Chuyển nhượng và mua lại vốn góp trong Công ty Cổ phần

1- Chuyển nhượng

Cách thức chuyển nhượng cổ phần có thể được thực hiện bằng hợp đồng theo cách thông thường hoặc thông qua giao dịch trên thị trường chứng khoán. Nếu chuyển nhượng bằng hợp đồng thì các bên tham gia việc chuyển nhượng sẽ tuân thủ theo quy định của pháp luật họp đồng được quy định trong Bộ luật Dân sự. Còn khi chuyển nhượng thông qua giao dịch trên thị trường chứng khoán, thì trình tự, thủ tục và việc ghi nhận sở hữu thực hiện theo quy định của Luật Chứng khoán.

Tính tự do chuyển nhượng cổ phần của cổ đông làm cho cổ đông trong CTCP luôn thay đổi, song tài sản trong công ty vẫn ổn định đảm bảo cho hoạt động bình thường của công ty. Có thể khẳng định rằng, nhờ có tính tự do vận động của cổ phần đã làm phát sinh (ra đời) thị trường chứng khoán.

Xem thêm: Dịch vụ pháp lý trong lĩnh vực doanh nghiệp

2- Mua lại vốn góp

Mua lại vốn góp trong CTCP gồm: Mua lại vốn góp theo yêu cầu của cổ đông và mua lại vốn góp theo quyết định của công ty.

- Mua lại vốn góp theo yêu cầu của cổ đông

Khái niệm mua lại vốn góp theo yêu cầu của cổ đông trong CTCP phát sinh khi nội bộ công ty có những sự kiện pháp lí nhất định, nó hoàn toàn khác với khái niệm chuyển nhượng vốn góp mặc dù hai hiện tượng này có điểm giống nhau ở chỗ là đã có một cổ đông nào đó rời khỏi công ty. Chuyển nhượng vốn góp là chuyển quyền sở hữu cổ phần từ cổ đông này sang cổ đông khác, không làm thay đổi vốn điều lệ của công ty, cổ đông chuyển nhượng sẽ ra khỏi công ty (nếu họ bán hết số cổ phần mà họ sở hữu), người nhận chuyển nhượng sẽ trở thành cổ đông của công ty. Hơn nữa, việc chuyển nhượng chỉ là quyền của cổ đông, quyền đó có thực hiện được hay không còn phụ thuộc vào việc có ai nhận chuyển nhượng số cổ phần đó hay không. Còn mua lại vốn góp thì sẽ có cổ đông rời khỏi công ty nhưng không có cổ đông thế chân, vì người thế chân lại là bản thân công ty, trong trường hợp mua lại vốn góp, có thể sẽ làm giảm vốn Điều lệ công ty. Mua lại vốn góp chỉ phát sinh khi có sự kiện pháp lí nhất định, sự kiện đó là: khi cổ đông biểu quyết phản đối nghị quyết về việc tổ chức lại công ty hoặc thay đổi quyền, nghĩa vụ của cổ đông quy định tại điều lệ công ty. Nghĩa là cổ đông đó cho rằng những thay đổi đó ảnh hưởng đến quyền lợi của họ và họ không muốn chung sống cùng công ty. Trong trường hợp này pháp luật dành cho họ được quyền yêu cầu công ty mua lại cổ phần của mình và công ty phải mua. Quy định này nhằm giải thoát cho những cổ đông bất đồng quan điểm với công ty về những vấn đề đã nêu. Nếu không có giải pháp này, cổ đông đó sẽ tìm cách ra khỏi công ty bằng cách thông thường là chuyển nhượng vốn góp cho người khác. Song việc chuyển nhượng vốn góp phải tìm được người nhận chuyển nhượng (người mua), giả sử không tìm được người mua hoặc tìm được song không thống nhất được giá cả... thì cổ đông đó sẽ vẫn phải chung sống cùng công ty. Điều này sẽ gây ra những mâu thuẫn từ trong nội bộ công ty, ảnh hưởng đến hoạt động của công ty, bởi suy cho cùng thì bản chất của công ty chính là “HỘI”, CTCP thực chất là “hội vốn”. Mà đã là hội thì phải “sống chết có nhau” lẽ nào lại chia rẽ. Dân gian có câu “cùng hội cùng thuyền” thật rất đúng với công ty.

Mua lại cổ phần theo yêu cầu của cổ đông đặt ra những vấn đề pháp lí căn bản phải giải quyết, đó là:

+ Điều kiện để cổ đông có quyền yêu cầu công ty mua lại cổ phần;

+ Thủ tục yêu cầu, thời hạn gửi yêu cầu;

+ Giá trị pháp lí của yêu cầu, thời hạn công ty phải mua lại cổ phần theo yêu cầu, giá mua, xử lí những vấn đề phát sinh khi không thoả thuận được giá mua.

- Mua lại vốn góp theo quyết định của công ty

Mua lại vốn góp theo quyết định của công ty, xét ở góc độ kinh tế là biện pháp bảo đảm vốn cho công ty, ở góc độ pháp lí là quyền của công ty, nghĩa là công ty dành quyền mua cổ phần về tay mình khi cần thiết vì lợi ích công ty. Quyền được mua do luật định với một tỉ lệ nhất định đối với cổ phần phổ thông đã bán, riêng đối với cổ phần ưu đãi thì chỉ có cổ phần ưu đãi cổ tức mới có quyền mua một phần hoặc toàn bộ cổ phần đã bán. Còn cụ thể mua như thế nào, luật dành cho Hội đồng quản trị, Đại hội đồng cổ đông công ty quyết định. Ví dụ, Luật Doanh nghiệp năm 2Q14 phần phổ thông đã bán, một phần hoặc toàn bộ cổ phần ưu đãi co tức đã bán theo quy định sau: i, Hội đồng quản trị có quyền quyết định mua lại không quá 10% tổng sổ cổ phần của từng loại đã được chào bán trong 12 tháng. Trường hợp khác, việc mua lại cổ phần do Đại hội đồng cồ đông quyết định... ”.

