Tội đầu cơ theo quy định tại Điều 196 Bộ luật hình sự năm 2015

1- Dấu hiệu pháp lý của tội đầu cơ

[a] Dấu hiệu mặt khách quan của tội phạm

Hành vi khách quan được quy đỉnh là hành vi mua vét hàng hoá trong điều kiện có sự khan hiểm hàng hoá này (thực sự hoặc giả tạo) trong tình hình thiên tai, dịch bệnh, chiến tranh hoặc tình hình khó khăn về kinh tể.

"Mua vét" được hiểu là hành vi mua với số lượng lớn, vượt quá nhu cầu dự trữ thông thường cho sinh hoạt hoặc cho hoạt động nghề nghiệp. Hành vi mua vét có thể là mua một lần hay nhiều lần.

Sự khan hiếm hàng hoá (bị mua vét) có thể là khan hiếm giả tạo do hành vi của người phạm tội chủ động tạo ra.

Hành vi mua vét hàng hoá chỉ bị coi là tội phạm nếu thuộc một trong các trường hợp sau:

- Hàng hóa trị giá từ 500.000.000 đồng đến dưới 1.500.000.000 đồng;

- Thu lợi bất chính từ 100.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng.

[b] Dấu hiệu mặt chủ quan của tội phạm

- Lỗi của người phạm tội được quy định là lỗi cố ý.

- Mục đích phạm tội là nhằm bán lại thu lợi bất chính. Điều luật chỉ đòi hỏi người phạm tội có mục đích bán lại thu lợi bất chính mà không đòi hỏi người phạm tội đã thực hiện được mục đích đó hay chưa. Do vậy, trong thực tiễn áp dụng cần tránh 2 khuynh hướng:

- Căn cứ vào việc người phạm tội không bán lại được với giá cao mà cho rằng không phải là đầu cơ.

- Chỉ căn cứ vào việc người nào đó đã thu được lãi nhiều qua việc mua bán mà cho rằng họ đã phạm tội đầu cơ.

[c] Khách thể của tội phạm

Hành vi đầu cơ xâm phạm đến quan hệ lưu thông  hàng hóa, sự điều tiết của Nhà nước nhằm đảm bảo cơ chế thị trường nhưng định hướng xã hội chủ nghĩa và xâm phạm lợi ích người tiêu dùng.

Đối tượng là những loại hành hóa thuộc danh mục mặt hàng bình ổn giá hoặc thuộc danh mục hàng hóa được Nhà nước định giá. Ví dụ: lúa, gạo, muối, xăng, dầu, xi măng, thép xây dựng.

Đây là điểm khác biệt thể hiện sự cụ thể hóa hơn so với quy định về tội đầu cơ trong Bộ luật hình sự năm 1999. Đối tượng của tội đầu cơ trong Điều 160 Bộ luật hình sự năm 1999 chỉ đơn thuần là hàng hóa được phép lưu thông trên thị trường Việt Nam.

[d] Chủ thể của tội phạm

Hành vi đầu cơ có thể do bất kì người nào có năng lực TNHS và đạt độ tuổi theo luật định. Đó là những người không thuộc trường hợp quy định tại Điều 21 Bộ luật hình sự năm 2015 và đạt độ tuổi từ đủ 16 trở lên.

Pháp nhân thương mại có thể phải chịu TNHS về tội đầu cơ theo quy định tại khoản 5 Điều 196 Bộ luật hình sự năm 2015.

Xem thêm: Dịch vụ Luật sư bào chữa trong vụ án hình sự của Công ty Luật TNHH Everest.

2 - Hình phạt đối với tội đầu cơ

Điều luật quy định 03 khung hình phạt chính, 01 khung hình phạt bổ sung và 01 khung hình phạt đối với pháp nhân thương mại phải chịu trách nhiệm hình sự.

[a] Khung hình phạt cơ bản

Khung hình phạt cơ bản có mức phạt tiền từ 30 triệu đồng đến 300 triệu đồng hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm.

