Pháp trị: Trừ bỏ sự thái quá, tôn trọng quy định của pháp luật

Khử thậm khử thái tôn pháp độ

Đồ ǎn thơm ngon nóng giòn, rượu nồng đượm, thịt ngon mềm, tuy rất vừa miệng, nhưng nếu ăn không điều độ sẽ làm hại đến thân thể. Cô gái có làn da mịn màng mềm mại, hàm rǎng trắng trẻo đáng yêu, dù khiến người ta vui vẻ, nhưng nếu ân ái quá độ sē bị hao tổn năng lượng. Cho nên, từ bỏ chế độ ăn uống quá mức, trừ bỏ sự hoan lạc quá độ, sức khoẻ sẽ không bị tổn hại. 

Đừng để người khác quá giàu có rồi bản thân mình phải đi vay tiền của họ. Đừng để địa vị của người khác quá tôn quý, khiến bản thân mình phải chịu áp bức từ họ. Đừng chỉ tín nhiệm một người, để bản thân mất đi kinh đô và đất nước. Nhà vua nắm trong tay chế độ pháp luật, dùng nó xử phạt bề tôi của mình. Vì thế, pháp bảo của nhà vua là thiết lập ra chế độ pháp luật.

Trước sau Hàn Phi Tử đều cho rằng, đối với bậc quân vương mà nói, việc giữ được danh phận địa vị giữa nhà vua và bề tôi là điều quan trọng nhất. Địa vị, danh phận của vua tôi được tập trung thể hiện trên phương diện “pháp độ". “Pháp độ" đôi khi rất hà khắc, còn những thứ nằm ngoài quy định của pháp luật lại vô cùng hấp dẫn, vô cùng đẹp đẽ, nhưng nếu không nương theo pháp luật mà truy cầu những thứ “đẹp đẽ" ấy, không chỉ là “vật cực nhi tất phản”, chuyện tốt lại thành xấu, hơn nữa còn làm đảo ngược quan hệ vua tôi, làm tổn hại nghiêm trọng đến lợi ích của nhà vua. 

Để giữ gìn mối quan hệ nghiêm khắc giữa nhà vua và bề tôi, bâc quân vương phái nắm chắc chế độ pháp luật, ngǎn chặn sự thái quá trên mọi phương diện. Ðây chính là ý nghīa của mưu lược “khử thậm khu thái, tôn pháp độ".
Tấn Văn công giao chiến với nước Sở, khi di đến núi Hoàng Phượng, dây giày bị tuột, ông bền tự mình buộc lại, người hầu ở bên cạnh hỏi: Sao bề hạ không gọi người khác đến buộc cho?

Văn công bảo: Ta nghe nói, khi nhà vua sống với những người thượng đẳng, là vì nhà vua kính sợ họ. Khi nhà vua sống cùng những người trung đẳng, vì nhà vua yêu quý họ. Khi nhà vua sống cùng những kẻ hạ đẳng, là vì nhà vua khinh thường, ức hiếp họ. Ta chẳng có tài đức gì, nhung các vị đại thân của tiên phụ đều ở bên cạnh, nên ta rất khó sai bảo họ.

Hàn Phi Tử cho rằng, Tấn Văn công tự mình đi buộc dây giày là ông đã tự mình vứt bỏ sự tôn nghiêm của bậc đế vương, làm trái quy định pháp luật. Tuy ở đây có yếu tố “nhân hậu”, nhưng đó không phải là phép trị nước cần có.

Về cơ bản rất nhiều điểm trong tư tưởng Pháp gia của Hàn Phi Tử gần như không thể đứng chung với tư tưởng của Nho gia. Nhưng về điểm nghiêm khắc tuân thủ tôn ti trật tự, danh phận địa vị, thì hai tư tưởng luôn luôn đối đầu cố nhiên lại thống nhất, phối hợp nhịp nhàng như thể đã ngâm định với nhau. 

Nho gia và Pháp gia đều cho rằng, danh phận quân thần trên dưới cần phải nghiêm minh. Điều đó cho thấy ý thức đẳng cấp phong kiến đã thấm đẫm trong vǎn hoá tư tưởng truyền thống Trung Quốc, đồng thời cũng chứng tỏ đây là thủ đoạn hữu hiệu bảo vệ uy quyền của bậc quân vương.

Hàn Phi Tử - Dương quyền 

Phù hương mỹ thuý vi, hậu tửu phì nhục, cam khẩu nhi tật hình; mạn lý hạo xỉ, thuyết tình nhi tổn tinh. Cố khử thậm khử thái, thân nãi vô hại...Vô phú nhân nhi thải yên, vô quý nhân nhi bức yên, vô chuyên tín nhất nhân nhi nhất kỳ đô quốc yên...Thượng thao độ lượng, dĩ cát kỳ ha. Cố độ lượng chi lập, chủ chi bảo dā.

Xem thêm: Dịch vụ pháp lý trong lĩnh vực dân sự của Công ty Luật TNHH Everest

Phạm Nhật Thăng, điều phối marketing online của Công ty Luật TNHH Everest, tổng hợp (tham khảo: Hàn Phi Tử, mưu lược tung hoành).