Tư vấn pháp luật về tổ chức lại doanh nghiệp

I- Kỹ năng chung tư vấn pháp luật về tổ chức lại và chấm dứt doanh nghiệp

1- Tư vấn quyết định về việc tổ chức lại và chấm dứt doanh nghiệp

Việc tổ chức lại doanh nghiệp và chấm dứt doanh nghiệp là một trong những vấn đề đặc biệt quan trọng đối với các doanh nghiệp, phải được quy định trong Điều lệ và đều phải do cơ quan cao nhất của doanh nghiệp là chủ sở hữu quyết định. Đó là, chủ doanh nghiệp đối với doanh nghiệp tư nhân, chủ sở hữu đối với công ty TNHH một thành viên, Hội đồng thành viên đối với công ty TNHH có từ hai thành viên trở lên và công ty hợp danh, Đại hội đồng cổ đông đối với công ty cổ phần, Đại hội thành viên đối với hợp tác xã.

Yêu cầu về điều kiện, thủ tục triển khai việc tổ chức lại và chấm dứt doanh nghiệp phải bảo đảm sự chặt chẽ, chính xác, vì sai lầm trong những việc này có nguy cơ gây ra hậu quả pháp lý rất lớn và rất khó sửa chữa, khắc phục. Vì vậy, Luật sư cần tư vấn bảo đảm người ra quyết định đúng thẩm quyền và tính hợp pháp của các quyết định tổ chức lại doanh nghiệp.

2- Xây dựng phương án tổ chức lại và chấm dứt doanh nghiệp

Việc tổ chức lại doanh nghiệp, trong nhiều trường hợp, có thể dẫn đến hậu quả là chấm dứt tư cách pháp lý của doanh nghiệp được tổ chức lại và hình thành một doanh nghiệp với tư cách pháp lý hoàn toàn mới. Vì vậy, phải có phương án cụ thể giải quyết các quyền và nghĩa vụ của các doanh nghiệp trước đó, cũng như giải quyết mối quan hệ giữa doanh nghiệp trước và sau khi được tổ chức lại.

Trường hợp việc tổ chức lại và chấm dứt doanh nghiệp phải có sự cho phép của cơ quan nhà nước có thẩm quyền, thì cần gửi công văn, đơn đề nghị để xin ý kiến hướng dẫn hoặc chấp thuận việc tô chức lại và chấm dứt doanh nghiệp. Ví dụ, đối với công ty chứng khoán, công ty quản lý quỹ, là Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước; đối với công ty bảo hiểm là Bộ Tài chính; đối với các tổ chức tín dụng là Ngân hàng nhà nước.

3- Đăng kỷ doanh nghiệp sau khi được tổ chức lại

Trường hợp tổ chức lại doanh nghiệp dẫn đến việc hình thành một doanh nghiệp mới thì phải tiến hành đăng ký để được cấp Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp tương tự như việc thành lập một doanh nghiệp mới. Các trường hợp còn lại, thì phải thực hiện việc sửa đổi, bổ sung Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp (nếu thay đổi các nội dung ghi trên Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp) hoặc thông báo thay đổi nội dung đăng ký doanh nghiệp.

II- Kỹ năng tư vấn pháp luật về chia, tách, hợp nhất, sáp nhập doanh nghiệp

Luật sư tư vấn cho khách hàng về việc một doanh nghiệp được chia hoặc tách thành nhiều doanh nghiệp, sẽ tạo điều kiện tạo thành nhiều pháp nhân khác nhau, giúp cho việc chịu trách nhiệm pháp lý rõ ràng hơn và phân tán rủi ro pháp lý cho nhiều pháp nhân. Tuy nhiên, đồng thời việc này cũng lại phải đối mặt với nhiều mối quan hệ pháp lý, nhiều rủi ro pháp lý hơn do có nhiều pháp nhân.

Việc nhiều doanh nghiệp được hợp nhất, sáp nhập thành một doanh nghiệp sẽ tạo điều kiện cho doanh nghiệp tập trung quản lý rủi ro pháp lý vào một đầu mối. Ngược lại, nó cũng dẫn đến sự phức tạp hơn về rủi ro pháp lý do tăng vốn, tăng quy mô hoạt động, tăng số lượng thành viên của một pháp nhân.

Việc chia, tách, hợp nhất, sáp nhập là quyền của các doanh nghiệp, trừ một số trường hợp bắt buộc như buộc phải hợp nhất, sáp nhập tổ chức tín dụng theo quyết định của Ngân hàng Nhà nước.

