Kỹ năng sử dụng kết luận giám định

Qua nghiên cứu hồ sơ vụ án, nghiên cứu toàn diện, đầy đủ các chứng cứ, tài liệu là kết quả của quá trình điều tra, trên cơ sở phân tích, nhận định và đánh giá các tài liệu giám định và hồ sơ giám định; đặc biệt nghiên cứu hình thức và nội dung Kết luận giám định, Luật sư sẽ có những nhận định chuẩn xác về vụ án hình sự mà Luật sư đang tham gia giải quyết. Theo đó, tùy thuộc từng vụ án cụ thể, tùy thuộc từng giai đoạn tố tụng, mà Luật sư sử dụng chứng cứ là tài liệu giám định trong việc: (1) Trao đổi, kiến nghị với các cơ quan tiến hành tố tụng và người tiến hành tố tụng để bảo vệ quyền và lợi ích tốt nhất cho khách hàng; (2) Sử dụng chứng cứ giám định để xác định hướng bào chữa, bảo vệ cho khách hàng;

- Sử dụng kết luận giám định; phân tích, đánh giá kết luận giám định trong mối liên quan với các chứng cứ, tài liệu khác trong hồ sơ vụ án, để xác định hướng bào chữa cho khách hàng theo hướng vô tội. Theo đó, tùy từng giai đoạn tố tụng mà Luật sư có những kỹ năng giải quyết cho phù hợp, cụ thể:

Thứ nhất, nếu ở giai đoạn điều tra, truy tố thì Luật sư sẽ soạn thảo văn bản kiến nghị với Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát đề nghị đình chỉ điều tra hoặc đình chỉ vụ án đối với khách hàng mà Luật sư đang bào chữa;

Thứ hai, nếu ở giai đoạn xét xử thì Luật sư sẽ đề nghị Hội đồng xét xử tuyên bị cáo không phạm tội.

Ví dụ:

Nguyễn Văn L chung sống với chị Phan Thanh N như vợ chồng, không đăng ký kết hôn. Đàm Ngọc H sinh 12/3/2005 là con gái riêng của N với người chồng đã ly hôn. H có tình cảm với Lê Thanh M và nhiều lần quan hệ tình dục với M. Trong một lần khi H và M quan hệ tình dục tại phòng trọ của chị N, thì bị ông L phát hiện. Từ đó, ông L nảy sinh ý định muốn quan hệ tình dục với H.

Khoảng 21h ngày 21/3/2018, L đến phòng trọ của chị N, lúc đó chị có H ở nhà. L đã rủ H đến một ngôi nhà vắng chủ. Sau những lời hứa hẹn sẽ cho H tiền mua quần áo, nhưng H vẫn không đồng ý cho quan hệ, L dọa sẽ nói cho mẹ H biết việc H và M có quan hệ tình dục với nhau và sẽ đưa ảnh chụp hai đứa quan hệ tình dục cho mẹ M biết. Lo sợ sự việc bị phát hiện và mẹ M biết chuyện, nên H đã đồng ý để L quan hệ tình dục.

Trong suốt thời gian này, L đã quan hệ với H 6 lần, đến ngày 15/10/2018, khi H có biểu hiện lạ, chị N đã đưa H đi khám và phát hiện H đã có thai 19 tuần. Đến ngày 10/02/2019, H sinh con tại bệnh viện.

Qua đơn tố cáo của chị N, cơ quan tiến hành tố tụng đã khởi tố vụ án quan hệ tình dục với người dưới 13 tuổi đổi với Nguyễn Văn L và Lê Thanh M. Gia đình M đã mời Luật sư bào chữa. Qua nghiên cứu hồ sơ cho thấy H và M đều khai hai người tự nguyện quan hệ tình dục. Về tuổi của M, không có thông tin chính xác, giấy khai sinh không có, các giấy tờ khác có tài liệu ghi M sinh năm 2004, có tài liệu ghi sinh năm 2003. Để bảo đảm quyền lợi khách hàng, Luật sư đề nghị cho giám định tuổi thực của M và giám định xác định ai là bố của đứa con do H sinh ra. Kết quả giám định ADN, xác định đứa trẻ là con của Nguyễn Văn L. Kết quả giám định tuổi xác định M chưa đủ 14 tuổi. Trên cơ sở đó, M chưa đủ tuổi chịu trách nhiệm hình sự. Luật sư bào chữa cho Lê Thanh M cần tiến hành các công việc sau để bào chữa tốt nhất cho khách hàng của mình:

