Giải quyết vụ án dân sự theo thủ tục rút gọn tại tòa án cấp phúc thẩm

1- Kháng cáo, kháng nghị đối với bản án, quyết định theo thủ tục rút gọn

Về nguyên tắc, căn cứ vào khoản 2 Điều 316 BLTTDS năm 2015 thì việc kháng cáo, kháng nghị đối với bản án, quyết định theo thủ tục rút gọn được thực hiện như đối với thủ tục tố tụng thông thường. Tuy nhiên, để đáp ứng yêu cầu nhanh chóng, linh hoạt của việc giải quyết vụ án theo thủ tục tố tụng rút gọn thì thời hạn kháng cáo, kháng nghị đối với bản án, quyết định của toà án cấp sơ thẩm theo thủ tục rút gọn ngắn, hơn so với thủ tục tố tụng thông thường. Theo đó, thời hạn kháng cáo đối với bản ấn, quyết định của toà án cấp sơ thẩm theo thủ tục rút gọn là 07 ngày kể từ ngày tuyên án. Đối với đương sự không có mặt tại phiên toà thì thời hạn kháng cáo tính từ ngày bản án, quyết định được giao cho họ hoặc bản án, quyết định được niêm yết. Thời hạn kháng nghị đối với bản án, quyết định của toà án cấp sơ thẩm theo thủ tục rút gọn của viện kiểm sát cùng cấp là 07 ngày, của viện kiểm sát cấp trên trực tiếp là 10 ngày kể từ ngày nhận được bản án, quyết định.

2- Thụ lí và chuẩn bị xét xử phức thẩm theo thủ tục rút gọn

- Thụ lí xét xử phúc thẩm theo thủ tục rút gọn
Theo quy định tại khoản 2 Điều 316 Bộ Luật tố tụng dân sự năm 2015 thì việc thụ lí xét xử phúc thẩm theo thủ tục rút gọn được thực hiện như đối với thủ tục thông thường. Theo đó, ngay sau khi nhận được hồ sơ vụ án, kháng cáo, kháng nghị và tài liệu, chứng cứ kèm theo, toà án cấp phúc thẩm sẽ vào sổ thụ lí vụ án. Để đương sự chuẩn bị phương án bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình và tham gia phiên toà cũng như để viện kiểm sát thực hiện chức năng kiểm sát việc tuân theo pháp luật thì trong thời hạn 3 ngày làm việc kể từ ngày thụ lí, toà án phải thông báo bằng văn bản cho các đương sự, cơ quan, tổ chức, cá nhân khởi kiện và thông báo trên cổng thông tin điện tử của toà án (nếu có). Chánh án toà án cấp phúc thẩm phân công thẩm phán giải quyết vụ án theo thủ tục phúc thẩm rút gọn.
 
- Thời hạn chuẩn bị xét xử phúc thẩm theo thủ tục rút gọn
Thời hạn chuẩn bị xét xử phúc thẩm theo thủ tục rút gọn ngắn hơn thời hạn chuẩn bị xét xử phúc thẩm theo thủ tục thông thường nhằm đáp ứng yêu cầu nhanh chóng, hiệu quả của việc giải quyết vụ án theo thủ tục rút gọn. Theo đó, thời hạn chuẩn bị xét xử phúc thẩm từ khi thụ lí vụ án cho đến khi có quyết định đưa vụ án ra xét xử theo thủ tục rút gọn là 01 tháng kể từ ngày thụ lí vụ án (khoản 1 Điều 323 Bộ Luật tố tụng dân sự năm 2015). Thời hạn chuẩn bị mở phiên toà phúc thẩm theo thử tục rút gọn là 15 ngày kể từ ngày có quyết định đưa vụ án ra xét xử phúc thẩm (khoản 1 Điều 324 Bộ Luật tố tụng dân sự năm 2015).

- Nghiên cứu hồ sơ vụ án
Để chuẩn bị xét xử, thẩm phán phải tiến hành nghiên cứu hồ sơ vụ án, bản án, quyết định bị kháng cáo, kháng nghị, đơn kháng cáo, quyết định kháng nghị và các chứng cứ, tài liệu kèm theo. Cụ thể, thẩm phán phải kiểm tra lại những vấn đề như nội dung của kháng cáo, kháng nghị theo thủ tục phúc thẩm; thủ tục tố tụng mà toà án cấp sơ thẩm tiến hành có đúng khôngz vụ án có đủ các điều kiện để giải quyết theo thủ tục rút gọn hay không? có xuất hiện các việc thụ lí xét xử phúc thẩm theo thủ tục rút gọn được thực hiện như đối với thủ tục thông thường. Theo đó, ngay sau khi nhận được hồ sơ vụ án, kháng cáo, kháng nghị và tài liệu, chứng cứ kèm theo, toà án cấp phúc thẩm sẽ vào sổ thụ lí vụ án. Để đương sự chùẩn bị phương án bảo vệ quyền và iợi ích hợp pháp của mình và tham gia phiên toà cũng như để viện kiểm sát thực hiện chức năng kiểm sát việc tuân theo pháp luật thì trong thời hạn 3 ngày làm việc kể từ ngày thụ lí, toà án phải thông báo bàng văn bản cho các đương sự, cơ quan, tổ chức, cá nhân khởi kiện và thông báo trên cổng thông tin điện tử của toà án (nếu có). Chánh án toà án cấp phúc thẩm phân công thẩm phán giải quyết vụ án theo thủ tục phúc thẩm rút gọn.

