

Ngày 23/12/2015, Tòa án Nhân dân Tối cao (Phó Chánh án Trần Văn Tuân, Chủ tọa phiên tòa), đã ban hành Quyết định Giám đốc thẩm số 01/2015/LĐ-GĐT "tranh chấp về xử lý kỷ luật theo hình thức sa thải".  tuyên: Hủy toàn bộ Bản án lao động phúc thẩm số 43/2013/LĐPT 26/12/2013 của Tòa án nhân dân thành phố Hà Nội và Bản án lao động sơ thẩm số 02/2013/LĐST ngày 14/08/2013 của Tòa án nhân dân huyện Từ Liêm, đình chỉ việc giải quyết vụ án.

II- NHỮNG PHÁN QUYẾT BẤT THƯỜNG CỦA TÒA ÁN TRONG VỤ ÁN LAO ĐỘNG

Điều vô lý là nhận định của Tòa án nhân dân tối cao tại Quyết định Giám đốc thẩm số 01/2015/LĐ-GĐT: "Căn cứ vào Nghị định số 04/2005/NĐ-CP ngày 11/01/2005 của Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Bộ luật lao động về khiếu nại, tố cáo của Luật lao động, cụ thể, Điều 22 thi hành quyết định giải quyết khiếu nại có hiệu lực pháp luật quy định: “Khi quyết định giải quyết khiếu nại có hiệu lực pháp luật thì người sử dụng lao động, người lao động, tập thể lao động, cơ quan tổ chức, cá nhân có liên quan phải chấp hành nghiêm chỉnh. Sau khi có quyết định sa thải, ông Hải đã gửi đơn lên PVC, Sở LĐTBXH Hà Nội và Bộ LĐTBXH để yêu cầu giải quyết là ông đã lựa chọn người giải quyết khiếu nại; yêu cầu giải quyết của ông Hải đã được giải quyết bằng quyết định của Chánh thanh tra Bộ LĐTBXH. Đây là quyết định giải quyết cuối cùng có hiệu lực pháp luật và ông Hải phải có nghĩa vụ chấp hành. Việc Tòa án cấp sơ thẩm thụ lý, giải quyết yêu cầu khởi kiện của ông Hải là sai".

Luật sư Phạm Ngọc Minh - Công ty Luật TNHH Everest nhận định: việc Tòa án nhân dân tối cao viện dẫn Nghị định số 04/2005/NĐ-CP ngày 11/01/2005 quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Bộ luật lao động về khiếu nại, tố cáo về lao động là hoàn toàn không có căn cứ pháp luật, bởi: Nghị định số 04/2005/NĐ-CP áp dụng đối với các trường hợp khiếu nại, tố cáo do vi phạm về lao động (Điều 1, Điều 2), không áp dụng đối với các trường hợp khởi kiện theo quy định của Bộ luật Tố tụng dân sự về thủ tục giải quyết các tranh chấp lao động (Điểm b Khoản 2 Điều 3).

Trong khi đó, Điều 166 Bộ luật Lao động năm 1994, sửa đổi năm 2007 đã quy định rõ tranh chấp về xử lý kỷ luật lao động theo hình thức sa thải là tranh chấp lao động cá nhân giữa người lao động với người sử dụng lao động. Do đó, về nguyên tắc các tranh chấp lao động cá nhân mà Hội đồng hoà giải lao động cơ sở hoặc hoà giải viên lao động hoà giải không thành, khi có đơn yêu cầu của một hoặc hai bên tranh chấp thì Toà án nhân dân giải quyết. Như vậy việc khởi kiện của ông Đỗ Văn Hải là hoàn toàn đúng quy định của pháp luật.

Luật sư Phạm Ngọc Minh cho rằng: những sai sót nghiêm trọng về tố tụng cũng như sai lầm của người trực tiếp áp dụng luật xảy ra đến mức khó tin trong vụ án “tranh chấp về xử lý kỷ luật lao động theo hình thức sa thải” nguyên đơn là ông Đỗ Văn Hải. Cụ thể, Bản án số 02/2013/LĐST ngày 14/08/2013 (cấp sơ thẩm), Bản án số 43/2013/LĐ-PT ngày 26/12/2013 (cấp phúc thẩm) nhận định: “Hành vi vi phạm pháp luật của ông Đỗ Văn Hải đã gây thiệt hại nghiêm trọng đối với PVC:… thiệt hại về uy tín, thiệt hại về cơ hội kinh doanh, gây hoang mang tới cán bộ, nhân viên trong Tổng công ty PVC; xâm phạm đến hình ảnh của PVN... với mức giảm trên đó làm cho các cổ đông của PVC tổn thất số tiền khoảng trên 2.500 tỷ đồng”. Bản án sơ thẩm chỉ căn cứ vào lời khai của PVC và quy kết cho cho ông Đỗ Văn Hải đã gây thiệt hại cho PVC số tiền trên 2.500 tỷ đồng, đây là những thiệt hại tưởng tượng.

