Luật Hôn nhân và gia đình thời kỳ hội nhập, đổi mới và phát triển

1- Khái quát Luật Hôn nhân và gia đình thời kỳ hội nhập, đổi mới và phát triển

“Ba mươi năm đổi mới là một giai đoạn lịch sử quan trọng trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ đất nước, đánh dấu sự trưởng thành Về mọi mặt của Đảng, Nhà nước và nhân dân ta. Đối mới mang tầm vóc và ý nghĩa cách mạng, là quả trình cải biên sầu săc, toàn diện, triệt để, là sự nghiệp cách mạng to lớn của toàn Đảng, toàn dân và toàn quân Vì mục tiêu “dân giàu, nước mạnh, dãn chủ, công bằng, văn minh”. Nhìn tổng thể, qua 30 năm đổi mới, đất nước ta đã đạt được những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử”.  

Báo cáo của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI Về các văn kiện Đại hội XII của Đảng đã chỉ rõ: “Xây dựng, hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa phải tiến hành đồng bộ cả lập pháp, hành pháp, tư pháp và được tỉến hành đồng bộ với Đối mớ1 hệ thống chỉnh trị theo hướng tỉnh gọn, hiệu lực, hiệu quả; gắn với đổi mới kinh tế, vần hóa, xã hội”...

Với chủ trương xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật của Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, Nhà nước ta đã xây dựng và ban hành bản Hiến pháp năm 2013 - đạo luật cơ bản của hệ thống pháp luật. Hiến pháp quy định Về chế độ kinh tế, chính trị, văn hóa - xã hội; bảo đảm quyền con người, quyền và nghĩa vụ công dân... Trong đó, Hiến pháp năm 2013 ghi nhận Về chế độ hôn nhân và gia đình, bảo đảm quyền tự do kết hôn, ly hôn theo nguyên tắc hôn nhân tự nguyện, tiến bộ, một vợ, một chồng, vợ chồng bình đẳng (Điều 36).

Những quy định của Hiến pháp năm 2013 là cơ sở pháp lí quan trọng để Nhà nuớc ta xây dựng Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014.

Xem thêm: Dịch vụ pháp lý trong lĩnh vực hôn nhân và gia đình của Công ty Luật TNHH Everest

2- Quá trình thực hiện Luật Hôn nhân và gia đình 2000 tại nước ta

Sau hơn muời năm thực hiện và áp dụng Luật Hôn nhân và gia đình năm 2000, bên cạnh những thành tựu đã đạt đuợc (Luật đã góp phần xây dựng và củng cố chế độ hôn nhân và gia đình xã hội chủ nghĩa ở nuớc ta; bảo đảm quyền con người trong lĩnh vực hôn nhân và gia đình; bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp của các thành viên gia đình...) thì thực tiễn quá trình áp dụng Luật Hôn nhân và gia đình năm 2000 cũng đã cho thấy còn nhiều hạn chế, bất cập, vướng mắc cần phải được khắc phục. Một số quy định của Luật không bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất với các văn bản của hệ thống pháp luật; có những sự việc, hiện tượng nảy sinh trong thực tiễn cần được Luật Hôn nhân và gia đình điều chỉnh (vấn đề chuyển đổi giới tính; kết hôn của nhóm LGBT (Lesbian, Gay, Bisexual, Transgender); vấn đề mang thai hộ Vì mục đích nhân đạo; mở rộng quyền yêu cầu ly hôn trong trường hợp người vợ, chồng bị mất năng lực hành vi dân sự mà bên người chồng, vợ kia đã thực hiện hành vi bạo lực gia đinh, làm ảnh hưởng đến sức khoẻ, tính mạng, danh dự, nhân phẩm của người vợ, chồng bị mất năng lực hành vi dân sự...). Việc ban hành một luật mới Về hôn nhân và gia đình là rất cần thiết trong giai đoạn hiện nay.

