Các vấn đề về chuẩn bị phạm tội

1- Khái niệm chuẩn bị phạm tội

Chuẩn bị phạm tội là hành vi tạo điều kiện cần thiết cho việc thực hiện tội phạm mà chưa thực hiện tội phạm vì nguyên nhân ngoài ý muốn của người phạm tội.

Tương tự như định nghĩa khoa học trên, Điều 15 BLHS xác định:

“Chuẩn bị phạm tội là tìm kiếm, sửa soạn công cụ, phương tiện hoặc tạo ra những điều kiện khác để thực hiện tội phạm hoặc thành lập, tham gia nhóm tội phạm, trừ trường hợp thành lập hoặc tham gia nhóm tội phạm quy định tại Điều 109, điểm a khoản 2 Điều 113 hoặc điểm a khoản 2 Điều 299 của Bộ luật này”.

Giữa định nghĩa khoa học và quy định của điều luật Quy định của điều luật về chuẩn bị phạm tội có sự khác nhau về cách diễn đạt còn về nội dung, có sự tương đồng về cơ bản. Quy định của điều luật về chuẩn bị phạm tội có phần mang tính liệt kê một số hình thức tương đối thông thường của hành vi chuẩn bị phạm tội - hành vi tạo điều kiện cho việc thực hiện tội phạm.

Xem thêm: Dịch vụ pháp lý trong lĩnh vực hình sự của Công ty Luật TNHH Everest

2- Dấu hiệu của chuẩn bị phạm tội

Theo định nghĩa khoa học và quy định của điều luật, chuẩn bị phạm tội có các dấu hiệu sau:

Thời điểm sớm nhất của chuẩn bị phạm tội là thời điểm người phạm tội bắt đầu có hành vi tạo điều kiện vật chất hoặc tinh thần giúp cho việc thực hiện hành vi phạm tội có thể xảy ra, xảy ra được thuận lợi, dễ dàng hơn.

Thời điểm muộn nhất của chuẩn bị phạm tội là thời điểm trước khi người phạm tội bắt đầu thực hiện hành vi có tính gây thiệt hại được phản ánh trong CTTP.

Chú ý, đây còn là "ranh giới" giữa chuẩn bị phạm tội và phạm tội chưa đạt.

Xem thêm: Dịch vụ pháp lý trong lĩnh vực hình sự của Công ty Luật TNHH Everest

3- Một số dạng hành vi chuẩn bị phạm tội

Trong thực tế, hành vi chuẩn bị phạm tội có thể thể hiện ở một số dạng như:

• Chuẩn bị công cụ, phương tiện phạm tội;

• Chuẩn bị kế hoạch phạm tội;

• Thăm dò địa điểm phạm tội;

• Thăm dò, làm quen với nạn nhân hoặc người bị hại;

• Loại trừ trước trở ngại khách quan;

• v.v…

Xem thêm: Dịch vụ pháp lý trong lĩnh vực hình sự của Công ty Luật TNHH Everest

4- Các nhóm hành vi chuẩn bị phạm tội

Trong những dạng hành vi chuẩn bị phạm tội này:

• Nhóm hành vi chuẩn bị phạm tội thứ nhất là hành vi chuẩn bị công cụ, phương tiện. Vì đây là dạng tương đối phổ biến, Điều 14 BLHS xác định hành vi "tìm kiếm, sửa soạn công cụ, phương tiện" phạm tội thuộc nhóm này;

• Nhóm hành vi chuẩn bị phạm tội thứ hai là hành vi "tạo ra những điều kiện cần thiết khác để thực hiện tội phạm";

• Nhóm hành vi chuẩn bị phạm tội thứ ba là "thành lập, tham gia nhóm tội phạm...".

Trong đó:

Nhóm hành vi thứ nhất bao gồm những hành vi chuẩn bị xảy ra tương đối phổ biến hơn cả như hành vi mua, mượn, xin hoặc đặt làm hoặc tự chuẩn bị các thứ sẽ được sử dụng là công cụ, phương tiện phạm tội (mua, mượn súng, mua, xin a xít, tự tạo thiết bị nổ hẹn giờ v.v.).

Nhóm hành vi thứ hai bao gồm tất cả các hành vi tạo điều kiện vật chất hoặc tinh thần giúp cho việc thực hiện hành vi phạm tội có thể xảy ra hoặc xảy ra được thuận lợi, dễ dàng hơn mà không thuộc nhóm hành vi thứ nhất như chuẩn bị kế hoạch phạm tội; thăm dò địa điểm phạm tội; thăm dò, làm quen với nạn nhân; loại trừ trước trở ngại khách quan đối với hành vi phạm tội; ...

