Thu thập chứng cứ trong vụ án khiếu kiện QĐHC, HVHC về quản lý đất đai

I- VẤN ĐỀ CẦN CHỨNG MINH TRONG VỤ ÁN KHIẾU KIỆN QUYẾT ĐịNH HÀNH CHÍNH, HÀNH VI HÀNH CHÍNH VỀ QUẢN LÝ ĐẤT ĐAI

Trong vụ án hành chính, các vấn đề cần chứng minh bao gồm:

(i) Các vấn đề về tố tụng: Tính hợp pháp của việc khởi kiện và thụ lý vụ án; tư cách đương sự; việc xử lý các tình huống tố tụng (nếu có).

(ii) Các vấn đề về nội dung vụ án: Tính hợp pháp của QĐHC, HVHC bị kiện là đối tượng khởi kiện; Tính có căn cứ của yêu cầu bồi thường thiệt hại. Từ các vấn đề chung này, các bên cần chứng minh bằng chứng cứ và lập luận cho các yêu cầu, quan điểm của mình, các căn cứ thực tế và căn cứ pháp lý được sừ dụng để ban hành QĐHC, thực hiện HVHC.

Do đó, khi tham gia tranh tụng trong vụ án khiếu kiện hành chính về quản lý đất đai, Luật sư dù đứng ở phía bên nào (người khởi kiện, người bị kiện hay người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan) đều cần chứng minh, làm rõ những vấn đề cơ bản sau đây:

Một là, Lý do dẫn đến việc người bị kiện ban hành QĐHC, thực hiện HVHC bị kiện? Vụ việc khiếu kiện có liên quan đến một (một số) quan hệ pháp luật về dân sự, hôn nhân và gia đình khác (như tranh chấp quyền sứ dụng đất, tranh chấp hợp đồng dân sự liên quan đến quyền sử dụng đất, tranh chấp thừa kế, tranh chấp trong ly hôn có tài sản chung của vợ chồng là quyền sử dụng đất...) không? Nếu có, người khởi kiện có yêu cầu nào liên quan đến việc giải quyết quan hệ pháp luật đó không? Mối liên hệ giữa quan hệ pháp luật đó với đối tượng khởi kiện trong vụ án hành chính?

Hai là, Tính chất và mức độ hợp pháp, không hợp pháp của QĐHC, HVHC trong từng vấn đề cụ thể (thẩm quyền giải quyết, trình tự, thủ tục, căn cứ áp dụng, nội dung và thể thức QĐHC, HVHC).

Ba là, Mức độ xâm phạm, ảnh hưởng của QĐHC, HVHC tới quyền, lợi ích hợp pháp của người khời kiện và người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan? Mức độ thiệt hại (nếu có) gồm cả cách xác định các thiệt hại, mối liên hệ trực tiếp hay gián tiếp giữa việc ban hành QĐHC, HVHC và các thiệt hại thực tế phát sinh?

Bốn là, Các chứng cứ, tài liệu được các bên đưa ra để chứng minh cho yêu cầu hoặc quan điểm của họ, liên quan đến các vấn đề: nguồn gốc đất, quá trình sừ dụng đất, hiện trạng sử dụng đất, các tài sản gắn liền với đất, việc thực hiện các nghĩa vụ tài chính đối với Nhà nước, các giao dịch hoặc thỏa thuận hợp pháp (nếu có) liên quan đến đất, các hành vi vi phạm pháp luật hoặc tranh chấp khác có liên quan đến việc sử dụng đất...

Năm là, Các ỌĐHC, HVHC, kể cả việc khiếu nại và giải quyết khiếu nại hoặc việc tranh chấp, kiện tụng (nếu có) liên quan trực tiếp đến vụ việc khiếu kiện hành chính đang được giải quyết.

II- THU THẬP VÀ SỬ DỤNG CHỨNG CỨ TRONG GIẢI QUYẾT KHIẾU KIỆN HÀNH CHÍNH Về QUẢN LÝ ĐẤT ĐAI

1- Trường hợp Luật sư bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của khách hàng là người khởi kiện hoặc người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan.

