Câu chuyện Chó hoang, Chó săn, Thỏ trắng

MA TRẬN NHÂN TÀI - THỎ TRẮNG, CHÓ SĂN, CHÓ HOANG:

Ma trận nhân tài là một khung đo năng lực nhân viên với hai yếu tố: tiềm năng phát triển của nhân sự và hiệu suất làm việc của nhân sự. Tiềm năng phát triển của nhân sự là mức độ sẵn sàng sẵn sàng gắn bó với tổ chức, sẵn sàng học tập, cống hiến cho tổ chức. Hiệu suất làm việc của nhân sự, có thể hiểu là đạt được mục tiêu với chi phí thấp nhất có thể, là làm việc đúng cách và có kế hoạch.

Và dựa vào hai yếu tố này, nhân sự sẽ được chia thành các nhóm:

Một là, nhóm thỏ trắng: Hiệu suất thấp nhưng tiềm năng phát triển cao. Nhóm này thường những sinh viên mới ra trường, chưa có kinh nghiệm làm việc nhưng thái độ tốt và có mong muốn học hỏi, phát triển bản thân. Nhóm này cần được đào tạo và huấn luyện để có thể trở thành một người tài.

Hai là, nhóm chó săn: Hiệu suất làm việc cao với tiềm năng phát triển cao. Thường là những lãnh đạo hoặc người đã làm việc từ 01 đến 02 năm, phù hợp với văn hóa doanh nghiệp và cam kết gắn bó với tổ chức.

Ba là, nhóm chó hoang: Hiệu suất làm việc cao nhưng tiềm năng phát triển thấp. Những người thuộc nhóm này thường là những người có tư duy, năng lực nhưng họ tập trung vào mục tiêu và lợi ích cá nhân hơn là của tổ chức. Bên cạnh đó, họ thường đang có xu hướng đứng núi này trông núi nọ.

Ngoài ra, các nhà quản trị nhân sự còn đề cập đến nhóm thứ tư, gọi là nhóm quả táo thối (bad apple), hoặc nhóm xác  sống (zombie): Hiệu suất làm việc thấp và tiền năng phát triển cũng thấp. Nhóm này là những người thiếu cả về năng lực lẫn thái độ. Họ không những không làm được việc mà còn mang đến những rắc rối cho tổ chức như lôi kéo, chia rẽ nội bộ, gây ảnh hưởng tiêu cực đến người khác, giống như quả táo thối để chung giỏ với quả táo khác, nó sẽ làm thối các quả táo này.

Theo tiêu chí của Tập đoàn Alibaba, nhóm Chó hoang là những nhân viên có hiệu quả công việc tốt nhưng các giá trị sống, triết lý không giống các giá trị sống và triết lý của Tập đoàn. Với nhóm này,  Tập đoàn Alibaba sẽ nỗ lực để họ chia sẻ giá trị sống, triết lý của Tập đoàn, nhưng nếu mãi họ không thể thay đổi thì Tập đoàn sẽ buộc phải loại bỏ họ.

Nhóm Thỏ trắng là những nhân viên làm việc kém hiệu quả nhưng những giá trị sống, triết lý giống với giá trị sống và triết lý của Alibaba. Với nhóm này, Alibaba chuyên tâm bồi dưỡng, giúp đỡ họ phát triển, nhưng nếu mãi vẫn không trưởng thành thì Alibaba cũng buộc phải chia tay.

Nhóm Chó săn là những nhân viên vừa có hiệu quả làm việc tốt vừa có giá trị sống, triết lý trùng với giá trị sống và triết lý của Alibaba. Với nhóm này, Alibaba vừa trọng dụng vừa bồi dưỡng, đào tạo thành nhân sự cốt lõi, đội ngũ lãnh đạo kế cận.

