Hậu quả thiệt hại của tội phạm

1- Khái niệm mặt khách quan của tội phạm

Tội phạm nào khi xảy ra cũng đều có những biểu hiện diễn ra hoặc tồn tại bên ngoài mà chúng ta có thể nhận biết được. Đó là:

• Hành vi khách quan có tính gây thiệt hại cho xã hội (có thể được gọi tắt là hành vi khách quan); 

• Hậu quả thiệt hại cho xã hội (có thể được gọi tắt là hậu quả thiệt hại hoặc được gọi là hậu quả của tội phạm) do hành vi khách quan gây ra;

• Các điều kiện bên ngoài gắn liền với hành vi khách quan như công cụ, phương tiện, thủ đoạn, thời gian, địa điểm phạm tội...

Tổng hợp những biểu hiện trên tạo thành mặt khách quan của tội phạm. Như vậy, mặt khách quan của tội phạm là mặt bên ngoài của tội phạm, bao gồm những biểu hiện của tội phạm diễn ra hoặc tồn tại bên ngoài thế giới khách quan.

Xem thêm: Dịch vụ pháp lý trong lĩnh vực hình sự của Công ty Luật TNHH Everest

2- Hậu quả thiệt hại

Tính nguy hiểm khách quan của tội phạm là ở chỗ tội phạm đã gây thiệt hại hoặc đe dọa gây thiệt hại cho quan hệ xã hội được luật hình sự bảo vệ. Sự gây thiệt hại này là một trong những biểu hiện của yếu tố mặt khách quan của tội phạm. Đó là hậu quả thiệt hại cho xã hội của hành vi khách quan.

Như vậy, hậu quả thiệt hại là "các thiệt hại do hành vi khách quan gây ra cho quan hệ xã hội là khách thể bảo vệ của luật hình sự và cũng là khách thể của tội phạm".

Thiệt hại gây ra cho khách thể của tội phạm được thể hiện qua sự biến đổi tình trạng bình thường của đối tượng tác động của tội phạm. Tính chất và mức độ của thiệt hại (hậu quả) được xác định bởi tính chất và mức độ biến đổi của các đối tượng tác động của tội phạm. Tội phạm nào cũng có thể gây ra hậu quả thiệt hại, cũng có thể gây ra sự biến đổi tình trạng bình thường của đối tượng tác động của tội phạm.

3. Sự biến đổi của đối tượng tác động của tội phạm

Sự biến đổi của đối tượng tác động của tội phạm được phản ánh trong cấu thành tội phạm có thể là:

- Sự biến đổi tình trạng bình thường của thực thể tự nhiên của con người:

Sự biến đổi này thường được gọi là "thiệt hại về thể chất". Các thiệt hại này bao gồm thiệt hại về tính mạng (hậu quả chết người) như tội giết người (Điều 123 BLHS), tội vô ý làm chết người (Điều 128 BLHS) và thiệt hại về sức khoẻ (hậu quả thương tích hoặc các tổn hại cho sức khoẻ) như tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khoẻ của người khác (Điều 134 BLHS)

Ngoài thiệt hại về thể chất, hành vi phạm tội còn có thể gây ra "thiệt hại về tinh thần" (nhân phẩm, danh dự, tự do của con người). Thiệt hại này do khó xác định trong thực tế nên nói chung không được phản ánh trong cấu thành tội phạm.

- Sự biến đổi tình trạng bình thường của đối tượng vật chất là khách thể của quan hệ xã hội:

Sự biến đổi này thường được gọi là "thiệt hại về vật chất". Thiệt hại này có thể dưới dạng tài sản bị phá hoại (Điều 114 BLHS), bị phá hủy (Điều 303 BLHS), bị huỷ hoại (Điều 178 BLHS) hoặc dưới dạng tài sản bị chiếm đoạt (Điều 168 đến Điều 175 BLHS) hoặc dưới dạng tài sản bị sử dụng trái phép (Điều 177 BLHS) hoặc dưới dạng tài sản bị chiếm giữ trái phép (Điều 176 BLHS).