Về xác định yêu cầu của khách hàng, Luật sư cần lưu ý đến phạm vi các yêu cầu khởi kiện được Tòa án chấp nhận xem xét và cơ sở pháp lý cùa các yêu cầu đó trong vụ khiếu kiện, bởi vì như đã nêu ở phần trên, trong thực tế có nhiều trường hợp người khởi kiện hoặc người liên quan đưa ra các yêu cầu khởi kiện trong đó có việc xác định đối tượng khởi kiện với phạm vi rộng hơn hoặc hẹp hơn so với quy định của pháp luật về quyền hạn của Tòa án trong TTHC (ví dụ: khởi kiện yêu cầu xem xét tất cả các QĐHC, HVHC có trong vụ việc; ngoài yêu cầu khởi kiện đối với QĐHC, HVHC còn có cả các yêu cầu khác như giải quyết các quyền lợi trong tranh chấp dân sự, tranh chấp đất đai có liên quan; yêu cầu khởi kiện đối với QĐHC, HVHC không phải là đối tượng khởi kiện theo quy định của pháp luật; không đưa ra yêu cầu bồi thường thiệt hại mặc dù thực tế có căn cứ để nêu yêu cầu này hoặc ngược lại...). Các yêu cầu này có thể chưa đáp ứng được những tiêu chí của một yêu cầu khởi kiện để Tòa án có thể thụ lý vụ án theo quy định của pháp luật. Trong những trường hợp như vậy, sự tư vấn của Luật sư về yêu cầu của khách hàng là rất cần thiết để bảo đảm quyền lợi của khách hàng, trật tự chung của xã hội và vì lợi ích của chính Luật sư.

Về diễn biến vụ việc, Luật sư cần đặc biệt lưu ý việc tìm hiểu rõ những thông tin và thu thập các tài liệu (chứng cứ) gắn với việc ban hành QĐHC hoặc thực hiện HVHC về quản lý đất đai:

(i) Nguồn gốc và quá trình sử dụng đất, các sự kiện về sử dụng đất gắn liền với hoạt động quản lý nhà nước như giao đất, chuyển nhượng đất, những thay đổi, biến động trong việc lập hồ sơ địa chính, các tranh chấp hoặc vi phạm xảy ra gắn với khu đất, các sự kiện là căn cứ, lý do Nhà nước thu hồi đầt thu hồi GCNQSDĐ, xử lý vi phạm hành chính đối với người có hành vi vi phạm hoặc một nội dung cụ thể khác trong các hoạt động quán lý về đất đai...;

(ii) Việc xác định thẩm quyền hoặc giao quyền, ủy quyền giải quyết vụ việc và trình tự, thù tục đã được tiến hành trong việc xày dựng hồ sơ, trình tham mưu, ký QĐHC hoặc tổ chức thực hiện HVHC, trong đó có các thủ tục thực hiện nghía vụ thông báo, tống đạt cho người đang sử dụng đất biết về việc cơ quan nhà nước có thẩm quyền sẽ thực hiện các công việc nhất định hoặc lập biên bản hành vi vi phạm trong vụ việc cần ban hành QĐHC hoặc có HVHC quàn lý nhà nước đối với diện tích đất hoặc đối với người đang hoặc có quyền sử dụng đất;

(iii) Các QĐHC, HVHC khác có liên quan trực tiếp đến vụ việc;

(iv) Việc khiếu nại, giải quyết khiếu nại trước khi khởi kiện tại Tòa án hoặc các kết quả giải quyêt tranh chấp của Tòa án, các cơ quan khác, nếu có.

Trong quá trình thu thập thông tin, chứng cứ về các vấn đề nêu trên. Luật sư cần chú ý xác định những lợi thế và khó khăn (bất lợi) của khách hàng (người khởi kiện hoặc người có quyền lợi liên quan) trong vụ khiếu kiện này, đặc biệt là trong việc chứng minh quyền, lợi ích hợp pháp của họ bị xâm hại trực tiếp bởi QĐHC, HVHC.

Ví dụ: (1) Có hay không việc cơ quan hoặc người có QĐHC, HVHC có những việc làm trái pháp luật dẫn đến không bảo đảm hoặc ảnh hưởng đến quyền lợi của khách hàng với tư cách là người sử dụng đất hoặc có quyền sử dụng đất hoặc các lợi ích có liên quan phát sinh từ quyền sử dụng đất; (2) Có hay không việc vi phạm quy định của pháp luật về thẩm quyền, trình tự, thủ tục, thể thức ban hành QĐHC, thực hiện HVHC; (3) Có hay không việc QĐHC, HVHC được ban hành hoặc thực hiện không có hoặc không đầy đủ căn cứ pháp lý theo quy định của pháp luật hiện hành vào thời điểm đó; (4) Có hay không việc khách hàng đã có hành vi vi phạm, hành vi chống đối, phản ứng, không chấp hành các mệnh lệnh hành chính trong quá trình ban hành QĐHC, HVHC hoặc các sự kiện, tình tiết khác xảy ra trong thực tế diễn biến của vụ việc; (5) Có hay không việc khách hàng đã khiếu nại theo thủ tục hành chính đến cơ quan, người đã có QĐHC, HVHC (người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại lần đầu), các cơ quan, cá nhân cấp trên của cơ quan hoặc người đã có QĐHC, HVHC; kết quả giải quyết khiếu nại thể hiện quan điểm, chứng cứ của người bị khiếu nại chấp nhận hay bác bỏ yêu cầu khiếu nại.

