Thu hồi Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất tại Nghi Lộc (Nghệ An): chính quyền sai, dân chịu!

Ngày 25/09/2006, Ủy ban nhân dân huyện Nghi Lộc ban hành Quyết định số 900/QĐ-UBND “về việc hủy bỏ quyết định giao đất và thu hồi Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đã cấp cho các hộ gia đình tại xã Nghi Thiết“. Trong đó, có thửa đất đã cấp cho gia đình bà Nguyễn Thị Hà ngày 26/06/2003. Lý do của việc thu hồi: đất cấp sai đối tượng do công dân khai man hồ sơ bởi bà Nguyễn Thị Hà thường trú tại xã Nghi Long nhưng hồ sơ lại thể hiện địa chỉ ở xã Nghi Thiết.

Các tài liệu, hồ sơ trong vụ án thể hiện: Mọi hồ sơ bà Nguyễn Thị Hà khai báo đều không có bất kỳ thông tin nào sai lệch; Hồ sơ đề nghị cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất của bà Nguyễn Thị Hà do ông Nguyễn Văn Vinh – Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã Nghi Thiết tự hoàn thiện, bà Nguyễn Thị Hà chỉ ký tên; quá trình cấp Giấy chứng nhận cho bà Nguyễn Thị Hà, các cơ quan quản lý đất đai và giải quyết thủ tục cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đều không tiến hành xác minh các thông tin trên hồ sơ. Ngày 10/08/2020, ông Bùi Văn Thành (Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã Nghi Thiết) thừa nhận: “Việc cấp đất sai do cả chính quyền và cả người dân do vậy hai bên nên hợp tác đê xử lý quyền lợi cho người dân“. Tuy nhiên, đến thời điểm hiện tại, quyền và lợi ích hợp pháp của bà Nguyễn Thị Hà chưa được đảm bảo.

I- Vì sao nói: “Chính quyền sai”, “dân” chịu!

1- Thứ nhất, thông báo cấp đất không rõ ràng

Căn cứ để bà Nguyễn Thị Hà nộp đơn đề nghị cấp đất là Thông báo số 18/CV-UB về việc cấp đất ở nông thôn của Ủy ban nhân dân huyện Nghi Lộc.

Thông báo số 18 nêu rõ “Thông báo công khai rộng rãi cho nhân dân trong xã biết… để nhân dân có nhu cầu về đất ở làm đơn đăng ký”.

Thông báo này được gửi đến các xã Nghi Thiết (nơi bà Nguyễn Thị Hà mua đất), xã Nghi Long (nơi bà Nguyễn Thị Hà cư trú), với nội dung:

“1. Thông báo công khai rộng rãi cho nhân dân trong xã biết quy hoạch đất ở của xã… để nhân dân có nhu cầu về đất ở làm đơn đăng ký.

2. Ưu tiên xét và đề nghị cấp cho các đối tượng có nhu cầu thực sự về đất ở có hộ khẩu thường trú tại các xã. Sau đó nếu nhân dân trong xã không có nhu cầu mới xét đến các đối tượng khác”.

Theo thông báo này, bà Nguyễn Thị Hà có nhu cầu thực sự làm làm đơn đăng ký xét cấp đất ở và đã được cơ quan có thẩm quyền (Ủy ban nhân dân huyện Nghi Lộc) xét cấp. Nếu gia đình bà Nguyễn Thị Hà không là đối tượng được cấp đất ở thì Thông báo 18/CV-UB này nội dung không rõ ràng, gây hiểu lầm.

2- Thứ hai, hồ sơ đề nghị cấp Giấy chứng nhận của bà Nguyễn Thị Hà thể hiện sự ‘tắc trách’ của ‘chính quyền’

Theo thông tin bà Nguyễn Thị Hà cung cấp: Hồ sơ đề nghị cấp Giấy chứng nhận của bà Nguyễn Thị Hà bao gồm: Đơn đề nghị cấp Giấy chứng nhận, tờ khai tiền sử dụng đất, tờ khai lệ phí trước bạ, tờ khai thuế sử dụng đất phi nông nghiệp,… ghi sai thông tin về địa chỉ thường trú của bà Nguyễn Thị Hà đều do ông Nguyễn Văn Vinh – Chủ tịch xã Nghi Thiết kê khai và đưa lại cho bà Nguyễn Thị Hà ký. Vì tin tưởng nên bà Nguyễn Thị Hà đã không kiểm tra các thông tin nêu trong hồ sơ.

Các giấy tờ, tài liệu còn lại liên quan đến việc cấp Giấy chứng nhận đều do bà Nguyễn Thị Hà kê khai, nội dung đều thể hiện bà Nguyễn Thị Hà có địa chỉ thường trú ở xã Nghi Long.