[b] Khung hình phạt tăng nặng thứ nhất

Khung hình phạt tăng nặng thứ nhất có mức phạt tiền từ 300 triệu đồng đến 1,5 tỉ đồng hoặc phạt tù từ 03 năm đến 07 năm được quy định cho trường hợp phạm tội có một trong các tình tiết đinh khung hình phạt tăng nặng sau:

- (Phạm tội) có tổ chức;

- Lợi dụng chức vụ, quyển hạn;

- Lợi dụng danh nghĩa cơ quan, tổ chức;

- Hàng hoá trị giá từ 1,5 ti đồng đến dưới 03 tỉ đồng;

- Thu lợi bất chính từ 500 triệu đồng đển dưới 01 tỉ đồng;

- Gây ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự, an toàn xã hội.

[c] Khung hình phạt tăng nặng thứ hai

Khung hình phạt tăng nặng thứ hai có mức phạt tiền từ 1,5 tỉ đồng đến 05 tỉ đồng hoặc phạt tù từ 07 năm đến 15 năm được quy đỉnh cho trường hợp phạm tội có một trong các tình 'tiết đỉnh khung hình phạt tăng nặng sau:

- Hàng hoá trị giá 03 tỉ đồng trở lên;

- Thu lợi bất chính 01 tỉ đồng trở lên;

- Tái phạm nguy hiểm.

Khung hình phạt bổ sung được quy đỉnh (có thể được áp dụng) là: Phạt tiền 20 triệu đồng đến 200 triệu đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định tử 01 năm đến 05 năm.

[d] Khung hình phạt đối với pháp nhân thương mại phải chịu trách nhiệm hình sự được quy định như sau:

- Nếu hành vi phạm tội thuộc khoản 1 thì bị phạt tiền từ 300 triệu đồng đến 01 tỉ đồng;

- Nếu hành vi phạm tội thuộc khoản 2 (các điểm a, d, đ và e) thì bị phạt tiền từ 01 tỉ đồng đến 04 tỉ đồng;

- Nếu hành vi phạm tội thuộc kỉioản 3 thì bị phạt tiên từ 04 tỉ đồng đến 09 tỉ đồng;

- Hình phạt bổ sung (có thể được áp dụng) là phạt tiền, tù 100 triệu đồng đến 300 triệu đồng, cấm kinh doanh, cấm hoạt động trong một số lĩnh vực nhất định hoặc cấm huy động vốn từ 01 năm đến 03 năm.

Xem thêm: Dịch vụ pháp lý trong lĩnh vực hình sự của Công ty Luật TNHH Everest.

3- Khuyến nghị của Công ty Luật TNHH Everest

[a] Bài viết Tội đầu cơ  được luật sư, chuyên gia của Công ty Luật TNHH Everest thực hiện nhằm mục đích nghiên cứu khoa học hoặc phổ biến kiến thức pháp luật, hoàn toàn không nhằm mục đích thương mại.

[b] Bài viết Tội đầu cơ có sử dụng những kiến thức hoặc ý kiến của các chuyên gia được trích dẫn từ nguồn đáng tin cậy. Tại thời điểm trích dẫn những nội dung này, chúng tôi đồng ý với quan điểm của tác giả. Tuy nhiên, quý vị chỉ nên coi đây là những thông tin tham khảo, bởi nó có thể chỉ là quan điểm cá nhân người viết.

[c] Trường hợp cần giải đáp thắc mắc về vấn đề có liên quan, hoặc cần ý kiến pháp lý, hoặc thuê luật sư bào chữa, luật sư hình sự cho vụ việc cụ thể, Quý vị vui lòng liên hệ với luật sư, chuyên gia của Công ty Luật TNHH Everest qua Tổng đài tư vấn pháp luật: (024) 66 527 527, E-mail: info@everest.org.vn.