Luật sư cũng cần chú ý sự cần thiết và điều kiện thực hiện việc đề nghị các cơ quan, tổ chức, cá nhân hữu quan cung cấp tài liệu, chứng cứ có ý nghĩa cho việc giải quyết vụ án, bởi vì trong thực tế nhiều khi người khởi kiện hoặc người có quyền và nghĩa vụ liên quan là cá nhân không thể có để cung cấp cho Tòa án, như bản đồ địa chính, bản đồ quy hoạch, hồ sơ về nhà đất..., những tài liệu này chỉ các cơ quan hành chính nhà nước, tố chức có thẩm quyền mới có thể cung cấp được. Khi cần đến các cơ quan, tổ chức như vậy, Luật sư cần bảo đảm các thủ tục như giấy giới thiệu, đơn yêu cầu Luật sư cúa khách hàng và thẻ Luật sư để xuất trình với cơ quan khi đến xác minh hoặc giấy chứng nhận người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự trong vụ án, bởi vì trong thực tế có nhiều trường hợp cơ quan, tổ chức quản lý tài liệu, chứng cứ về hoạt động quản lý đất đai có quan điểm chỉ cung cấp các tài liệu đó cho Tòa án và khi Tòa án yêu cầu. Do đó, Luật sư cần tận dụng quyền đề nghị Tòa án can thiệp để có được chứng cứ, tài liệu có ý nghĩa cho việc giải quyết vụ án mà có lợi cho khách hàng của mình.

Trên cơ sở kết quả thu thập chứng cứ về các vấn đề cụ thể nêu trên, Luật sư tiến hành lựa chọn những tài liệu phù hợp đề chứng minh yêu cầu của khách hàng là có căn cứ và hợp pháp, trong đó đặc biệt coi trọng những tình tiết, sự kiện hoặc tài liệu có thể là chứng cứ có lợi cho khách hàng và tạo thuận lợi cho Luật sư khi sử dụng bảo vệ quyền lợi của khách hàng trước Tòa án; đồng thời cũng tiên lượng khả năng mà phía người bị kiện hoặc người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan đối lập với khách hàng của mình phản bác bằng những chứng cứ liên quan khác.

2- Trường hợp Luật sư bảo vệ quyển, lợi ích hợp pháp của khách hàng là người bị kiện

Mục tiêu của Luật sư trong bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho người bị kiện trong vụ án hành chính là chứng minh, bào vệ được tính hợp pháp, đúng đắn của việc ban hành QĐHC hoặc HVHC về quản lý đất đai cụ thể và qua đó giữ gìn hiệu lực quản lý nhà nước ở địa bàn nơi xảy ra khiếu kiện. Vì vậy, Luật sư cần trao đổi với khách hàng cùa mình và thực hiện các hoạt động khác có liên quan để tìm ra những chứng cư chứng minh họ đã tuân thủ đầy đù, đúng các quy định cùa pháp luật về thẩm quyền, trình tự, thủ tục, căn cứ áp dụng, nội dung QĐHC, HVHC và các vấn đề khác trong giải quyết vụ việc. Trên cơ sở đó, Luật sư giúp khách hàng hoặc tự mình chuẩn bị các ý kiến phàn bác, những điều kiện cần thiết khác để tham gia tranh tụng tại Tòa án trên tinh thần đề nghị Tòa án không chấp nhận hoặc chấp nhận một phần yêu cầu khởi kiện.

Trong tiến trình thu thập chứng cứ này, Luật sư cần lưu ý một số nội dung công việc cụ thể như sau:

(i) Yêu cầu khách hàng cung cấp đầy đủ các tài tiệu (chứng cứ) trong hồ sơ giải quyết vụ việc, đặc biệt là hồ sơ trực tiếp phục vụ ban hành QĐHC, thực hiện HVHC và hồ sơ giải quyết khiếu nại (nếu có). Nếu các chứng cứ thu được có sự mâu thuẫn với nhau hoặc có nội dung không rõ ràng thì Luật sư yêu cầu họ trình bày thêm về nhũng điểm có mâu thuẫn hoặc những nội dung không rò ràng đó.

