Di sản thừa kế thế vị được chia như thế nào?

1- Khái niệm về thừa kế thế vị

Thừa kế thế vị là việc các con, cháu (người thừa kế thế vị) thay thế vị trị của cha hoặc mẹ (người bị thay thế) để hưởng phần di sản của ông, bà hoặc các cụ mà cha hoặc mẹ cháu đáng nhẽ được hưởng trong trường hợp cha hoặc mẹ chết trước hoặc chết cùng thời điểm với ông bà hoặc các cụ.

2- Điều kiện để phát sinh thừa kế thế vị

Pháp luật thừa kế thế vị ra đời với mục đích bảo vệ trực tiếp lợi ích của cháu, chăý của người để lại di sản trong trường hợp con của người để lại di sản chết trước người để lại di sản. Việc bố, mẹ chết trước ông, bà thì sẽ phát sinh thừa kế thế vị. Lúc này, cháu sẽ thay thế vị trí của bố hoặc mẹ để hưởng di sản của ông, bà theo suất mà bố mẹ được hưởng nếu còn sống tại thời điểm mở thừa kế của ông bà.

Có thể thấy rằng, sự kiện bố, mẹ chết trước ông, bà chính là điều kiện quyết định có hay không có thừa kế thế vị. Nếu thiếu điều kiện này thì quan hệ thừa kế không phát sinh.

Thừa kế thế vị là trường hợp con thay thế vị trí của bố, mẹ để hưởng di sản của ông, bà. Chính vì vậy, điều kiện con của người để lại di sản chết trước người để lại di sản là điều kiện cần để phát sinh thừa kế thế vị, lúc này cháu của người để lại di sản thay thế vị trí của bố, mẹ để hưởng di sản của ông, bà để lại.

Xem thêm: Dịch vụ pháp lý thừa kế của Công ty Luật TNHH Everest

3- Chủ thể của quan hệ thừa kế thế vị

Quan hệ thừa kế thế vị sẽ gồm người thừa kế thế vị và người bị thay thế.

[a] Người bị thay thế

Bộ luật Dân sự 2015 quy định "Trường hợp con của người để lại di sản chết trước hoặc cùng một thời điểm với người để lại di sản thì cháu được hưởng phần di sản mà cha hoặc mẹ cháu được hưởng nếu còn sống; nếu cháu cũng chết trước hoặc cùng một thời điểm với người để lại di sản thì chắt được hưởng phần di sản mà cha hoặc mẹ chắt đuợc hưởng nếu còn sống"

Pháp luật Việt nam quy định người bị thay thế là "con" của người để lại di sản. Điều 654 Bộ luật Dân sự 2015 quy định: "Con riêng và bố dượng mẹ kế nếu có quan hệ chăm sóc, nuôi dưỡng nhau nhau cha con, mẹ con thì được thừa kế di sản của  nhau và còn được thừa kế di sản theo quy định tại Điều 652 và Điều 653 của Bộ luật này".

Luật Hôn nhân gia đinh 2014 quy định quyền, nghĩa vụ cha dượng, mẹ kế và con riêng của vợ hoặc chồng tại Điều 79: "Cha dượng, mẹ kế có quyền và nghĩa vụ trông nôm, nuôi dưỡng,  chăm sóc, giáo dục con riêng của bên kia cùng sống chung với mình. Con riêng có quyền và nghĩa vụ chăm sóc, phụng dưỡng cha dượng, mẹ kế cùng sống chung với mình"

Giữa bố dượng, mẹ kế và con riêng của vợ hoặc chồng có mối quan hệ chăm sóc, nuôi dưỡng được pháp luật quy định và họ thuộc diện thừa kế theo pháp luật của nhau. Do đó, nếu con riêng của vợ hoặc chồng mà chết trước hoặc chết cùng thời điểm của cha dượng, mẹ kế thì con, cháu của họ được thừa kế thế vị, thay thế vị trí của họ để nhận di sản của cha dượng, mẹ kế của họ. Tuy nhiên, pháp luật Việt Nam chưa quy định cụ thể thế nào là "quan hệ chăm sóc, nuôi dưỡng" và "chăm sóc, nuôi dưỡng" như thế nào mới được coi là như cha con, mẹ con. Điều này làm khó khăn khi phải giải quyết tranh chấp xảy ra, việc chứng minh mối quan hệ chăm sóc, nuôi dưỡng là rất khó.