Xem thêm: Dịch vụ pháp lý về hợp đồng hôn nhân của Công ty Luật TNHH Everest

3- Những đổi mới của Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014

Ngày 19/6/2014, tại kì hợp thứ 7, Quốc hội khóa XIII đã chính thức thông qua Luật Hôn nhân và gia đình (sửa đổi) - gọi là Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014. Luật được Chủ tịch nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam công bố ngày 26/6/2014 theo Lệnh số 07/2014/L-CTN. Luật có hiệu lực thi hành từ ngày 01/01/2015. Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014 gồm 9 chương, 133 điều, quy định nhiều nội dung mới so với Luật Hôn nhân và gia đình năm 2000. Các quy định của Luật phù hợp với sự phát triển Về kinh tế - xã hội của đất nước và thực tiễn các quan hệ hôn nhân và gia đình hiện nay. Những quy định mới của Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014:

Về cơ cấu và kĩ thuật lập pháp

So với Luật Hôn nhân và gia đình năm 2000 thì Luật hôn nhân và gia đình năm 2014 có số chương ít hơn nhưng số điều luật lại nhiều hơn;

Thiết kế ở một số chương còn có các mục, nhóm các vấn đề điều chỉnh tập trung theo chương, mục của Luật;

Một số quan điểm chỉ đạo trong quá trình lập pháp mới đã được ghi nhận trong nội dung các điều luật nhằm bảo đảm phù hợp cả Về lý luận và thực tiễn thi hành Luật.

Về nội dung

Phạm vi điều chỉnh được quy định đầy đủ, ngắn gọn hơn Luật Hôn nhân và gia đình năm 2000 (Điều 1).

Nội dung các nguyên tắc cơ bản của chế độ hôn nhân và gia đình đã ghi nhận bổ sung việc bảo vệ các đối tượng người cao tuổi, người khuyết tật (Khoản4 Điều 2).

Luật giải thích từ ngữ (Điều 3) với nhiều từ ngữ mới được sử dụng trong Luật (25 thuật ngữ).

Quy định Về cấm các hành vi trong quan hệ hôn nhân và gia đình cụ thể, phạm vi rộng; chuyển quy định Về cấm kết hôn vào trong các quy định chung Về các hành vi bị cấm (Khoản2 Điều 5).

Quy định rõ hơn vấn đề áp dụng tập quán Về hôn nhân và gia đình (Điều 7). Theo đó, trong trường hợp pháp luật không quy định và các bên không có thoả thuận thì tập quán tốt đẹp thể hiện bản sắc của mỗi dân tộc, không trái với nguyên tắc quy định tại Điều 2 và không vi phạm điều cấm của Luật Hôn nhân và gia đình sẽ được áp dụng. Theo Khoản1 Điều 2 Nghị định số 126/2014/NĐ-CP ngày 31/12/2014 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Hôn nhân và gia đinh (Nghị định số 126/2014/NĐ-CP) thì tập quán được áp dụng phải là quy tắc xử sự phù hợp với quy định tại Khoản4 Điều 3 của Luật Hôn nhân và gia đình; Khoản2 Điều 2 Nghị định số 126/2014/NĐ-CP còn quy định: việc áp dụng tập quán phải tuân theo các điều kiện được quy định tại Điều 7 của Luật Hôn nhân và gia đình; đồng thời, Khoản3 Điều này còn quy định: Tôn trọng sự thoả thuận của các bên Về tập quán được áp dụng.

Xem thêm: Dịch vụ luật sư trong vụ, việc ly hôn của Công ty Luật TNHH Everest

4- Những quy định áp dụng tập quán Về hôn nhân và gia đình theo Nghị định số 126/2014/NĐ-CP

Điều 3 Nghị định số 126/2014/NĐ-CP quy định thoả thuận Về áp dụng tập quán như sau:

1. Quy định các bên không có thoả thuận tại Khoản1 Điều 7 của Luật Hôn nhân và gia đình được hiểu là các bên không có thoả thuận Về áp dụng tập quản và cũng không có thoả thuận khác Về vụ, việc cần được giải quyết.

2. Trường hợp các bên có thoả thuận Về tập quản được áp dụng thì giải quyết theo thỏa thuận đó; nếu các bên không có thoả thuận thì giải quyết theo quy định tại Điều 4 của Nghị định này.

