Theo pháp luật về trợ giúp pháp lý và pháp luật về luật sư, trách nhiệm thực hiện trợ giúp pháp lý của luật sư thể hiện dưới các hình thức dưới đây.
Luật sư tham gia thực hiện trợ giúp pháp lý tại tổ chức hành nghề luật sư của mình theo hợp đồng với Sở Tư pháp hoặc đăng ký tham gia trợ giúp pháp lý
Khi tổ chức hành nghề luật sư (Công ty luật hay Văn phòng luật sư) đã ký kết hợp đồng thực hiện trợ giúp pháp lý theo pháp luật về trợ giúp pháp lý, thì luật sư thực hiện trợ giúp pháp lý tại tổ chức hành nghề luật sư nơi mình làm việc. Trong trường hợp này, luật sư thực hiện trợ giúp pháp lý trong phạm vi hợp đồng mà tổ chức hành nghề của họ đã đăng ký tham gia trợ giúp pháp lý. Khi tổ chức hành nghề luật sư ký kết hợp đồng thực hiện trợ giúp pháp lý thì các luật sư thực hiện trợ giúp pháp lý theo sự phân công của Giám đốc Công ty luật hoặc Trưởng văn phòng luật sư, thù lao, chi phí được trả theo hợp đồng tham ký kết. Khi tổ chức hành nghề luật sư ký kết hợp đồng hoặc đăng ký tham gia trợ giúp pháp lý thì các luật sư thực hiện trợ giúp pháp lý theo sự phân công của Giám đốc Công ty luật hoặc Trưởng văn phòng luật sư bằng nguồn lực của mình.
Luật sư tham gia thực hiện trợ giúp pháp lý theo hợp đồng thực hiện trợ giúp pháp lý ký kết với Trung tâm trợ giúp pháp lý nhà nước
Theo Điều 14 Luật Trợ giúp pháp lý 2017, hợp đồng thực hiện trợ giúp pháp lý được ký kết giữa Trung tâm trợ giúp pháp lý nhà nước với luật sư. Khoản 3 Điều 14 quy định: “3. Trung tâm trợ giúp pháp lý nhà nước căn cứ vào nhu cầu trợ giúp pháp lý, nguồn lực thực hiện trợ giúp pháp lý tại địa phương lựa chọn, ký kết hợp đồng thực hiện trợ giúp pháp lý với luật sư có đủ a điều kiện sau đây:
(i) Không đang trong thời gian thi hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính trong hoạt động hành nghề luật sư;
(ii) Không bị cấm hành nghề hoặc bị hạn chế hoạt động nghề nghiệp theo quyết định của cơ quan có thẩm quyền;
(iii) Không đang bị truy cứu trách nhiệm hình sự;
(iv) Được sự đồng ý bằng văn bản của tổ chức hành nghề luật sư nơi luật sư đang làm việc hoặc cơ quan, tổ chức mà luật sư ký kết hợp đồng lao động.
Như vậy, một luật sư có thể ký hợp đồng thực hiện trợ giúp pháp lý với tư cách cá nhân khi đang làm việc cho tổ chức hành nghề luật sư hoặc luật sư hành nghề với tư cách cá nhân, nếu luật sư đó được sự đồng ý bằng văn bản của tổ chức hành nghề luật sư nơi họ đang làm việc hoặc cơ quan, tổ chức mà luật sư ký kết hợp đồng lao động.