Miễn chấp hành hình phạt

1-Khái quát chung về miễn chấp hành hình phạt

Miễn chấp hành hình phạt là không buộc người bị kết án phải chấp hành toàn bộ hoặc phần còn lại của hình phạt đã tuyên.

Người được miễn chấp hành hình phạt vẫn phải thực hiện đầy đủ các nghĩa vụ dân sự do tòa án tuyên trong bản án.

Chế định miễn chấp hành hình phạt thể hiện chính sách nhân đạo đối với người bị kết án có hoàn cảnh đặc biệt và khuyến khích người bị kết án cố gắng lập công chuộc tội để được hưởng sự khoan hồng của Nhà nước.

Chế định miễn chấp hành hình phạt tại Điều 62 BLHS quy định điều kiện "được miễn" hoặc "có thể" được miễn chấp hành hình phạt; miễn chấp hành toàn bộ hình phạt hoặc là miễn chấp hành hình phạt dã tuyên.

Xem thêm: Dịch vụ pháp lý trong lĩnh vực hình sự của Công ty Luật TNHH Everest

2-Quy định về miễn chấp hành hình phạt

Miễn chấp hành hình phạt khi được đặc xá hoặc đại xá (khoản 1 Điều 62 BLHS)

Đặc xá là biện pháp khoan hồng của Nhà nước có nội dung là miễn chấp hành toàn bộ hoặc phần còn lại của hình phạt tù cho đích danh một phạm nhân nào đó hoặc cho những phạm nhân đã thỏa mãn những điều kiện nhất định nào đó

Đặc xá thuộc thẩm quyền của Chủ tịch nước và lệnh này thường được ban hành nhân dịp kỉ niệm những ngày lễ lớn hàng năm.

Đại xá là biện pháp khoan hồng của Nhà nước có nội dung tha tội, thường là hoàn toàn và triệt để cho hàng loạt những người phạm những tội nhất định nào đó.

Từ ngày thành lập nước Việt Nam dân chủ cộng hòa cho đến này, Nhà nước ta mới quyết định hai lần đại xá vào năm 1945 và năm 1954. Hiện nay, theo hiến pháp quyết định đại xá thuộc thẩm quyền của Quốc hội. Tùy ở giai đoạn nào của quá trình thi hành án mà người bị kết án được đặc xá hoặc đại xá được miên chấp hành toàn bộ hay phần hình phạt còn lại.

Miễn chấp hành toàn bộ hình phạt đối với người bị phạt cải tạo không giam giữ và người bị phạt tù có thời hạn (khoản 2, 3 Điều 62 BLHS)

Theo quy định tại khoản 2 Điều 62 BLHS, trường hợp người bị kết án cải tạo không giam giữ hoặc tù có thời hạn đến 03 năm chưa chấp hành hình phạt theo đề nghị của viện trưởng viện kiểm sát, toà án có thể quyết định miễn chấp hành hình phạt, nếu thuộc một trong các trường hợp sau đây:

a) Sau khi bị kết án đã lập công;

b) Mắc bệnh hiểm nghèo;

c) Chấp hành tốt pháp luật, có hoàn cảnh gia đình đặc biệt khó khăn và xét thấy người đó không còn nguy hiểm cho xã hội.

Theo quy định tại khoản 3 Điều 62 BLHS, trường hợp người bị kết án phạt tù có thời hạn trên 3 năm, chưa chấp hành hình phạt nếu đã lập công lớn hoặc mắc bệnh hiểm nghèo và người đó không còn nguy hiểm cho xã hội thì theo đề nghị của viện trưởng viện kiểm soát, tòa án có thể quyết định miễn chấp hành toàn bộ hình phạt.

Lập công lớn là trường hợp người chấp hành án đã có hành động giúp cơ quan nhà nước có thẩm quyền phát hiện, truy bắt, điều tra tội phạm; cứu được người khác trong tình thế hiểm nghèo hoặc cứu được tài sản ( có giá trị từ ba mười triệu đồng trở lên) của Nhà nước, tâp thể, của công dân trong thiên tai, hỏa hoạn, dịch bệnh, tai nạn: có những phát minh , sáng chế hoặc sáng kiến có giá trị được cơ quan nhà nước có thẩm quyền khen thương hoặc xác nhận. Đặc điểm này chứng tỏ người bị kết án đã trở nên có ích cho xã hội nên dù không buộc họ phải chấp hành hình phạt thì cũng không có nguy cơ tái phạm.

Người mắc bệnh hiểm nghèo là đang bị một trong những bệnh nguy hiểm đến tính mạng, khó có phương thức chữa trị như: ung thư giai đoạn cuối, xơ gan cổ chướng, lao nặng độ 4 kháng thuốc, bại liệt, suy tim độ 3, suy thận độ 4 trở lên: HIV gia đoạn AIDS đang có các nhiễm trùng cơ hội không có khả năng chăm sóc bản thân và có nguy cơ tử vong cao.

