Ý nghĩa của cấu thành tội phạm

1- Cấu thành tội phạm - cơ sở pháp lý của trách nhiệm hình sự 

Khoản 1 Điều 2 BLHS Việt Nam khẳng định: “Chỉ người nào phạm một tội đã được BLHS quy định mới phải chịu TNHS...". Khoản 2 của Điều này cũng khẳng định, pháp nhân thương mại chỉ phải chịu TNHS về tội phạm do cá nhân thực hiện trong trường hợp được luật hình sự quy định.

Như vậy, xét về mặt pháp lí, một người chỉ phải chịu TNHS nếu họ đã thực hiện hành vi được quy định trong BLHS.

Muốn biết hành vi có được quy định trong BLHS hay không và do vậy có phải chịu TNHS hay không thì phải xác định hành vi đó có thoả mãn các dấu hiệu của CTTP hay không. Nếu hành vi có đủ các dấu hiệu của một CTTP thì có nghĩa hành vi đó là hành vi phạm tội được quy định trong luật hình sự và người thực hiện phải chịu TNHS. Theo đó, pháp nhân thương mại cũng sẽ phải chịu TNHS cùng nếu thoả mãn các quy định về “điều kiện chịu TNHS" (Điều 75 BLHS) và về “phạm vi chịu TNHS" (Điều 76 BLHS).

Khi nói về TNHS cần phải hiểu trước hết là TNHS của cá nhân và TNHS của cá nhân phải dựa trên cơ sở pháp lý là CTTP. TNHS của pháp nhân thương mại tuy có quan hệ với CTTP vì có quan hệ với hành vi phạm tội của cá nhân nhưng trực tiếp dựa trên quy định về điều kiện và phạm vi chịu TNHS tại các điều 75 và 76 BLHS. Do vậy, khi nói CTTP là cơ sở pháp lý của TNHS thì cần hiểu trước hết là TNHS của cá nhân. Vì phải dựa vào những dấu hiệu của CTTP để nhận định

hành vi có phải là tội phạm hay không và người thực hiện hành vì có phải chịu TNHS hay không cho nên CTTP được coi là cơ sở pháp lý của TNHS, là điều kiện cần và đủ của TNHS. Chủ thể thực hiện hành vi chỉ có thể phải chịu TNHS nếu hành vi của họ có đủ những dấu hiệu của CTTP và khi hành vi đã thỏa mãn tất cả các dấu hiệu của CTTP thì đã có đầy đủ cơ sở để có thể buộc người có hành vi phải chịu TNHS mà không đòi hỏi gì thêm.

Xem thêm: Dịch vụ pháp lý trong lĩnh vực hình sự của Công ty Luật TNHH Everest

2- Cấu thành tội phạm - cơ sở pháp lý để định tội danh

Định tội là việc xác định hành vi đã thực hiện phạm tội cụ thể trong luật hình sự. Định tội là cơ sở cần thiết để có thể truy cứu TNHS người phạm tội cũng như pháp nhân thương mại trong những trường hợp nhất định. Trong BLHS Việt Nam, từng tội phạm được quy định đều có tội danh. Do vậy, định tội ở đây cũng đồng nghĩa với định tội danh. Muốn định tội danh cho hành vi cụ thể, người áp dụng luật hình sự phải căn cứ vào các CTTP đã được quy định trong BLHS. Việc xác định tội danh là quá trình xác định hành vi thoả mãn các dấu hiệu của CTTP trong BLHS.

Nếu các tình tiết của hành vi phạm tội phù hợp với các dấu hiệu của CTTP được quy định trong BLHS thì hành vi được định theo tội danh của CTTP đó.

Như vậy, CTTP là căn cứ pháp lý của việc định tội danh. Chỉ có thể căn cứ vào CTTP đã được quy định trong BLHS mới có thể định tội danh được.

Xem thêm: Dịch vụ pháp lý trong lĩnh vực hình sự của Công ty Luật TNHH Everest

3- Cấu thành tội phạm - cơ sở pháp lý để định khung hình phạt

Định khung hình phạt là việc xác định hành vi phạm tội đã thoả mãn CTTP cơ bản có thuộc khung hình phạt tăng nặng hoặc giảm nhẹ không và thuộc khung nào (trong trường hợp điều luật có quy định các khung hình phạt tăng nặng hoặc giảm nhẹ khác nhau). Trong những trường hợp như vậy, CTTP tăng nặng cũng như CTTP giảm nhẹ là cơ sở pháp lý để xác định khung hình phạt.

Nếu các tình tiết của hành vi phạm tội phù hợp với dấu hiệu định khung hình phạt tăng nặng hoặc giảm nhẹ thì khung hình phạt được áp dụng là khung hình phạt có dấu hiệu định khung hình phạt đó.

Nếu hành vi phạm tội không có tình tiết nào phù hợp với dấu hiệu định khung hình phạt tăng nặng hoặc giảm nhẹ thì khung hình phạt được áp dụng là khung hình phạt cơ bản. Khi đó CTTP cơ bản tuy là cơ sở pháp lý để định tội danh nhưng cũng có thể được coi đồng thời là cơ sở pháp lý để xác định khung hình phạt.

Xem thêm: Dịch vụ pháp lý trong lĩnh vực hình sự của Công ty Luật TNHH Everest

4- Khuyến nghị của Công ty Luật TNHH Everest
[a] Bài viết Ý nghĩa của cấu thành tội phạm được chuyên gia của Công ty Luật TNHH Everest thực hiện nhằm mục đích nghiên cứu khoa học hoặc phổ biến kiến thức pháp luật, hoàn toàn không nhằm mục đích thương mại. 

[b] Bài viết Ý nghĩa của cấu thành tội phạm có sử dụng những kiến thức hoặc ý kiến của các chuyên gia được trích dẫn từ nguồn đáng tin cậy. Tại thời điểm trích dẫn những nội dung này, chúng tôi đồng ý với quan điểm của tác giả. Tuy nhiên, quý vị chỉ nên coi đây là những thông tin tham khảo, bởi nó có thể chỉ là quan điểm cá nhân người viết.

[c] Trường hợp cần giải đáp thắc mắc về vấn đề có liên quan, hoặc cần ý kiến pháp lý, hoặc thuê luật sư tư vấn cho vụ việc cụ thể, Quý vị vui lòng liên hệ với luật sư, chuyên gia của Công ty Luật TNHH Everest qua Tổng đài tư vấn pháp luật: (024) 66 527 527, E-mail: info@everest.org.vn.