(1) Nếu vụ án đang thụ lý giải quyết trong giai đoạn điều tra hoặc truy tố, thì Luật sư sẽ soạn thảo văn bản kiến nghị gửi đến Cơ quan điều tra và Viện kiểm sát đề nghị đình chỉ điều tra vụ án đối với Lê Thanh M (nếu ở giai đoạn điều tra) hoặc đình chỉ vụ án đối với M (nếu ở giai đoạn truy tố) vì M chưa đủ tuổi chịu trách nhiệm hình sự (theo kết luận giám định xác định độ tuổi của M) ;

(2) Nếu Viện kiểm sát đã có bản cáo trạng truy tố các đối tượng ra Tòa án để xét xử và Tòa án đã có quyết định đưa vụ án ra xét xử, thì tại phiên tòa, khi trình bày bản luận cứ bào chữa cho M, Luật sư sẽ đề nghị Hội đồng xét xử tuyên M vô tội.

 - Sử dụng kết luận giám định để xác định hướng bào chữa cho khách hàng theo hướng giảm nhẹ.

Thứ nhất, căn cứ kết quả điều tra và kết luận giám định, Luật sư thấy có căn cứ để đề nghị các cơ quan tiến hành tố tụng thay đổi quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can sang tội danh khác nhẹ hơn (nếu ở giai đoạn điều tra, truy tố);

Thứ hai, ở giai đoạn xét xử, Luật sư sẽ đề nghị Hội đồng xét xử chuyển sang tội danh khác nhẹ hơn cho bị cáo. Đồng thời, Luật sư cần đề xuất hướng xử lý cho khách hàng được hưởng án treo, hoặc áp dụng mức hình phạt thấp nhất có thể.

Ví dụ:

Ngày 12/02/2018, Cơ quan điều tra nhận được tin tố giác của chị N tố cáo anh X có hành vi hiếp dâm chị N. Theo đơn của chị N thì chị bị anh X chặn đường đòi quan hệ tình dục, anh X đã khỉng chế chị, dùng đoạn gỗ đánh chị thâm tím cả hai cánh tay và bóp cổ chị. Chị N chạy thoát được và làm đơn tố cáo anh X. Đồng thời, chị N còn chỉ được nơi anh X hiện đang ở. Cơ quan điều tra đã triệu tập anh X lên trụ sở Cơ quan điều tra làm việc về đơn tố giác của chị N. Tại Cơ quan điều tra, anh X không thừa nhận những gì mà chị N khai báo, đồng thời anh X cho rằng giữa anh và chị N đã thuận tình quan hệ tình dục, không có chuyện dùng vũ lực để hiếp dâm chị N. Gia đình anh X đã mời Luật sư bảo vệ quyền và lợi ích cho anh X. Theo trình bày của anh X, chị N là gái bán dâm, anh X và chị N đã thỏa thuận mua bán dâm, sau khi quan hệ tình dục, thừa lúc anh X không để ý, chị N đã lấy trộm tiền và giấy tờ tùy thân trong ví của anh X. Khi phát hiện hành vi lấy trộm tiền của chị N, anh X đã yêu cầu chị N trả lại nhưng chị N bỏ chạy, anh X đuổi theo và có đánh hai cái cảnh cáo vào vai của chị N, dùng tay bóp cổ chị N để đòi lại tiền.