Việc Alibaba không dùng nhóm Thỏ trắng thì dễ hiểu. Thế nhưn, vì sao Tập đoàn Alibaba không dùng nhóm Chó hoang dù họ có tài năng, có hiệu quả làm việc tốt. Lý giải điều này, chúng ta cần tìm hiểu xem tài sản hay giá trị cốt lõi của doanh nghiệp là gì. Chúng ta thường nghe nhiều tuyên bố: "Tài sản quý nhất của doanh nghiệp là con người". Lãnh đạo nào cũng nói: "Tài sản quý nhất của doanh nghiệp là con người" - giống nhau quá. Vậy con người là con người nào: con người thông minh, tài năng, chăm chỉ hay không ngừng học hỏi.

Về điều này, Jack Ma đã chỉ ra: lãnh đạo và các thành viên sáng lập Tập đoàn Alibaba không phải là những người thông minh nhất, không phải là những người tài năng nhất, họ chỉ là những người phù hợp nhất, bù đắp cho nhau, hiểu nhau, phối hợp với nhau tốt, đặc biệt là họ có chung mục tiêu, chung triết lý sống, triết lý kinh doanh, triết lý quản trị, triết lý lãnh đạo.

BÀI HỌC KINH NGHIỆM TỪ CÂU CHUYỆN CHÓ SĂN, CHÓ HOANG VÀ THỎ TRẮNG:

Chính vì chung các giá trị, chung mục tiêu nên họ không mất thời gian vô bổ để tranh cãi những vấn đề cốt lõi, càng gặp khó khăn họ càng đoàn kết, trong bất cứ hoàn cảnh nào không có ai rời đội ngũ. Năm 1997, khi rời Hàng Châu lên Bắc Kinh, đội nhóm của Jack Ma có 07 người. Năm 1999, sau khi thất bại ở Bắc Kinh quay về Hàng Châu, đội nhóm của Jack Ma không những còn đủ 07 người mà còn kéo được thêm 10 người nữa thành 17, thêm Thái Sùng Tín, Tập đoàn Alibaba có 18 thành viên sáng lập. Và đến ngày lên sàn chứng khoán, đội nhóm của Jack Ma còn nguyên 18 người và cả 18 đều trở thành tỷ phú. Đó là sự khác biệt lớn nhất giữa Tập đoàn Alibaba và các công ty khác.

Như vậy, nói giá trị cốt lõi của doanh nghiệp là con người thì chưa đủ, mà phải là con người có chung giá trị sống, chung triết lý kinh doanh, chung triết lý quản trị, triết lý lãnh đạo. Chỉ có những con người có chung giá trị cốt lõi, đứng chung trong một đội ngũ, mới đủ sức đưa doanh nghiệp phát triển 20, 30, 50, 100 năm và lâu hơn nữa.

Xem thêm: Mô hình quản lý nhân tài (Mô hình lưới 9 ô - 9 Box Grid)

NHỮNG CÂU NÓI TRUYỀN CẢM HỨNG CỦA TỶ PHÚ JACK MA:

1- “Nếu sau 35 tuổi mà bạn vẫn nghèo thì đó là tại bạn và bạn xứng đáng với điều đó”.

2- “Đừng bao giờ làm ăn với chính phủ. Hãy yêu họ chứ đừng bao giờ cưới họ”.

3- “Nếu nhỏ bé, bạn phải tập trung vào trí tuệ thay cho thể lực của mình”.

3- “Nếu bạn có một đội nhóm ăn ý, một người có thể đánh bại mười người”.

4- “Tôi là một người bình thường”.

5- “Họ gọi tôi là Jack điên. Tôi nghĩ điên rồ là một điều tốt. Bởi chúng tôi điên chứ chúng tôi không ngốc”.

6- “Bạn nên học từ đối thủ, nhưng đừng bắt chước. Bắt chước là bạn chết”. 

 7- “Đừng bao giờ từ bỏ. Hôm nay khó khăn. Ngày mai sẽ trở nên tồi tệ. Nhưng ngày kia sẽ là ngày tuyệt vời”.

8- “Bạn cần người phù hợp với mình, chứ không phải người giỏi nhất”.