- Thời hạn chuân bị xét xử phúc thẩm theo thủ tục rút gọn
Thời hạn chuẩn bị xét xử phúc thẩm theo thủ tục rút gọn ngắn hơn thời hạn chuẩn bị xét xử phúc thẩm theo thủ tục thông thường nhằm đáp ứng yêu cầu nhanh chóng, hiệu quả của việc giải quyết vụ án theo thủ tục rút gọn. Theo đó, thời hạn chuẩn bị xét xử phúc thẩm từ khi thụ lí vụ án cho đến khi có quyết định đưa vụ án ra xét xử theo thủ tục rút gọn là 01 tháng kể từ ngày thụ lí vụ án (khoản 1 Điều 323 Bộ Luật tố tụng dân sự năm 2015). Thời hạn chuẩn bị mở phiên toà phúc thẩm theo thủ tục rút gọn là 15 ngày kể từ ngày có quyết định đưa vụ án ra xét xử phúc thẩm (khoản 1 Điều 324 BLTTDS năm 2015).

- Nghiên cứu hồ sơ vụ án
Để chuẩn bị xét xử, thẩm phán phải tiến hành nghiên cứu hồ sơ vụ án, bản án, quyết định bị kháng cáo, kháng nghị, đơn kháng cáo, quyết định kháng nghị và các chứng cử, tài liệu kèm theo. Cụ thể, thẩm phán phải kiểm tta lại những vấn đề như nội dung của kháng cáo, kháng nghị theo thủ tục phúc thẩm; thủ tục tố tụng mà toà án cấp sơ thẩm tiến hành có đúng không?, vụ án có đủ các điều kiện để giải quyết theo thủ tục rút gọn hay không? có xuất hiện các tình tiết mới để chuyển vụ án sang giải quyết theo thủ tục tố tụng thông thường không? quyết định của toà án cấp sơ thẩm có hợp pháp và có căn cứ không? Trường hợp thiếu chứng cứ, tài liệu để giải quyết vụ án theo thủ tục tố tụng rút gọn thì yêu cầu đương sự bổ sung. Tuy nhiên, việc bổ sung, chứng cứ mới ở giai đoạn phúc thẩm phải đáp ứng các điều kiện theo quy định Điều 287 Bộ Luật tố tụng dân sự năm 2015.
 
- Ra các quyết định trong thời hạn chuẩn bị xét xử phúc thẩm
Trong thời hạn 01 tháng kể từ ngày thụ lí vụ án, tuỳ từng trường hợp, thẩm phán được phân công giải quyết vụ án theo thủ tục phúc thẩm ra một trong các quyết định sau đây:
+ Tạm đình chỉ xét xử phúc thẩm vụ án theo quy định tại Điều 288 Bộ Luật tố tụng dân sự năm 2015.
Trong trường hợp này thời hạn chuẩn bị xét xử phúc thẩm được tính lại kể từ ngày toằ án cấp phúc thẩm tiếp tục xét xử phúc thẩm vụ án khi lí do tạm đình chỉ không còn.
+ Đình chỉ xét xử phúc thẩm vụ án theo quy định Điều 289 Bộ Luật tố tụng dân sự năm 2015;
+ Đưa vụ án ra xét xử phúc thẩm. Quyết định đưa vụ án ra xét xử phúc thẩm có nội dung quy định tại khoản 1 Điều 290 Bộ Luật tố tụng dân sự năm 2015. Quyết định đưa vụ án ra xét xử phúc thẩm phải được gửi ngay cho những người có liên quan đến kháng cáo, kháng nghị để những người này thực hiện các quyền tố tụng của mình. Quyết định này cũng được gửi ngay cho viện kiểm sát cùng cấp để chuẩn bị tham gia phiên toà và thực hiện chức năng kiểm sát việc tuân theo pháp luật.
+ Quyết định chuyển vụ án sang giải quyết theo thủ tục thông thường nếu xuất hiện tình tiết mới quy định tại khoản 3 Điều 317 Bộ Luật tố tụng dân sự năm 2015. Trong trường hợp này, thời hạn chuẩn bị xét xử vụ án được tính lại kể từ ngày ra quyết định chuyển vụ án san giải quyết theo thủ tục tố tụng thông thường. Tuy nhiên, Bộ Luật tố tụng dân sự năm 2015 chưa quy định việc chuyển vụ án sang thủ tục thông thường là thủ tục sơ thẩm hay thủ tục phúc thẩm.
 