Đối với nhận định của Ủy ban nhân dân huyện Nghi Lộc về việc khai man hồ sơ của các hộ gia đình, cá nhân, trong đó có bà Nguyễn Thị Hà, các cơ quan chức năng cũng khẳng định: “không có điểm nào khẳng định là khai man hồ sơ có hay không” – Nguyễn Văn Thành, Phó Chánh Thanh tra Sở Tài nguyên và Môi trường; “quyết định thu hồi đất, hủy bỏ giấy chứng nhận chưa thuyết phục” – Võ Văn Ngọc, Sở Tài nguyên và Môi trường; “khẳng định cụ thể người dân sai chỗ nào, khai man ở chỗ nào” – Đinh Viết Hồng, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Nghệ An.

Các Luật sư của Công ty Luật TNHH Everest cũng khẳng định thêm: Việc hồ sơ đề nghị cấp Giấy chứng nhận của bà Nguyễn Thị Hà có sai sót chỉ thể hiện sự quản lý lỏng lẻo, yếu kém và tắc trách của Ủy ban nhân dân xã Nghi Thiết, Ủy ban nhân dân huyện Nghi Lộc. Bởi lẽ: việc bà Nguyễn Thị Hà không đăng ký thường trú tại xã Nghi Thiết, cán bộ Tư pháp xã Nghi Thiết không kiểm tra được sao? Việc hồ sơ đề nghị cấp Giấy chứng nhận của bà Nguyễn Thị Hà nếu có dấu hiệu khai man, Ủy ban nhân dân huyện Nghi Lộc, Ủy ban nhân dân xã Nghi Thiết trong thời hạn luật định (55 ngày làm việc), không kiểm tra, xác minh các thông tin trong hồ sơ hay sao?

Đặc biệt, đối với trường hợp của bà Nguyễn Thị Hà: Dù không có căn cứ chứng minh việc công dân khai man hồ sơ, Ủy ban nhân dân huyện Nghi Lộc vẫn giữ nguyên quyết định 900/QĐ-UBND, thu hồi Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất của bà Nguyễn Thị Hà.

Ngày 10/08/2020, tại Phiên họp kiểm tra việc giao nộp, tiếp cận, công khai chứng cứ và đối thoại do Tòa án nhân dân tỉnh Nghệ An tổ chức, ông Bùi Văn Thành (Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã Nghi Thiết) thừa nhận: “Việc cấp đất sai do cả chính quyền và cả người dân do vậy hai bên nên hợp tác đê xử lý quyền lợi cho người dân“. Tuy nhiên, Bản án sơ thẩm của Tòa án nhân dân tỉnh Nghệ An vẫn tuyên bác toàn bộ yêu cầu khởi kiện của bà Nguyễn Thị Hà, ông Đinh Văn Tùng. “Chính quyền” cũng không có bất kỳ động thái nào để ‘hợp tác’ xử lý quyền lợi cho người dân. Do đó, quyền và lợi ích hợp pháp của bà Nguyễn Thị Hà, ông Đinh Văn Tùng không được bảo đảm.

3- Thứ ba, tiền sử dụng đất của bà Nguyễn Thị Hà được sử dụng không đúng mục đích

Năm 2003, theo yêu cầu của ông Nguyễn Văn Vinh (Nguyên Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã Nghi Thiết), bà Nguyễn Thị Hà mang 8.000.000 đồng (tám triệu đồng) tới Ủy ban nhân dân xã Nghi Thiết để đóng tiền sử dụng đất. Phiếu thu ghi rõ: “Tạm thu tiền đất khu vực Lò Ngói”. 

Tại Quyết định số 439/QĐ-UBND Nghệ An về việc giải quyết khiếu nại của bà Nguyễn Thị Hà, kết quả làm việc với Ủy ban nhân dân xã Nghi Thiết đưa ra nội dung như sau: “Sau khi có thông báo của Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Nghi Lộc thì bà Nguyễn Thị Hà nộp tiền cho UBND xã Nghi Thiết tại Phiếu thu không số ngày 09/6/2003 với số tiền là 8.000.000 đồng. Số tiền này bao gồm tiền sử dụng đất là 5.000.000 đồng và tiền xây dựng quê hương là 3.000.000 đồng”.

Bà Nguyễn Thị Hà khẳng định: chỉ nộp 8.000.000 đồng tiền mua đất khu vực Lò Ngói, nội dung đã được ghi rõ tại Phiếu thu không số ngày 09/6/2003. Đối với khoản 3.000.000 đồng tiền sử dụng quê hương, bà Nguyễn Thị Hà không được thông tin gì từ phía Ủy ban nhân dân xã Nghi Thiết.