(ii) Yêu cầu khách hàng cung cấp đầy đủ các văn bản pháp luật, văn bản pháp quy có liên quan trực tiếp hoặc gián tiếp đến yêu cầu khởi kiện. Bên cạnh đó, cần chú ý đặc điểm của lĩnh vực quản lý nhà nước về đất đai là chính sách pháp luật về đất đai của Đảng và Nhà nước: thực tiễn thi hành pháp luật còn nhiều bất cập, tồn tại do việc hướng dẫn của các cơ quan nhà nước có thẩm quyền chưa kịp thời, chưa đồng bộ: công tác quản lý đất đai ở các địa phương không đồng bộ, thống nhất: có nhiều biểu hiện tiêu cực hoặc chậm trễ; tình trạng vi phạm pháp luật khá phổ biến.

(iii) Xác minh tại chỗ hiện trạng khu đất đang có tranh chấp hoặc vi phạm để thu thập được những thông tin, tài liệu cần thiết phục vụ cho việc xác định hiện trạng (đặc điểm về vị trí, diện tích, tài sản trên đất...), hồ sơ gốc về nhà đất.

Mục tiêu bảo vệ quyền lợi hợp pháp của khách hàng chính là cơ sở quan trọng định hướng cho toàn bộ quá trình thu thập, cung cấp chứng cứ, nghiên cứu hồ sơ, xây dựng phương án hỏi tại phiên tòa và chuẩn bị bản luận cứ bảo vệ quyền lợi cho khách hàng của Luật sư.

Ngoài ra, Luật sư cần phải nắm vững những điều kiện về tính hợp pháp của một QĐHC, HVHC về quản lý đất đai theo các quy định của pháp luật:

Một là, Người ban hành QĐHC hoặc thực hiện HVHC phải có thẩm quyền, có thể là thẩm quyền đương nhiên, trực tiếp hoặc thẩm quyền theo ủy quyền, phân công. Nếu thực hiện thẩm quyền theo ủy quyền, phân công thì phải có văn bản ùy quyền/phân công do người có thẩm quyền ký theo đúng thủ tục quy định.

Hai là, Việc ban hành ỌĐHC hoặc thực hiện HVHC phải có căn cứ hợp pháp làm cơ sở để giải quyết vụ việc, gồm có căn cứ thực tế (các tình tiết khách quan cùa vụ việc) và căn cứ pháp lý (quy định của pháp luật) phù hợp. Việc xác định nội dung cụ thế của ỌĐHC, HVHC trong từng trường hợp cụ thể phải dựa trên hai yêu cầu chính: (1) đánh giá đúng các tình tiết khách quan cùa sự việc; (2) áp dụng pháp luật đúng đế giái quyết vụ việc.

Ba là, QĐHC, HVHC phải được ban hành, thực hiện trong thời hiệu, thời hạn luật định và tuân thủ các thủ tục, trình tự cụ thể phù hợp với quy định của pháp luật, bảo đảm đúng thể thức văn bản của ỌĐHC.

Bốn là, Người ban hành QĐHC hoặc thực hiện HVHC không vi phạm các quy định cấm của pháp luật trong khi thi hành công vụ để giải quyết vụ việc.

Trong từng vụ việc khiếu kiện cụ thể, Luật sư nên tìm cách phân tích, chứng minh toàn diện, đầy đủ các yếu tố chính nêu trên để có cơ sở đánh giá khách quan tính hợp pháp của đối tượng QĐHC, HVHC, đồng thời tìm hiểu, nắm vững đường lối xét xử của Tòa án đối với các ỌĐHC, HVHC có một trong các dấu hiệu vi phạm theo các tiêu chí trên đây. Mặc dù chưa có quy định cụ thể về vấn đề này trong Luật TTHC và văn bản hướng dẫn thi hành song từ thực tiễn xét xử hành chính thời gian qua. Luật sư có thể xác định hậu quả pháp lý của QĐHC, HVHC trái pháp luật thông qua đường lối xét xử của Tòa án như: (i) Hủy toàn bộ QĐHC hoặc tuyên HVHC trái pháp luật (kèm theo việc buộc người bị kiện bồi thường thiệt hại khi có yêu cầu và đủ căn cứ) nếu trái thẩm quyền, vi phạm nghiêm trọng về trình tự, thủ tục trong quá trình giải quyết; (ii) Hủy toàn bộ hoặc một phần nội dung QĐHC hoặc tuyên HVHC trái pháp luật (kèm theo việc buộc người bị kiện bồi thường thiệt hại khi có yêu cầu và đủ căn cứ) nếu QĐHC, HVHC đó có toàn bộ hoặc một phần nội dung giải quyết không đúng pháp luật, xâm phạm quyền và lợi ích hợp pháp của người khởi kiện hoặc người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan.