- Chuyển hồ sơ vụ án cho viện kiểm sát nghiên cứu
Ngay khi ra quyết định đưa vụ án ra xét xử theo thủ tục phúc thẩm thì toà án chuyển ngay quyểt định này và hồ sơ vụ án cho viện kiểm sát nghiên cứu. Thời hạn nghiên cứu hồ sơ của viện kiểm sát cùng cấp là 05 ngày làm việc kể từ ngày nhận được hồ sơ vụ án; hết thời hạn đó, viện kiểm sát phải trả hồ sơ vụ án cho toà án.

3- Phiên toà phúc thẩm theo thủ tục rút gọn

Tương tự như ở phiên toà sơ thẩm theo thủ tục rút gọn, phiên toà phúc thẩm theo thủ tục rút gọn cũng được tiến hành theo trình tự đơn giản, nhanh chóng, quyền bảo vệ và quyền tranh tụng của các đương sự cũng được bảo đảm hạn chể hơn so với thủ tục tố tụng thông thường. Theo đó, các đương sự, kiểm sát viên viện kiểm sát cùng cấp phải có mặt tại phiên toà phúc thẩm. Trường hợp kiểm sát viên vắng mặt thì hội đồng xét xử vẫn tiến hành xét xử, trừ trường hợp viện kiểm sát có kháng nghị phúc thẩm. Đương sự có quyền đề nghị toà án xét xử vắng mặt. Trường hợp đương sự không kháng cáo đã được triệu tập hợp lệ mà vắng mặt không có lí do chính đáng thì thẩm phán vẫn tiến hành phiên toà.

Về thủ tục tiến hành phiên toà phúc thẩm cũng được tiến hành đơn giản hơn so với thủ tục tố tụng thông thường như thủ tục bắt đầu phiên toà, trình bày, tranh luận, đối đáp được rút gọn so với thủ tục phúc thẩm thông thường và không có thủ tục nghị án. Cụ thể:

- Thẩm phán trình bày tóm tắt nội dung bản án, quyết định sơ thẩm bị kháng cáo, kháng nghị, nội dung của kháng cáo, kháng nghị và tài liệu, chứng cứ kèm theo (nếu có).

- Người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự trinh bày, đương sự bổ sung ý kĩển về nội dung kháng cáo, kháng nghị, tranh luận, đối đáp, đề xuất quan điểm của mình về việc giải quyết vụ án.
- Sau khi kết thúc việc tranh luận và đối đáp, kiểm sát viên phát biểu ý kiến của viện kiểm sát về việc tuân theo pháp luật trong quá trinh giải quyết vụ án dân sự ở giai đoạn phúc thẩm.
Ngay sau khi kết thúc phiên toà, kiểm sát viên phải gửi văn bản phát biểu ý kiến cho toà án để lưu vào hồ sơ vụ án.

4- Quyền hạn của thẩm phán giải quyết vụ án theo thủ tục phúc thẩm rút gọn

Theo quy định tại khoản 6 Điều 324 Bộ Luật tố tụng dân sự năm 2015 thì thẩm phán khi giải quyết vụ án theo thủ tục phúc thẩm rút gọn có các quyển hạn sau đây:

- Giữ nguyên bản án, quyết định của toà án cấp sơ thẩm, Thẩm phán không chấp nhận kháng cáo hoặc kháng nghị trong trường hợp kháng cáo, kháng nghị không có căn cứ và toà án cấp sơ thẩm đã xét xử đúng.