Những thiệt hại của PVC đã được chứng minh chính là hậu quả từ Vụ án: Cố ý làm trái quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng và Tham ô tài sản xảy ra tại PVN và PVC do các ông Đinh La Thăng, Trịnh Xuân Thanh cùng 20 đồng phạm gây ra. Như vậy, có nhiều điểm trong đơn tố cáo của ông Đỗ Văn Hải đã được chứng minh là đúng sự thật.

Tại cấp Giám đốc thẩm, Tòa án nhân dân tối cao đã viện dẫn đến trình tự thủ tục giải quyết khiếu nại về lao động “Căn cứ Nghị định số 04/2005/NĐ-CP ngày 11/01/2005 quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Bộ luật lao động về khiếu nại, tố cáo, cụ thể:… yêu cầu của ông Hải đã được giải quyết bằng quyết định của Chánh thanh tra Bộ LĐTBXH là quyết định giải quyết cuối cùng, đã có hiệu lực pháp luật và ông Hải có nghĩa vụ chấp hành. Việc tòa án cấp sơ thẩm thụ lý, giải quyết yêu cầu khởi kiện của ông Hải là sai” là sai lầm nghiêm trọng về tố tụng và áp dụng luật nội dung.

III- DẤU HIỆU OAN SAI TRONG VỤ ÁN HÌNH SỰ CỦA KỸ SƯ ĐỖ VĂN HẢI

Đại biểu Quốc hội Lưu Bình Nhưỡng, Ủy viên Thường trực Ủy ban Về các vấn đề xã hội của Quốc hội, năm 2018,  đã trao đổi với báo giới về trường hợp của ông Đỗ Văn Hải:

Trước đây, ông Đỗ Văn Hải tố cáo ông Đinh La Thăng, nguyên Chủ tịch Hội đồng thành viên Tập đoàn Dầu khí Quốc gia, ông Trịnh Xuân Thanh, nguyên Chủ tịch Hội đồng quản trị của PVC, ông Vũ Đức Thuận, nguyên Tổng giám đốc của PVC. Ông Đỗ Văn Hải đã tố những người này làm trái chính sách, pháp luật của Nhà nước, rồi liên quan đến vấn đề tham nhũng. Sau đó cơ quan tố tụng đã quy cho ông Đỗ Văn Hải có hành vi đưa thông tin lên mạng Internet có nội dung nói xấu, bôi nhọ danh dự, nhân phẩm, không đúng sự thật làm mất uy tín với người khác. 

Sau nhiều năm, thực tế hiện nay cho thấy ông Đinh La Thăng, ông Trịnh Xuân Thanh, ông Vũ Đức Thuận đều đã bị xử lý hình sự đúng như những điều mà ông Đỗ Văn Hải từng tố cáo ngày trước. Vậy trong trường hợp này ông Đỗ Văn Hải được xem là có công hay có tội. Việc ông Đỗ Văn Hải từng bị khởi tố, bắt tạm giam có thỏa đáng với người đã dũng cảm đấu tranh chống tiêu cực. Ngoài bị khởi tố, ông Hải cũng từng bị buộc thôi việc. Hiện ông Đỗ Văn Hải đang khiếu nại cho rằng bị xử lý hình sự oan, cơ quan chức năng phải xem xét, làm rõ không nên để ông Hải “kêu” mãi”.

Theo Đại biểu quốc hội Lưu Bình Nhưỡng, ông Đỗ Văn Hải là người rất dũng cảm, tố cáo không vì động cơ của cá nhân, không phải vì câu chuyện gì đó để đi tố cáo. Tố cáo của ông Đỗ Văn Hải là vì việc chung. Ông Đỗ Văn Hải rất kiên trì tuy nhiên cách đấu tranh còn đơn độc, chưa nhận được sự tham gia kịp thời của các cơ quan chức năng.

Vụ việc của ông Đỗ Văn Hải rất cần được các cơ quan chức năng xem xét một cách khách quan, toàn diện. Nếu thật sự ông Đỗ Văn Hải không bị xử lý oan thì cơ quan chức năng cũng phải giải thích rõ, chứ không thể để lấp lửng, bởi việc này liên quan đến quyền của công dân. Còn góc độ cá nhân, qua nghiên cứu tôi thấy trường hợp của ông Đỗ Văn Hải có dấu hiệu oan sai. Những trường hợp ông Đỗ Văn Hải tố cáo hiện đều bị xử lý hình sự. Điều đó cũng có nghĩa, có những nội dung ông Đỗ Văn Hải tố cáo đúng (Báo điện tử Dân Việt, ngày 04/06/2018).

Luật sư Phạm Ngọc Minh - Giám đốc điều hành của Công ty Luật TNHH Everest (thực hiện vào tháng 03/2023)