Chứng cứ trong vụ án khiếu kiện hành chính về quàn lý đất đai thường gắn liền hoặc liên quan đến quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà với nhiều dạng khác nhau: GCNQSDĐ, Giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà, phương án đền bù giải phóng mặt bằng, hỗ trợ, tái định cư; hồ sơ xin cấp đất; sổ địa chính, sổ mục kê, hợp đồng mua bán nhà, chuyển nhượng quyền sử dụng đất, biên lai thu tiền sử dụng đất, giấy phép xây dựng, di chúc có nội dung định đoạt về tài sản là nhà đất, biên bản hòa giải trong gia đình, họ tộc hay tại UBND, giấy khai sinh, kết luận giám định; chứng minh thư; sổ hộ khẩu... Các tài liệu, chứng cứ này thường liên kết với nhau theo một số logic nào đó, có giá trị chứng minh cho tính hợp pháp hoặc bất hợp pháp của QĐHC, HVHC đà được thực hiện. Do đó, Luật sư cần xác định được mối liên hệ này và từ đó có phương án thu thập, sử dụng các chứng cứ một cách hợp lý.

Trên thực tế. khi tham gia giải quyết khiếu kiện hành chính về quản lý đất đai với tư cách người bảo vệ quyền lợi hợp pháp cho người bị kiện, Luật sư có nhiều thuận lợi hơn so với trường hợp là Luật sư bảo vệ cho người khởi kiện, bởi vì trong quan hệ khiếu kiện này thì người bị kiện (cơ quan hành chính hoặc người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính) là bên có quyền lực nhà nước, có điều kiện hơn các đương sự khác trong các vấn đề về hiểu biết pháp luật, về tính chủ động trong hoạt động chứng minh, về kinh nghiệm thực tiễn trong lĩnh vực quản lý hành chính cùng như cả về mối quan hệ với cơ quan tiến hành tố tụng, người tiến hành tố tụng. Do đó. Luật sư cần khai thác thế mạnh này trong việc xây dựng, thực hiện phương án tranh tụng tại Tòa án, song cũng cần lưu ý không được chủ quan mà phải đánh giá đúng đắn khả năng bảo vệ tính hợp pháp của QĐHC, HVHC bị kiện để tư vấn kịp thời cho người bị kiện sử dụng quyền “sửa sai" đối với QĐHC, HVHC theo quy định của pháp luật TTHC trong quá trình Tòa án giải quyết khiếu kiện, đặc biệt là quyền ban hành QĐHC sửa đổi, bổ sung, thay thế hoặc hủy bỏ QĐHC bị khiếu kiện.

3- Những vấn đề lưu ý chung đối với Luật sư trong hoạt động xác minh, thu thập vả đánh giá chứng cứ

Ngoài các yêu cầu chung đối với việc xác minh, thu thập và đánh giá chứng cứ trong vụ án hành chính, việc tham gia giải quyết khiếu kiện hành chính thuộc lĩnh vực quán lý đất đai cần chú ý một số vấn đề có tính chất đặc thù riêng, đó là:

Một là, Việc thu thập, sử dụng chứng cứ về xác lập, thực hiện quyền, nghĩa vụ về sử dụng đất trên thực tế thường phức tạp do quá trình thực hiện quyền, nghĩa vụ trong hoạt động sử dụng đất của người có quyền sử dụng đất và các đối tượng có liên quan gắn với hoạt động quản lý của Nhà nước (thông qua chính quyền địa phương) với thời gian dài, trải qua qua các thời kỳ lịch sử khác nhau, có những thay đối khác biệt về chính sách, pháp luật đất đai và hệ thống quản lý của Nhà nước.