9- “Điều quan trọng nhất mà bạn nên có đó là sự kiên nhẫn”.

 10- “Tôi cố gắng khiến bản thân hạnh phúc. Vì nếu tôi không hạnh phúc, đồng nghiệp cũng không hạnh phúc, cộng sự cũng không hạnh phúc, dĩ nhiên khách hàng cũng không hạnh phúc”.

11- "Bán cho khách lạ cần lễ phép. Bán cho khách quen, cần nhiệt tình. Bán cho khách đang gấp cần phải nhanh. Bán cho khách mua từ từ, cần kiên nhẫn. Bán cho khách có tiền, cần cho họ sự cao quý. Bán cho khách ít tiền, cần cho họ thấy sự thực tế. Bán cho khách theo mốt, bán cho họ sự thời trang. Khách chuyên nghiệp, bán cho họ sự chuyên nghiệp. Khách hào phóng, bán cho họ sự trượng nghĩa. Khách keo kiệt, bán cho họ lợi ích. Khách hàng hưởng thụ, bán cho họ sự phục vụ. Khách thích hư vinh, bán cho họ sự vinh dự. Khách hay bắt bẻ, bán cho họ sự tỉ mỉ. Khách hiền lành, bán cho họ sự đồng cảm. Khách còn do dự, bán cho họ sự đảm bảo”.

12- “Chỉ kẻ ngốc mới dùng miệng để nói. Người thông minh dùng bộ não. Người sáng suốt dùng trái tim”.

13- “Người nghèo có cách suy nghĩ của người nghèo. Và người giàu có cách suy nghĩ của người giàu”.

14- "Nhóm người mà khó phục vụ nhất là những người nghèo. Cho họ miễn phí, họ nghĩ rằng đó là một cái bẫy. Nói với họ đó là một sự đầu tư nhỏ, họ sẽ nói không thể kiếm được bao nhiêu. Hãy nói với họ đầu tư nhiều hơn, họ sẽ nói không có tiền. Bảo họ thử những điều mới, họ sẽ nói không có kinh nghiệm. Nói với họ kinh doanh kiểu truyền thống, họ sẽ nói khó làm lắm. Nói với họ đó là một mô hình kinh doanh mới, họ sẽ nói đó là đa cấp. Bảo họ mở một cửa hàng, họ sẽ nói không có tự do. Kêu họ kinh doanh kiểu hiện đại, họ sẽ nói không có chuyên môn. Họ có một điểm chung: Họ thích hỏi Google, nghe lời khuyên từ bạn bè cũng vô vọng giống như họ. Họ suy nghĩ nhiều hơn một giáo sư đại học và làm ít hơn một người mù. Nếu bạn hỏi họ là họ có thể làm những gì, thì họ sẽ không có câu trả lời cho bạn".

15- "Thứ quan trọng nhất không phải là tiền. Thứ quan trọng nhất là bạn nên có một ý tưởng tuyệt vời, bạn tìm được những người có cùng chung ý tưởng như thế".

16- "Điểm mạnh của giới trẻ là học tích cực với mọi thứ, tích cực với tương lai".

17- "Tôi từng gặp rất nhiều người thành công trên thế giới. Và phẩm chất chung của họ là không bao giờ than phiền". 

18- "Nếu bạn ở độ tuổi 20-30, bạn nên tìm một lãnh đạo tốt để học hỏi thay vì một công ty tốt. Nếu bạn ở độ tuổi 30-40, bạn muốn làm một điều gì đó, hãy cứ làm. Khi bạn ở độ tuổi 40-50, bạn phải làm thứ mà bạn giỏi".

19- "Khi mọi người than phiền đó là cơ hội. Hãy giải quyết vấn đề, giải quyết những lời than phiền đó và bạn sẽ có cơ hội".

20- "Tiền rất quan trọng, không có tiền, bạn không hạnh phúc được. Nhưng tiền không khiến bạn hạnh phúc trọn vẹn. Cái bạn cần là thành tựu".