Người bị kết án không còn nguy hiểm cho xã hội được hiểu là người bị kết án đã hoàn lương, chấp hành đúng quy định pháp luật, chăm chỉ lao động, tích cực tham gia các hoạt động xã hội cũng như các phong trào địa phương, tự giác thực hiện đầy đủ các nghĩa vụ theo quyết định của tòa án.

Miễn chấp hành phần hình phạt cò lại trong trường hợp đã được tạm đình chỉ chấp hành hình phạt (khoản 4 Điều 62 BLHS)

Toàn án có thể quyết định miễn chấp hành phần hình phạt còn lại trong những trường hợp thỏa mãn các điều kiện sau:

- Người  bị kết án phạt tù đến 03 năm;

- Được tạm đình chỉ chấp hành hình phạt tù;

- Trong thời gian được tạm đình chỉ đã lập công hoặc chấp hành tốt pháp luật, hòa cảnh gia đình đặc biệt khó khăn và xét thấy người đó không còn nguy hiểm cho xã hội.

Đây là trường hợp người phải chấp hành án có nhiều nỗ lực, cố gắng và đạt nhiều thành tích trong học tập, công tác, chiến đấu được các cơ quan nhà  nước có thẩm quyền quyết định khen thường hoặc xác nhận. Điều kiện này thể hiện sự tự giác quyết tâm hoàn lương của người bị án nên được coi là một trong những căn cứ để miễn chấp hành hình phạt cho họ.

Thẩm quyền xét và quyết định miễn chấp hành hình phạt trong các trường hợp này thuộc tòa án khi có đề ngị của viện trưởng viện kiểm sát.

Miễn chấp hành phần hình phạt tiền còn lại ( khoản 5 Điều 62 BLHS)

Người bị kết án phạt tiền cũng có thể được tòa án miễn chấp hành phần tiền phạt còn khi thuộc một trong hai trường hợp sau:

- Đã tích cực chấp hành được một phần hình phạt và không thể tiếp tục chấp hành được hình phạt còn lại do lâm vào hoàn cảnh kinh tế đặc biệt khó khăn kéo dài vì thiên tai, hỏa hoạn, tai nạn hoặc ốm đau;

- Đã tích cực chấp hành được một phần hình phạt và đã lập công lớn.

Cả hai trường hợp trên đều đòi hỏi phải có đề nghị của viện trưởng viện kiểm sát về việc miễn chấp hành phần hình phạt tiền còn lại.

Miễn chấp hành hình phạt bổ sung cấm cư trú hoặc quản chế (khoản 6 Điều 62 BLHS)

Người bị phạt cấm cư trú hoặc quản chế, nếu thỏa mãn các điều kiện sau thì có thể được tòa án ra quyết định miễn chấp hành phần hình phạt còn lại:

- Đã chấp hành được 1/2 thời hạn hình phạt

- Đã cải tạo tốt và

- Có đề nghị của cơ quan thi hành án hình sự cấp huyện nơi người đó chấp hành hình phạt.

Xem thêm: Dịch vụ pháp lý trong lĩnh vực hình sự của Công ty Luật TNHH Everest

3-khuyên nghị của công ty Luật TNHH Everest

[a] Bài viết Miễn chấp hành hình phạt được chuyên gia của Công ty Luật TNHH Everest thực hiện nhằm mục đích nghiên cứu khoa học hoặc phổ biến kiến thức pháp luật, hoàn toàn không nhằm mục đích thương mại. 

[b] Bài viết Miễn chấp hành hình phạt có sử dụng những kiến thức hoặc ý kiến của các chuyên gia được trích dẫn từ nguồn đáng tin cậy. Tại thời điểm trích dẫn những nội dung này, chúng tôi đồng ý với quan điểm của tác giả. Tuy nhiên, quý vị chỉ nên coi đây là những thông tin tham khảo, bởi nó có thể chỉ là quan điểm cá nhân người viết.

[c] Trường hợp cần giải đáp thắc mắc về vấn đề có liên quan, hoặc cần ý kiến pháp lý, hoặc thuê luật sư tư vấn cho vụ việc cụ thể, Quý vị vui lòng liên hệ với luật sư, chuyên gia của Công ty Luật TNHH Everest qua Tổng đài tư vấn pháp luật:  (024) 66 527 527, E-mail:  info@everest.org.vn

(trích nguồn giáo trình Luật Hình Sự Việt Nam của Trường đại học Luật Hà Nội - Nhà xuất bản Công an nhân dân Hà Nội năm 2018)