- Sửa bản án, quyết định của toà án cấp sơ thẩm
Nếu qua việc xét xử phúc thẩm, thẩm phán thấy toà án cấp sơ thẩm giải quyết vụ án theo thủ tục rút gọn không đúng pháp luật thì thẩm phán có thể sửa một phần hoặc toàn bộ bản án, quyết định sơ thẩm. Theo quy định tại khoản 1 Điều 316, khoản 6 Điều 324 và Điều 309 Bộ Luật tố tụng dân sự năm 2015 thì thẩm phán sửa một phần hoặc toàn bộ bản án, quyết định sơ thẩm nếu toà án cấp sơ thẩm quyết định không đúng pháp luật trong những trường hợp sau đây:
+ Việc chứng minh và xác định chứng cứ đã được thực hiện đầy đủ theo đúng quy định của pháp luật;
+ Việc chứng minh và xác định chứng cứ chưa thực hiện đầy đủ ở cẩp sơ thẩm nhưng tại phiên toà phúc thẩm đã được bổ sung đầy đủ.
Với những chứng cứ được xem xét ở giai đoạn sơ thấm và chứng cứ được bổ sung ở phúc thẩm thì thẩm phán nhận thấy toà án cấp sơ thẩm đã quyết định không đúng pháp luật. Hay nói cách khác, toà án cấp sơ thẩm đã có sai lầm trong việc áp dụng pháp luật nội dung để giải quyết vụ án. Đây là các sai lầm trong việc lựa chọn quy phạm pháp luật nội dung để áp dụng như không áp dụng điều luật trong trường hợp cần áp dụng, áp dụng văn bản pháp luật đã hết hiệu lực hoặc áp dụng không đúng các điều luật, không đúng nội dung quy định của điều luật (ví dụ: Toà án sơ thẩm quyết định mức bồi thường không tương xứng với mức độ thiệt hại xảy ra...).

- Huỷ bản án, quyết định của toà án cấp sơ thẩm và chuyển hồ sơ vụ án cho toà án cấp sơ thẩm để giải quyết lại vụ án theo thủ tục rút gọn hoặc theo thủ tục thông thường nếu không còn đủ các điều kiện để giải quyết theo thủ tục rút gọn Theo quy định tại khoản 1 Điều 316, khoản 6 Điều 324 và Điều 310 Bộ Luật tố tụng dân sự năm 2015 thì thẩm phán huỷ bản án, quyết định của toà án cấp sơ thẩm và chuyển hồ sơ vụ án cho toà án cấp sơ thẩm để giải quyết lại vụ án theo thủ tục rút gọn trong các trường hợp sau đây:

- Việc chứng minh và xác định chứng cứ không theo đúng quy định của pháp luật hoặc chưa thực hiện đầy đủ mà tại phiên toà phúc thẩm không thể thực hiện bổ sung được;

- Thẩm phán thuộc một trong các trường trường hợp phải từ chối tiến hành tố tụng hoặc bị thay đổi theo quy định tại Điều 52, 53 Bộ Luật tố tụng dân sự năm 2015 hoặc có vi nghiêm trọng khác về thủ tục tố tụng ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự. Đây là những vi phạm khác về thủ tục tố tụng phải đến mức nghiêm trọng tức là làm cho việc giải quyết vụ án thiếu khách quan, toàn diện, xâm phạm đến quyền và lợi ích hợp pháp của các đương sự. Còn những vi phạm về thủ tục tố tụng không làm ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của các đương sự, bản án sơ thẩm của toà án đã giải quyết đúng về nội dung thì không coi là căn cứ để thấm phán huỷ bản án, quyết định và xét xử lại như vi phạm về thời hạn xét xử...

Ngoài ra, theo quy định tại khoản 6 Điều 324 Bộ Luật tố tụng dân sự năm 2015 thì thẩm phán huỷ bản án, quyểt định của toà án cấp sơ thẩm và chuyển hồ sơ vụ án cho toà án cấp sơ thẩm để giải quyết lại vụ án theo thủ tục thông thường nếu vụ án không còn đủ các điều kiện để giải quyết theo thủ tục rút gọn.

- Huỷ bản án sơ thẩm và đình chỉ giải quyết vụ án
Theo quy định tại khoản 1 Điều 316, khoản 6 Điều 324 và Điều 311 Bộ Luật tố tụng dân sự năm 2015, thẩm phán huỷ bản án sơ thẩm và đình chỉ giải quyết vụ án, nếu trong quá trinh giải quyết vụ án tại toà án cẩp sơ thẩm, vụ án thuộc một trong các trường hợp quy định tại Điều 217, điểm b khoản 1 Điều 299 Bộ Luật tố tụng dân sự năm 2015.

- Đình chỉ xét xử phúc thẩm và giữ nguyên bản án sơ thẩm
Theo quy định tại khoản. 1 Điều 316, khoản 6 Điều 324 và Điều 312 Bộ Luật tố tụng dân sự năm 2015, thẩm phán đình chỉ xét xử phúc thẩm và giữ nguyên bản án sơ thẩm nếu vụ án có một trong các căn cứ quy định tại Điều 312 Bộ Luật tố tụng dân sự năm 2015.
Các bản án, quyết định phúc thẩm có hiệu lực pháp luật kể từ ngày ra bản án, quyết định.