- Sự biển đối xử sự của con người:

Hành vi khách quan có thể là sự tự làm biến dạng xử sự của chính chủ thể nhưng cũng có thể làm biến dạng xử sự của người khác. Trong những trường hợp như vậy, xử sự đã biến dạng (làm hoặc không làm một việc) được coi là kết quả của hành vi khách quan đã thực hiện của người phạm tội. Kết quả này có thể được phản ánh trong CTTP là dấu hiệu khách quan - dấu hiệu hậu quả nguy hiểm cho xã hội.

Ví dụ: Xử sự tự sát có thể là hậu quả của hành vi xúi giục người khác tự sát (Điều 131 BLHS) hoặc của hành vi bức tử (Điều 130 BLHS); xử sự sống sa đoạ hoặc phạm pháp có thể là hậu quả của hành vi dụ dỗ người dưới 18 tuổi phạm pháp (Điều 325 BLHS).

- Sự biến đổi khác:

Đây là các biến đổi có tính nguy hiểm cho xã hội do hành vi khách quan gây ra mà không thuộc 4 loại biến đổi trên.

Đó có thể là sự biến đổi từ tình trạng an toàn sang tình trạng mất an toàn nghiêm trọng như an toàn giao thông đường sắt. Sự mất an toàn nghiêm trọng ở đây được hiểu là “tình trạng nguy hiểm” đến tính mạng, sức khỏe, tài sản và tình trạng này có thể do hành vi vi phạm của con người gây ra, như hành vi vi phạm quy tắc an toàn giao thông đường sắt đã gây ra tình trạng 2 đoàn tàu ngược chiều đi vào cùng đường ray và chỉ dừng lại khí cách nhau ít mét do được phanh kịp thời). Tình trạng này đã từng xảy ra trên thực tế và được Bộ luật Hình sự 2015 quy định tại khoản 4 Điều 267: "Vi phạm quy định về điều khiển phương tiện giao thông đường sắt trong trường hợp có khả năng thực tế dẫn đến hậu quả ... nếu không được ngăn chặn kịp thời". Trong quy định này, "khả năng thực tế dẫn đến hậu quả ..." cần được hiểu là tình trạng nguy hiểm và tình trạng này là do hành vi vi phạm quy định về điều khiển phương tiện giao thông đường sắt gây ra. Trong Bộ luật Hình sự, tình trạng nguy hiểm được quy định trong một số điều luật, trong đó có các điều luật về các tội xâm phạm an toàn giao thông.

Vậy, hậu quả thiệt hại là thiệt hại gây ra cho quan hệ xã hội được luật hình sự bảo vệ, thể hiện dưới các dạng:

• Thiệt hại về vật chất;

• Thiệt hại về thể chất;

• Thiệt hại về tinh thần.

• Các biến đổi khác (trong đó có tình trạng nguy hiểm).

Xem thêm: Dịch vụ pháp lý trong lĩnh vực hình sự của Công ty Luật TNHH Everest

4- Khuyến nghị của Công ty Luật TNHH Everest

[a] Bài viết Hậu quả thiệt hại của tội phạm được chuyên gia của Công ty Luật TNHH Everest thực hiện nhằm mục đích nghiên cứu khoa học hoặc phổ biến kiến thức pháp luật, hoàn toàn không nhằm mục đích thương mại.

[b] Bài viết Hậu quả thiệt hại của tội phạm có sử dụng những kiến thức hoặc ý kiến của các chuyên gia được trích dẫn từ nguồn đáng tin cậy. Tại thời điểm trích dẫn những nội dung này, chúng tôi đồng ý với quan điểm của tác giả. Tuy nhiên, quý vị chỉ nên coi đây là những thông tin tham khảo, bởi nó có thể chỉ là quan điểm cá nhân người viết.

[c] Trường hợp cần giải đáp thắc mắc về vấn đề có liên quan, hoặc cần ý kiến pháp lý, hoặc thuê Luật sư tư vấn cho vụ việc cụ thể, Quý vị vui lòng liên hệ với Luật sư, chuyên gia của Công ty Luật TNHH Everest qua Tổng đài tư vấn pháp luật: (024) 66 527 527, E-mail: info@everest.org.vn.