Nhóm hành vi thứ ba là hành vi cần thiết cho sự hình thành nhóm có mục đích thực hiện tội phạm cụ thể. Sự hình thành nhóm tội phạm như vậy là cơ sở cần thiết hoặc thuận lợi cho việc thực hiện tội phạm. Do vậy, hành vi thành lập cũng như hành vi tham gia nhóm tội phạm được coi là hành vi tạo điều kiện cần thiết để thực hiện tội phạm. Khi quy định nhóm hành vi chuẩn bị phạm tội thứ ba này, điều luật loại trừ hành vi thành lập, hành vi tham gia nhóm tội phạm không phải là hành vì chuẩn bị phạm tội trong các trường hợp thuộc Điều 109, điểm a khoản 2 Điều 113 hoặc điểm a khoản 2 Điều 299 BLHS.

5- Xác định trách nhiệm hình sự đối với chuẩn bị phạm tội

Chuẩn bị phạm tội tuy là chưa thực hiện tội phạm nhưng với tính chất là hành vi tạo điều kiện cần thiết cho việc thực hiện tội phạm, hành vi chuẩn bị phạm tội hợp thành thể thống nhất với hành vi thực hiện tội phạm. Việc thực hiện tội phạm có thể xảy ra hay không và xảy ra như thế nào, có sự phụ thuộc nhất định vào hành vi chuẩn bị phạm tội.

Do vậy, hành vi chuẩn bị đã có tính nguy hiểm cho xã hội. Việc phải dừng lại không thực hiện được tội phạm là do nguyên nhân ngoài ý muốn, còn người phạm tội vẫn mong muốn thực hiện tội phạm.

Như vậy, vấn đề trách nhiệm hình sự có thể được đặt ra cho chuẩn bị phạm tội là có cơ sở. Tuy nhiên, luật hình sự Việt Nam không đặt vấn đề TNHS của chuẩn bị phạm tội như phạm tội chưa đạt vì "tính nguy hiểm cho xã hội của hai trường hợp này có sự khác nhau".

Luật hình sự Việt Nam giới hạn các tội phạm mà người từ đủ 16 tuổi trở lên và người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi phải chịu TNHS về chuẩn bị phạm tội. Cùng với việc giới hạn này, BLHS còn quy định khung hình phạt riêng với mức nhẹ hơn so với các khung hình phạt cho tội phạm hoàn thành cũng như cho phạm tội chưa đạt.

Khi xác định TNHS đối với hành vi chuẩn bị phạm tội cần chú ý: Nếu hành vi chuẩn bị phạm tội có đủ dấu hiệu của tội phạm khác thì người có hành vi phải chịu TNHS về tội độc lập đó.

Ví dụ: Vì có ý định giết người nên người phạm tội đã tìm kiếm súng quân dụng. Sau khi có súng, chưa kịp tiến hành việc giết người thì đã bị bắt.

Trong trường hợp này, hành vi tìm kiếm và tàng trữ vũ khí quân dụng là hành vi chuẩn bị phạm tội của tội giết người (Điều 123 BLHS) nhưng hành vi này cũng cấu thành tội phạm khác được quy định tại Điều 304 BLHS (về hành vi tàng trữ trái phép vũ khí quân dụng). Như vậy, người phạm tội không chỉ phải chịu TNHS về tội giết người ở giai đoạn chuẩn bị mà còn phải chịu TNHS về tội phạm được quy định tại Điều 304 BLHS.

6- Khuyến nghị của Công ty Luật TNHH Everest

[a] Bài viết Các vấn đề về chuẩn bị phạm tội được chuyên gia của Công ty Luật TNHH Everest thực hiện nhằm mục đích nghiên cứu khoa học hoặc phổ biến kiến thức pháp luật, hoàn toàn không nhằm mục đích thương mại.

[b] Bài viết Các vấn đề về chuẩn bị phạm tội có sử dụng những kiến thức hoặc ý kiến của các chuyên gia được trích dẫn từ nguồn đáng tin cậy. Tại thời điểm trích dẫn những nội dung này, chúng tôi đồng ý với quan điểm của tác giả. Tuy nhiên, quý vị chỉ nên coi đây là những thông tin tham khảo, bởi nó có thể chỉ là quan điểm cá nhân người viết.

[c] Trường hợp cần giải đáp thắc mắc về vấn đề có liên quan, hoặc cần ý kiến pháp lý, hoặc thuê Luật sư tư vấn cho vụ việc cụ thể, Quý vị vui lòng liên hệ với Luật sư, chuyên gia của Công ty Luật TNHH Everest qua Tổng đài tư vấn pháp luật: (024) 66 527 527, E-mail: info@everest.org.vn.