Tiếp theo, Điều 4 Nghị định số 126/2014/NĐ-CP quy định Về giải quyết vụ, việc hôn nhân và gia đình có áp dụng tập quán:

1. Trường hợp giải quyết vụ, việc hôn nhân và gia đình có áp dụng tập quản thì thực hiện việc hòa giải theo quy định của pháp luật Về hòa giải ở cơ sở, khuyến khích sự tham gia hòa giải của người có uy tín trong cộng đồng, chức sắc tôn giáo.

2. Trường hợp hòa giải không thành hoặc vụ, việc hôn nhân và gia đình có áp dụng tập quán không thuộc phạm Vì hòa giải ở cơ sở thì Tòa án giải quyết vụ, việc đó theo quy định của Pháp luật tố tụng dân sự.

Để bảo đảm cho việc áp dụng tập quán khi giải quyết các vụ, việc Về hôn nhân và gia đình được thống nhất, tại Điều 5 Nghị định số 126/2014/NĐ-CP quy định Về tuyên truyền, vận động nhân dân Về áp dụng tập quán; theo đó Nghị định cũng quy định Danh mục tập quán lạc hậu Về hôn nhân và gia đình cần vận động xóa bỏ hoặc cấm áp dụng (như kết hôn trước tuổi luật định - tảo hôn; việc đăng kí kết hôn không do cơ quan nhà nước có thẩm quyền thực hiện; cưỡng ép kết hôn do xem “lá số” và do mê tín dị đoan; cản trở hôn nhân do khác dân tộc, tôn giáo; cấm kết hôn giữa những người có họ từ bốn đời trở lên...).

Điều 6 Nghị định số 126/2014/NĐ-CP đã quy định giao cho ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, trong thời hạn ba năm kể từ ngày Nghị định này có hiệu lực, có trách nhiệm xây dựng, trình Hội đồng nhân dân cùng cấp phê duyệt danh mục các tập quán Về hôn nhân và gia đình được áp tại địa phương.

Những quy định áp dụng tập quán Về hôn nhân và gia đình của Luật và Nghị định số 126/2014/NĐ-CP đã được cụ thể hơn và có tính khả thi cao hơn trong thực tiễn áp dụng; Luật quy định vừa tôn trọng quyền lựa chọn của đương sự, vừa kiểm soát quyền đó bằng pháp luật.

Như vậy, theo từng thời gian, để phù hợp với sự nghiệp cách mạng của đất nước, phù hợp với tình hình phát triển của các điều kiện kinh tế, xã hội và thực tế các quan hệ hôn nhân và gia đình, Nhà nước ta đã kịp thời ban hành các văn bản pháp luật Về hôn nhân và gia đình. Hệ thống pháp luật hôn nhân và gia đình dần được hoàn thiện, là công cụ pháp lí của Nhà nước ta, bảo vệ quyền con người, quyền và lợi ích hợp pháp của công dân trong lĩnh vực hôn nhân và gia đình.

Xem thêm: Dịch vụ pháp lý về hợp đồng hôn nhân của Công ty Luật TNHH Everest

5- Khuyến nghị của Công ty Luật TNHH Everest

[a] Bài viết Luật Hôn nhân và gia đình thời kỳ hội nhập, đổi mới và phát triển được chuyên gia của Công ty Luật TNHH Everest thực hiện nhằm mục đích nghiên cứu khoa học hoặc phổ biến kiến thức pháp luật, hoàn toàn không nhằm mục đích thương mại.

[b] Bài viết Luật Hôn nhân và gia đình thời kỳ hội nhập, đổi mới và phát triển có sử dụng những kiến thức hoặc ý kiến của các chuyên gia được trích dẫn từ nguồn đáng tin cậy. Tại thời điểm trích dẫn những nội dung này, chúng tôi đồng ý với quan điểm của tác giả. Tuy nhiên, quý vị chỉ nên coi đây là những thông tin tham khảo, bởi nó có thể chỉ là quan điểm cá nhân người viết.

[c] Trường hợp cần giải đáp thắc mắc về vấn đề có liên quan, hoặc cần ý kiến pháp lý, hoặc thuê luật sư tư vấn cho vụ việc cụ thể, Quý vị vui lòng liên hệ với luật sư, chuyên gia của Công ty Luật TNHH Everest qua Tổng đài tư vấn pháp luật: (024) 66 527 527, E-mail: info@everest.org. vn.