Quy định về quyền của cổ đông

1- Quy định chung về quyền của cổ đông

Cổ đông có một nghĩa vụ chính, đó là thực hiện việc chuyển vốn như đã hứa bằng tiền hay bằng hiện vật vào lúc thành lập công ty hoặc vào các đợt công ty tăng vốn. Đại hội đồng cổ đông không thể tăng thêm nghĩa vụ của cổ đông, và ttách nhiệm về tài chính của cổ đông cũng chỉ giđi hạn trong mức ngạch số của cổ phần.

Trái lại, quyền của cổ đông thì rất đa dạng và được gắn liền với tư cách thành viên công ty. cổ đông có quyền khởi kiện chống lại những rigười điều hành công ty hoặc là khởi kiện đòi tiêu hủy các quyết định không hợp lệ cổ đông có quyền tham dự vào lợi nhuận của công ty và có quyền đối vđi các khoản dự trữ của công ty. Tư cách thành viên của cổ đông không thể bị tước đoạt trái với ý muôn của họ, và họ có quyền ra khỏi công ty bằng cách chuyển nhượng cổ phần. Ngoài ra, cổ đông có quyền tham gia sinh hoạt của công ty bằng cách biểu quyết trong các Đại hội đồng cổ đông sau khi được cung cấp các thông tin cần thiết. Chúng ta sẽ xem xét các quyền của cổ đông dưới hai khía cạnh: các quyền lợi tiền tài và các quyền lợi phi tiền tài.

2- Quyền lợi tiền tài

Khi đầu tư vào công ty tất nhiên cổ đông muốn được chia lợi nhuận của công ty. Như vậy cổ đông mong muốn nếu có thể hàng năm sẽ được chia cổ tức, và quyền của họ trên tích sản của công ty sẽ được cụ thể hoá nhân khi công ty tăng vốn hay giải thể công ty.

3- Cổ tức

Cổ tức là phần lợi nhuận mà công ty phân chia cho các cổ đông. Ngạch số do Đại hội đồng cổ đông ấn định hàng năm.

Thường cổ tức được thanh toán bằng tiền; tuy nhiên, tùy trường hợp công ty có thể đề nghị các cổ đông lựa chọn giữa việc nhận cổ tức bằng tiền hay bằng cổ phiếu của công ty. Quyền được ttả cổ tức không có nghĩa là trong mọi trường hợp cổ đông đều có thể buộc công ty phải chia cho mình một phần lợi nhuận, mà chỉ có nghĩa là cổ đông không thể bị tước đoạt quyền ây một cách bất 'hợp pháp. Thực vậy, Đại hội đồng cổ đông có thể quyết định không phân chia lợi nhuận và dành số tiền này lại để gia tăng vốn hoạt động công ty.

Lợi nhuận đem phân chia bao gồm lãi của niên độ trừ lỗ năm trước và các số tiền được sung vào quỹ dự trữ. Lãi năm trước chưa chia cũng được cộng vào để phân chia. Ngoài ra, Đại hội đồng cổ đông có thể phân chia các số tiền trích từ quỹ dự trữ, ttong trường hợp này quyết định của Đại hội đồng phải chỉ rõ những mục nào trong quỹ dự trữ sẽ được trích ra. Tuy nhiên, cổ tức phải được ưu tiên lấy ra từ lợi nhuận có thể phân chia của niên độ.

Sau khi phê chuẩn kết toán hàng năm và ghi nhận có những khoản tiền có thể đem phân chia, Đại hội đồng ấn định ngạch số cổ tức. Nhưng Đại hội không bắt buộc phải chia hết, và có thể dành lại một phần để dự trữ, nhưng đây thường là nguyên nhân tranh chấp giữa các cổ đông đa số và cổ đông thiểu số.

Cổ tức được ấn định cho mỗi cổ phiếu tỷ lệ theo mệnh giá của cổ phiếu, cổ phần ưu đãi cổ tức được ưu tiên nhận cổ tức trước các cổ đông' khác hoặc được hưởng cổ tức cao hơn.

Trong các công ty nhỏ, nhiều khi không có việc chia cổ tức: các cổ đông chính được nhận thù lao với tư cách người lãnh đạo công ty hoặc là người làm công nếu ngoài chức vụ lãnh đạo họ còn ký hợp đồng lao động với công ty.

Các điều khoản trong Điều lệ công ty quy định một khoản tiền lãi cổ định mà công ty sẽ trả cho cổ đông dù không có lãi, phải coi là không hợp pháp vì trái với nguyên tắc Công ty cổ phần chỉ được trả cổ tức cho cổ đông khi công ty kinh doanh có lãi.

Ngoài ra, cổ tức được chia trái với các nguyên tắc về phê chuẩn kết toán cuối năm và sự hiện hữu những khoản tiền có thể phân chia đều bị coi là cổ tức giả tạo, cổ đông đã nhận cổ tức được chia trong trường hợp này thì phải hoàn trả công ty số tiền đã nhận, nếu không hoàn trả thì cổ đông đó và thành viên Hội đồng quản trị phải cùng liên đổi chịu trách nhiệm về khoản nợ này đối với công ty (Điều 114 Luật Doanh nghiệp năm 2020). Ngoài ra, các thành viên Hội đồng quản trị còn có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội sử dụng tài sản trái pháp luật (Điều 177 Bộ luật Hình sự).