Hai là, Người bị kiện thường có ưu thế hơn so với các đương sự khác trong việc thu thập, xuất trình chứng cớ cho Tòa án, vì họ là cơ quan hành chính nhà nước trực tiếp quản lý đất đai hoặc có quyền yêu cầu các chủ thể khác cung cấp chứng cứ cần thiết, trong nhiều trường hợp cũng đã tiến hành giải quyết yêu cầu khiếu nại của người khởi kiện nên trong quá trình giải quyết khiếu nại đã tiến hành tập hợp chứng cứ phục vụ cho việc chấp nhận hay không chấp nhận yêu cầu khiếu nại sau này trở thành yêu cầu khiếu kiện trước Tòa án.

Ba là, Các đương sự là người khởi kiện hoặc người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan và thậm chí cả người bị kiện, trong nhiều trường hợp gặp khó khăn trong việc tự mình thu thập, cung cấp chứng cứ về nguồn gốc, quá trình sử dụng đất và các vấn đề liên quan khác cho Tòa án, do họ không trực tiếp nắm giữ đầy đủ các giấy tờ, văn bản gốc về các vấn đề nêu trên, bị phụ thuộc vào các cơ quan, tổ chức, cá nhân hữu quan khác có nắm giữ chứng cứ cần thiết để chứng minh cho các vấn đề pháp lý của vụ việc khiếu kiện. Trong nhiều trường hợp, việc thu thập được các chứng cứ thuộc dạng này phải nhờ đến quyền hạn của Tòa án yêu cầu các cơ quan, tổ chức, cá nhân hữu quan đó cung cấp phục vụ cho việc giải quyết vụ án.

Bốn là, Do đặc thù của quan hệ pháp luật trong các khiếu kiện hành chính về quản lý đất đai mà việc xác minh, thu thập chứng cứ thường phài tiến hành nhiều hoạt động khác nhau trong thủ tục tố tụng của Tòa án thuộc giai đoạn chuẩn bị xét xử, kéo theo trách nhiệm của Luật sư và các chủ thể khác tham gia vào quá trình này. Các hoạt động đó bao gồm:

(i) Các đương sự cung cấp, bổ sung chứng cứ hoặc trình bày về những vấn đề cần thiết (đặc biệt trong tnrờng hợp có sự mâu thuẫn với nhau giữa các đương sự hoặc chứng cứ có nội dung không rõ ràng).

(ii) Đề nghị cơ quan hành chính nhà nước, tổ chức, cá nhân hữu quan cung cấp bằng chứng có ý nghĩa cho việc giải quyết vụ án (ví dụ: bản đồ địa chính, bản đồ quy hoạch, hồ sơ về nhà, đất...).

(iii) Xác minh tại chỗ để thu thập được những thông tin, tài liệu cần thiết về hiện trạng diện tích đất có tranh chấp hoặc là đối tượng ban hành QĐHC, HVHC bị kiện (đặc điểm về vị trí, diện tích, tài sàn trèn đất...), về hồ sơ gốc thể hiện quyền sử dụng đất, nguồn gốc và quá trình sử dụng đất, từ đó góp phần làm sáng tỏ các tình tiết khách quan của vụ việc.

Năm là, Xác minh qua trình bày của người làm chứng để làm rõ hơn các sự kiện thực tế đã xảy ra liên quan đến các vấn đề cần chứng minh trong vụ việc.

Sáu là, Việc người bị kiện ban hành QĐHC sửa đổi, bồ sung hoặc hủy bỏ một phần hoặc toàn bộ QĐHC bị khởi kiện hoặc thay thế QĐHC bị kiện trong quá trình Tòa án giải quyết vụ án hành chính thuộc lĩnh vực quản lý đất đai là rất phổ biến trong thực tiễn, vấn đề này sẽ kéo theo sự thay đổi nhất định về phưong án xét xử hoặc tranh tụng mà cả nhũng người tiến hành tố tụng và tham gia tố tụng phải xử lý để có hiệu quả phù hợp theo các mục tiêu đã đề ra trong quá trình tham gia giải quyết vụ việc.

Bảy là, Các hoạt động tố tụng như đối thoại, đối chất hoặc tổ chức phiên họp kiểm tra chứng cứ, tài liệu trước khi mở phiên tòa cần được Luật sư lưu ý đặc biệt vì đây chính là điều kiện bảo đảm cho các đương sự được tiếp cận, sử dụng chứng cứ, tài liệu để chuẩn bị cho việc tham gia tranh tụng tại phiên tòa.

Tổng hợp từ Giáo trình Kỹ năng tham gia giải quyết các vụ án hành chính - Học viện Tư pháp và một số nguồn khác.