[b] Người thừa kế thế vị 

- Người thừa kế thế vị phải còn sống vào thời điểm mở thừa kế hoặc sinh ra và còn sống sau thời điểm mở thừa kế nhưng đã hình thành thai trước khi ngoời để lại di sản chết

Người thừa kế thế vị trước hết phải có đủ điều kiện của một người thừa kế. Chỉ khi người thừa kế còn sống vào thời điểm mở thừa kế mới có thể được xếp vào hàng thức kế. "Còn sống" là điều kiện phản ánh năng lực chủ thể của người thừa kế. Một người còn sống tại thời điểm mở thừa kế không đồng nghĩa với việc người có năng lực chủ thể thừa kế. Điều kiện này là điều kiện để xác định người thừa kế, còn để người đó được hưởng di sản thì người đó phải không thuộc các trường hợp mất năng lực chủ thể thừa kế như người không được quyền hưởng di sản, bị truất quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận.

Một trường hợp đặc biệt là trường hợp một người sinh ra và còn sống sau thời điểm mở thừa kế nhưng đã thành thai trước khi người để lại di sản chết cũng được xác định là người thừa kế. Mục đích của thừa kế là nhằm bảo vệ khối di sản của thế hệ trước sau khi chết được để lại cho các con, cháu có quan hệ huyết thống. Mặc dù tại thời điểm mở thừa kế, con cháu sinh ra nhưng đã hình thai ttước thời điểm mở thừa kế thì sẽ trở thành người thừa kế nếu sinh ra và còn sống.

Pháp luật Việt Nam quy định trong trường hợp người bị thay thế không được quyền hưởng di sản, bị truất quyền hưởng di sản hay từ chối nhận di sản thì người thế vị có quyền hưởng di sản hay không?

Điều 625 Bộ luật Dân sự 2015: "Trường hợp con của người để lại di sản chết trước hoặc cùng một thời điểm với người để lại di sản thì cháu được hưởng phần di sản mà cha hoặc mẹ của cháu được hưởng nếu còn sống; nếu cháu cũng chết trước hoặc cùng một thời điểm với người để lại di sản thì chắt được hưởng phần di sản mà cha hoặc mẹ của chắt được hưởng nếu còn sống." Vậy theo quy định này thì cháu, chắt chỉ được hưởng thừa kế thế vị trong trường hợp bố, mẹ cháu được hưởng khi còn sống, nếu bố, mẹ cháu thuộc trường hợp không được quyền hưởng di sản, bị truất quyền hưởng di sản hay bố mẹ cháu từ chối nhận thì pháp luật hiện nay chưa giải thích trường hợp này.

Xem thêm: Dịch vụ pháp lý về thừa kế của Công ty Luật TNHH Everest

4- Khuyến nghị của Công ty Luật TNHH Everest

[a] Bài viết Di sản thừa kế thế vị được chia như thế nào được chuyên gia của Công ty Luật TNHH Everest thực hiện nhằm mục đích nghiên cứu khoa học hoặc phổ biến kiến thức pháp luật, hoàn toàn không nhằm mục đích thương mại.

[b] Bài viết Di sản thừa kế thế vị được chia như thế nào có sử dụng những kiến thức hoặc ý kiến của các chuyên gia được trích dẫn từ nguồn đáng tin cậy. Tại thời điểm trích dẫn những nội dung này, chúng tôi đồng ý với quan điểm của tác giả. Tuy nhiên, quý vị chỉ nên coi đây là những thông tin tham khảo, bởi nó có thể chỉ là quan điểm cá nhân người viết.

[c] Trường hợp cần giải đáp thắc mắc về vấn đề có liên quan, hoặc cần ý kiến pháp lý, hoặc thuê Luật sư tư vấn cho vụ việc cụ thể, Quý vị vui lòng liên hệ với Luật sư, chuyên gia của Công ty Luật TNHH Everest qua Tổng đài tư vấn pháp luật: (024) 66 527 527, E-mail: info@everest.org.vn.