Thể thức trả cổ tức do Đại hội đồng hoặc Hội đồng quản trị quyết định. Hội đồng quản trị phải lập danh sách cổ đông được nhận cổ tức, xác định mức cổ tức, thời hạn và hình thức trả cổ tức. Thông báo về việc trả cổ tức phải được gửi cho các cổ đông chậm nhất là 30 ngày trước khi thực hiện trả cổ tức. Cổ đông chuyển nhượng cổ phần của mình trong thời gian giữa thời điểm Hội đồng quản trị kết thúc việc lập danh sách cổ đông và thời điểm trả cổ tức, thì người chuyển nhượng là người được nhận cổ tức (Điều 135 Luật Doanh nghiệp năm 2020).

Đại hội đồng cổ đông có thể quyết định cho phép cổ đông được nhận cổ tức bằng cổ phiếu. Quyết định này phải được thông báo cho tất cả các cổ đông. Giải pháp này giúp công ty giữ lại khoản tiền lãi mà đáng lẽ phải chia cho cổ đông, ngoài ra công ty còn có thể thu thêm tiền do cổ đông có thể phải bù thêm tiền chênh lệch giữa cổ tức và mệnh giá cổ phiếu.

Tuy nhiên, nhận cổ tức dưới hình thức cổ phần chỉ có tính cách nhiệm với cổ đông có quyền lựa chọn hoặc nhận cổ tức bằng tiền hay bằng cổ phiếu; quyền lựa chọn này phải được thông báo cho Hội đồng quản trị ttong thời hạn do Đại hội đồng quy định. Hết thời hạn này Hội đồng quản trị phải ghi nhận con số cổ phần được phát hành thêm và sửa đổi lại điều lệ (vốn điều lệ, tổng số cổ phần) mà không cần phải triệu tập lại Đại hội đồng.

4- Quyền được hưởng một phần tích sản của công ty

Trong thời gian công ty hoạt động, nếu công ty tăng vốn bằng tiền, các cổ đông có quyền ưu tiên đăng ký mua các cổ phần mới. Quyền ưu tiên này nhằm đền bù các thiệt hại mà cổ đông phải gánh chịu khi công ty tăng vốn, vì nhiều lẽ: quyền của cổ đông ttên các quỹ dự trữ sẽ bị phân tán hơn, lãi cua công ty sẽ được phân chia cho nhiều người hơn.

Ngoài ra cổ phiếu mới sẽ được phát hành trên mệnh giá, tức là cộng thêm một khoản phí phát hành nếu công ty có các quỹ dự trữ. Khoản này cho phép bù đắp lại lợi ích mà cổ đông mới được hưởng trên các quỹ dự trữ đã được thành lập.

Trường hợp công ty bị giải thể, sau khi đã hoàn tất việc thanh lý, nếu còn lại tiền thì mỗi cổ đông sẽ nhận được một phần bằng vơi mệnh giá cổ phiếu mà họ nắm giữ. Nếu như còn dư thì phần này sẽ được chia cho các cổ đông theo tỷ lệ phần vốn góp của họ trong công ty, trừ khi Điều lệ công ty quy định khác.

5- Quyền là thành viên của công ty

Cổ đông có một quyền căn bản là duy trì tư cách thành viên công ty. cổ đông không thể bị trục xuất khỏi công ty bởi những người điều hành công ty hay bởi Đại hội đồng.

Luật Doanh nghiệp không dự liệu trường hợp nào cổ đông có thể bị ttục xuất khỏi công ty, tuy nhiên căn cứ Điều 119 Luật Doanh nghiệp năm 2020 về nghĩa vụ của cổ đông chúng ta có thể suy ra một vài trường hợp cổ đông có thể mất tư cách ấy:

• Khi cổ đông không thanh toán đủ số tiền mua cổ phần như đã cam kết.
• Khi cổ đông không xuất trình cổ phần tiếp theo quyết định đổi hay gom cổ phần của Đại hội đồng hay Hội đồng quản trị.
• Khi công ty giảm vốn bằng cách giảm số cổ phần, cổ đông nào không có đủ số cổ phần cũ tối thiểu để đổi lấy một cổ phần mới sẽ bị trục xuất khỏi công ty nếu không chịu đóng góp thêm.

6- Khuyến nghị của Công ty Luật TNHH Everest

(i) Bài viết trong lĩnh vực pháp …. được luật sư, chuyên gia của Công ty Luật TNHH Everest thực hiện nhằm mục đích nghiên cứu khoa học hoặc phổ biến kiến thức pháp luật, hoàn toàn không nhằm mục đích thương mại.

(ii) Bài viết có sử dụng những kiến thức hoặc ý kiến của các chuyên gia được trích dẫn từ nguồn đáng tin cậy. Tại thời điểm trích dẫn những nội dung này, chúng tôi đồng ý với quan điểm của tác giả. Tuy nhiên, quý Vị chỉ nên coi đây là những thông tin tham khảo, bởi nó có thể chỉ là quan điểm cá nhân người viết.

(iii) Trường hợp cần giải đáp thắc mắc về vấn đề có liên quan, hoặc cần ý kiến pháp lý cho vụ việc cụ thể, Quý vị vui lòng liên hệ với chuyên gia, luật sư của Công ty Luật TNHH Everest qua Tổng đài tư vấn pháp luật: 024 66 527 527, E-mail: info@everest.org.vn.