Công ty cũng có thể mua lại cổ phần của từng cổ đông tương ứng với tỉ lệ cổ phần của họ trong công ty. Đây là trường hợp mua lại cổ phần theo ý chí của công ty và cổ đông, có bản chất pháp lí khác hẳn với trường hợp mua cổ phần theo yêu cầu của cổ đông. Thủ tục mua lại cổ phần trong trường hợp này có hai vấn đề pháp lí: Quyết định mua lại cổ phần của công ty phải được thông báo đến tất cả cổ đông trong thời hạn luật định và phải đảm bảo những thông tin cần thiết như tổng số cổ phần và loại cổ phần được mua lại, nguyên tắc định giá mua lại, thủ tục và thời hạn thanh toán... cổ đông đồng ý bán lại cổ phần cũng phải gửi thông báo việc bán cổ phần đến công ty trong thời gian luật định. Thông báo chào bán cũng phải có những thông tin cần thiết như số cổ phần sở hữu, số cổ phần chào bán, phương thức thanh toán...

Công ty chỉ mua lại cổ phần được chào bán trong thời hạn như đã thông báo. Việc này hoàn toàn là hợp đồng mua bán giữa công ty với cổ đông.

Mua lại cổ phần dù là theo yêu cầu của cổ đông hay theo quyết định của công ty đều dẫn đến hệ quả là công ty phải lấy tiền của công ty để thanh toán. Điều đó sẽ ảnh hưởng tới sự an toàn pháp lí về tài chính trong công ty. Vì vậy, pháp luật phải đặt ra các điều kiện thanh toán và xử lí các cổ phần được mua lại theo nguyên tắc phải đảm bảo các nghĩa vụ trả nợ. Luật Doanh nghiệp quy định điều kiện thanh toán như sau: Công ty chỉ được quyền thanh toán cổ phần được mua lại cho cổ đông (mua lại theo yêu cầu của cổ đông và mua lại theo quyết định của công ty) nếu sau khi thanh toán hết số cổ phần được mua lại, công ty vẫn đảm bảo thanh toán đủ các khoản nợ và nghĩa vụ tài sản khác.

Việc xử lí các cổ phần mua lại được pháp luật quy định cụ thể nhằm bảo vệ lợi ích cho công ty. Có một số vấn đề pháp lí liên quan đến cổ phần mua lại phải xử lí theo quy định, đó là:

+ Cồ phần mua lại (theo yêu cầu của cổ đông và theo quyết định của công ty) sẽ được coi là cổ phần chưa bấn (là cổ phần được quyền chào bán và chưa được thanh toán);

+ Công ty phải làm thủ tục điều chỉnh giảm vốn điều lệ tương ứng với tổng giá trị các cổ phần được công ty mua lại trong thời hạn luật định;

+ Cổ phiếu xác nhận quyền sở hữu cổ phần đã được mua lại phải được tiêu huỷ ngay khi cổ phần tương ứng đã được thanh toán đủ.                           '

+ Nếu có thiệt hại phát sinh cho công ty, do không tiêu huỷ hoặc chậm tiêu huỷ cổ phiếu thì Chủ tịch Hội đồng quản trị và Giám đốc hoặc Tổng giám đốc phải liên đới chịu trách nhiệm;

+ Sau khi thanh toán hết số cổ phần mua lại, nếu tổng giá trị tài sản được ghi trong sổ kế toán của công ty giảm hơn 10% thì công ty phải thông báò cho tất cả các chủ nợ biết trong thời hạn 15 ngày kể từ ngày thanh toán hết số cổ phần mua lại (quy định cảnh báo).

Xem thêm:  Dịch vụ pháp lý trong lĩnh vực thương mại của Công ty Luật TNHH Everest

3- Khuyến nghị của Công ty Luật TNHH Everest

[a] Bài viết Chuyển nhượng và mua lại vốn góp trong Công ty Cổ phần của Công ty Luật TNHH Everest thực hiện nhằm mục đích nghiên cứu khoa học hoặc phổ biến kiến thức pháp luật, hoàn toàn không nhằm mục đích thương mại.

[b] Bài viết Chuyển nhượng và mua lại vốn góp trong Công ty Cổ phần có sử dụng những kiến thức hoặc ý kiến của các chuyên gia được trích dẫn từ nguồn đáng tin cậy. Tại thời điểm trích dẫn những nội dung này, chúng tôi đồng ý với quan điểm của tác giả. Tuy nhiên, quý vị chỉ nên coi đây là những thông tin tham khảo, bởi nó có thể chỉ là quan điểm cá nhân người viết.

[c] Trường hợp cần giải đáp thắc mắc về vấn đề có liên quan, hoặc cần ý kiến pháp lý, hoặc thuê luật sư tư vấn cho vụ việc cụ thể, Quý vị vui lòng liên hệ với luật sư, chuyên gia của Công ty Luật TNHH Everest qua Tổng đài tư vấn pháp luật: (024) 66 527 527, E-mail: info@everest.org.vn.