(i) Nghị quyết về việc chia, tách, hợp nhất và sáp nhập công ty

Tuỳ từng trường hợp, nghị quyết về việc chia, tách, hợp nhất và sáp nhập công ty phải có các nội dung chủ yếu về tên, địa chỉ trụ sở chính của công ty chia, tách, hợp nhất, sáp nhập, công ty bị chia, tách, hợp nhất, sáp nhập; tên công ty hoặc các công ty sẽ được thành lập; nguyên tăc, cách thức và thủ tục phân chia tài sản, chuyển đổi giá trị tài sản công ty; phương án sử dụng lao động; cách thức chia, tách, hợp nhất, sáp nhập; thời hạn và thủ tục chuyển phần vốn góp, cổ phần, trái phiếu của công ty cũ sang công ty mới; nguyên tắc giải quyết các nghĩa vụ của công ty bị chia, tách, hợp nhất, sáp nhập; thời hạn thực hiện việc chia, tách, hợp nhất, sáp nhập công ty.

Nghị quyết về việc chia, tách, hợp nhất, sáp nhập công ty phải được gửi đến tất cả các chủ nợ và thông báo cho người lao động biết trong thời hạn 15 ngày, kể từ ngày thông qua nghị quyết.

(ii) Hợp đồng hợp nhất, sáp nhập

Đối với các công ty bị hợp nhất hoặc nhận sáp nhập, ngoài nghị quyết về việc hợp nhất, sáp nhập, còn phải chuẩn bị hợp đồng hợp nhất, sáp nhập và thông qua chủ sở hữu công ty hoặc các cổ đông của các công ty bị hợp nhất hoặc nhận sáp nhập. Hợp đồng hợp nhất hoặc sáp nhập phải có các nội dung chủ yếu về tên, địa chỉ trụ sở chính của các công ty hợp nhất hoặc sáp nhập; thủ tục và điều kiện hợp nhất hoặc sáp nhập; phương án sử dụng lao động; cách thức, thủ tục, thời hạn và điều kiện chuyển đổi tài sản, chuyển đổi phần vốn góp, cổ phần, trái phiếu của công ty bị hợp nhất hoặc bị sáp nhập thành phần vốn góp, cổ phần, trái phiếu của công ty hợp nhất hoặc nhận sáp nhập; thời hạn thực hiện hợp nhất, sáp nhập...

Tương tự như nghị quyết về việc chia, tách, hợp nhất, sáp nhập công ty, họp đồng hợp nhất hoặc sáp nhập phải được gửi đến các chủ nợ và thông báo cho người lao động biết trong thời hạn 15 ngày, kể từ ngày thông qua.

(iii) Điều lệ và người quản lý

Chủ sở hữu của công ty được hình thành từ việc chia, tách, hợp nhất, sáp nhập thông qua Điều lệ, bầu hoặc bổ nhiệm Chủ tịch Hội đồng thành viên hoặc Chủ tịch công ty hoặc Hội đồng quản trị và Giám đốc hoặc Tổng Giám đốc công ty.

(iv) Đăng ký doanh nghiệp

Doanh nghiệp thực hiện thủ tục để được cấp Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp (nếu thành lập mới) hoặc đăng ký thay đổi nội dung Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp (nếu thay đổi), trong đó có việc thay đổi tên công ty, vốn điều lệ và các nội dung cần thiết khác theo quy định của Luật Doanh nghiệp về đăng ký doanh nghiệp. Hồ sơ đăng ký doanh nghiệp phải kèm theo nghị quyết về việc chia, tách, hợp nhất, sáp nhập công ty; họp đồng hợp nhất hoặc sáp nhập, nghị quyết và biên bản họp thông qua hợp đồng hợp nhất hoặc sáp nhập của công ty bị hợp nhất hoặc nhận sáp nhập.

(v) Tập trung kinh tế

Luật sư cần tư vấn cho khách hàng thực hiện các quy định của pháp luật về tập trung kinh tế. Cụ thể, trường hợp sau khi tập trung kinh tế mà công ty hợp nhất hoặc nhận sáp nhập có thị phần từ 30% đến 50% trên thị trường liên quan thì đại diện hợp pháp của các công ty tham gia hợp nhất, sáp nhập phải thông báo cho cơ quan quản lý cạnh tranh (Cục Quản lý cạnh tranh, Bộ Công Thương) trước khi tiến hành hợp nhất hoặc sáp nhập. Trường hợp thị phần kết hợp của các doanh nghiệp tham gia tập trung kinh tế thấp hơn 30% trên thị trường liên quan hoặc trường hợp doanh nghiệp sau khi thực hiện tập trung kinh tế vẫn thuộc loại doanh nghiệp siêu nhỏ, nhỏ hoặc vừa theo quy định của pháp luật thì không phải thông báo