Để làm sáng tỏ sự việc, Luật sư đã đề nghị Cơ quan điều tra:

Tiến hành lấy mẫu dịch âm đạo của chị N để giám định. Kết quả trong âm đạo của chị N có tinh dịch của anh X. Như vậy, việc anh X và chị N có quan hệ tình dục là đúng như lời anh X khai;

Trưng cầu giám định thương tích cho chị N. Kết quả giám định cho thấy tổn hại sức khỏe là 2%; vết bầm tím ở cánh tay chị N do vật tày tác động; vết bầm tím ở vùng cổ do vật tày diện nhỏ tạo nên,

Trên cơ sở đó tiến hành đấu tranh với anh X và chị N, sự thật được làm sáng tỏ như sau:

Chị N và anh X không có quan hệ từ trước, hai người có thỏa thuận mua bán dâm, không có chuyện giằng co và vật lộn như chị N khai trước đó tại Cơ quan điều tra;

Chị N đã lấy trộm tiền của anh X cùng giấy tờ tùy thân trong vi và bị anh X phát hiện, anh X đã dùng đoạn gậy đánh và bóp cổ chị N yêu cầu trả tiền, chị N đã bỏ chạy. Theo kết luận giám định chị N bị tổn thương cơ thế là 2%;

Số tiền mà anh X bị chị N lấy là 5 triệu đồng.

Chị bị khởi tố về Tội trộm cắp tài sản theo quy định tại khoản 1 Điều 173 Bộ luật hình sự năm 2015; anh X không cấu thành Tội hiếp dâm nhưng bị truy tố Tội cố ý gây thương tích theo khoản 1 Điều 134 Bộ luật hình sự năm 2015.

- Sử dụng kết luận giám định để xác định hướng bào chữa cho khách hàng theo hướng đề nghị Viện kiểm sát hoặc Tòa án trả hồ sơ yêu cầu điều tra bổ sung.

Nếu kết quả giám định có nhiều mâu thuẫn với lời khai và các chứng cứ khác trong hồ sơ vụ án, chưa đủ căn cứ và cơ sở để buộc tội khách hàng, thì Luật sư cần đề nghị Viện kiểm sát trả hồ sơ yêu cầu điều tra bổ sung (nếu vụ án đã kết thúc điều tra chuyển hồ sơ sang truy tố) hoặc đề nghị Hội đồng xét xử tuyên trả hồ sơ yêu cầu điều tra bổ sung (nếu vụ án đang ở giai đoạn xét xử). Tuy nhiên, Luật sư cần hết sức thận trọng trong nhận định và quyết định của mình, đó là luôn luôn bảo đảm quyền và lợi ích tốt nhất cho khách hàng mà mình đang nhận lời bào chữa.

Hơn nữa, qua nghiên cứu thấy kết luận giám định không đúng, chưa chính xác, Luật sư nghi ngờ có nhiều vấn đề khuất tất trong đó, cần yêu cầu cơ quan tiến hành tố tụng giám định lại hoặc nếu thấy việc giám định chưa đầy đủ, còn sai sót, đề nghị giám định bổ sung. Luật sư cần phân tích, nghiên cứu, đánh giá và cân nhắc cẩn thận để có quyết định tư vấn đúng, chính xác cho khách hàng nhằm đạt hiệu quả cao nhất.

Đối với Luật sư bảo vệ cho khách hàng là bị hại hoặc là đương sự trong vụ án, Luật sư sẽ sử dụng kết luận giám định để xác định hướng bảo vệ cho khách hàng của mình trong vụ án, như:

(i) Yêu cầu cơ quan tiến hành tổ tụng khởi tố vụ án, khởi tố bị can, xử lý nghiêm đối tượng có hành vi phạm tội, xâm hại đến sức khỏe, danh dự, nhân phẩm của khách hàng;

(ii) Luật sư sẽ định hướng cho khách hàng yêu cẩu về bồi thường thiệt hại do hành vi phạm tội gây ra.