Bà Nguyễn Thị Hà đã có đơn đề nghị Ủy ban nhân dân xã Nghi Thiết làm rõ khoản tiền xây dựng quê hương mà Uỷ ban nhân dân xã Nghi Thiết đã nêu trong Quyết định số 439/QĐ-UBND Nghệ An là khoản tiền gì? Và số tiền 3.000.000 đồng xây dựng quê hương có ảnh hưởng đến việc sử dụng đất của gia đình bà Nguyễn Thị Hà hay không?

II- Không có căn cứ để thu hồi Giấy chứng nhận đã cấp của bà Nguyễn Thị Hà

Như đã phân tích ở trên, không có căn cứ xác định bà Nguyễn Thị Hà không thuộc đối tượng được giao đất, và khai man hồ sơ. Do đó, Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất của bà Hà không thuộc các trường hợp thu hồi Giấy chứng nhận đã cấp theo quy định tại Khoản 2 Điều 106 Luật đất đai năm 2013.

Luật sư Công ty Luật TNHH Everest cũng khẳng định: nếu xác định bà Nguyễn Thị Hà không thuộc đối tượng được giao đất, Ủy ban nhân dân huyện Nghi Lộc cũng không có cơ sở để thu hồi Giấy chứng nhận đã cấp cho bà Nguyễn Thị Hà. Căn cứ như sau:

Điểm 7 Khoản 61 Điều 2 Nghị định số 01/2017/NĐ-CP ngày 06/01/2017 của Chính Phủ sửa đổi, bổ sung một số nghị định quy định chi tiết thi hành Luật đất đai quy định: “Trường hợp hộ gia đình, cá nhân đang sử dụng đất có nguồn gốc là được giao, cho thuê không đúng thẩm quyền, không đúng đối tượng trước ngày 01 tháng 7 năm 2004 đã nộp tiền cho Nhà nước để được sử dụng, đất hoặc được giao đất nhưng không phải thực, hiện nghĩa vụ tài chính mà nay việc sử dụng đất đó phù hợp với quy hoạch sử dụng đất, quy hoạch xây dựng, quy hoạch đô thị, quy hoạch điểm dân cư nông thôn, quy hoạch xây dựng xã nông thôn mới thì Nhà nước không thu hồi đất”.

Công văn số 2343/UBND-KT ngày 19/04/2012 của Ủy ban nhân dân tỉnh Nghệ An về việc xử lý đối với các trường hợp giao đất sai đối tượng đã được thanh tra, phát hiện trên địa bàn tỉnh Nghệ An, nêu rõ chỉ đạo đối với trường hợp giao đất sai đối tượng trước ngày 01/07/2004 (áp dụng đối với trường hợp bà Nguyễn Thị Hà) như sau:

“1.1. Đối với các trường hợp giao đất sai đối tượng, nhưng tại thời điểm giao đất đã nộp đủ tiền vào ngân sách Nhà nước và không thuộc trường hợp được miễn giảm tiền sử dụng đất:

a) Nếu trường hợp chưa được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất hoặc Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (hoặc Quyết định giao đất) đã bị thu hồi thì giải quyết theo hướng cho phép làm thủ tục cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (không thu thêm nghĩa vụ tài chính)“.

Quyết định số 693 QĐ/UB của Ủy ban nhân dân huyện Nghi Lộc về việc giao đất và cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất ở nông thôn ban hành ngày 26/06/2003, Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cấp ngày 26/06/2003, đều trước ngày 01/07/2004. Bà Nguyễn Thị Hà đã thực hiện nghĩa vụ tài chính, thể hiện tại Phiếu thu ngày 09/06/2003. Việc sử dụng đất phù hợp với quy hoạch sử dụng đất, quy hoạch xây dựng, quy hoạch đô thị, quy hoạch điểm dân cư nông thôn thì Nhà nước không thu hồi đất.

Thời điểm ban hành Công văn số 2343/UBND-KT đến nay (09 năm), ông Đinh Văn Tùng và bà Nguyễn Thị Hà đã nhiều lần đề nghị Ủy ban nhân dân huyện Nghi Lộc xem xét, áp dụng các quy định nêu tại Công văn để đảm bảo quyền lợi của gia đình ông bà theo đúng chỉ đạo của Ủy ban nhân dân tỉnh Nghệ An. Tuy nhiên, cơ quan này không áp dụng, mặc dù Ủy ban nhân dân xã Nghi Thiết đã thừa nhận sai phạm và yêu cầu các bên cùng hợp tác để đảm bảo quyền lợi cho người dân.