Kỹ năng tranh luận , đối đáp tại phiên tòa sơ thẩm hình sự của Luật sư (Phần 3)

Kỹ năng tranh luận , đối đáp tại phiên tòa sơ thẩm là kỹ năng mà một luật sư cần trau dồi và rèn luyện để bảo vệ tốt hơn quyền lợi cho thân chủ của mình. 

Công ty Luật TNHH Everest – Tổng đài tư vấn pháp luật: 1900 6198

Trình bày nội dung bào chữa

Khi bảo vệ cho nguyên đơn dân sự , bị đơn dân sự , người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan đến vụ án 

Luật sư cần phân tích và nhấn mạnh đến vấn đề dân sự , khẳng định những thiệt hại do hành vi phạm tội gây ra , những yêu cầu đòi bồi thường hợp pháp và chính đáng của thân chủ , bác bỏ việc từ chối trách nhiệm phải bồi thường của bị cáo . Ngược lại , nếu bảo vệ cho bị đơn dân sự , luật sư đưa ra ý kiến phản bác những yêu cầu bồi thường không hợp lý của nguyên đơn dân sự . Nếu bảo vệ cho người có quyền lợi , nghĩa vụ liên quan , luật sư phân tích rõ những quyền lợi của thân chủ liên quan đến vụ án cần được pháp luật bảo vệ .

Ví dụ 6 : Trong một vụ án về tội vi phạm quy định về tham gia giao thông vì gây tai nạn chết người . Luật sư bảo vệ cho người có quyền lợi , nghĩa vụ bị thu giữ liên quan đến vụ án phân tích các chứng cứ xác định chiếc xe  thuộc sở hữu của thân chủ và thân chủ không có lỗi trong việc cho mượn xe , đề nghị trả lại chiếc xe máy cho thân chủ . Để thực hiện tốt việc bào chữa cho bị cáo hoặc bảo vệ cho các đương sự , luật sư cần trình bày mạch lạc , rõ ràng , thể hiện sự hùng biện , phân tích đánh giá làm rõ từng vấn đề có lý , có tình nhằm thuyết phục HĐXX . Luật sư cần lưu ý khi trình bày như sau :

- Trình bày lời bào chữa , bảo vệ theo dàn ý đề cương đã chuẩn bị làm toát lên các vấn đề cần bào chữa , bảo vệ , tránh sự dông dài hoặc bỏ sót những điểm quan trọng .

 - Khi trình bày bản bào chữa , bảo vệ , luật sư không nên lệ thuộc quá nhiều vào đề cương viết sẵn . Bản luận cứ chỉ dùng để luật sư xác định các nội dung cơ bản cần bào chữa , bảo vệ nên luật sư không được đọc nguyên văn từ đầu đến cuối . Nếu luật sư cứ “ dán mắt ” đọc bản bào chữa , bảo vệ sẽ làm mất hết tính chủ động , sáng tạo và luật sư đã tự tước bỏ sự cảm hóa , thuyết phục lớn lao của lời nói khi kết hợp với ngữ điệu , ngôn ngữ hình thể , biểu lộ qua ánh mắt , nét mặt và cử chỉ khác . Trong trường hợp cần thiết phải bảo đảm sự chính xác của các số liệu , sự việc thì luật sư có thể đọc nhưng vẫn phải kết hợp với việc giải thích để HĐXX hiểu rõ từng vấn đề .

- Luật sư trình bày rõ ràng , dõng dạc , nói đủ nghe , tránh nói quá nhanh hoặc quá nhỏ để HĐXX hiểu được chính xác nội dung bào chữa , bảo vệ . Giọng nói cần có ngữ điệu phù hợp , nhấn mạnh vào những vấn đề quan trọng , thể hiện được nhiệt huyết của luật sư đối với việc bào chữa , bảo vệ để thu hút sự chú ý và đồng tình của HĐXX .

- Khi cần chứng minh một vấn đề nào đó của vụ án có lợi cho thân chủ của mình , luật sư phải đưa ra các lý lẽ , lập luận chặt chẽ , kết hợp với việc viện dẫn các tài liệu , chứng cứ trong hồ sơ hoặc văn bản pháp luật ; đưa ra được tài liệu viện dẫn . tránh việc chỉ bình luận một chiều theo ý chủ quan của mình mà không

- Trong khi trình bày , luật sư luôn giữ thái độ nghiêm túc , đúng mực , tôn trọng HĐXX , KSV và những người tham gia tố tụng khác , thể hiện ứng xử có văn hóa , tuyệt đối tránh những từ nhạy cảm , lời lẽ xúc phạm hoặc thiếu tôn trọng người khác.

Trình bày phần kết luận

Để thu hút sự chú ý của HĐXX trước khi nghị án , trong kết luận của luận cứ bào chữa , bảo vệ , luật sư cần tạo ra ấn tượng , cố gắng lắng đọng . đúc kết rõ nhất những gì đã trình bày trong phần nội dung , đưa ra đề xuất thể với những căn cứ pháp lý có tính thuyết phục . Luật sư cần hệ thống lại những vấn đề chính , quan trọng nhất đã được phân tích ở trên thành từng điểm cụ thể giúp HĐXX hiểu rõ hơn . Tùy thuộc nội dung bào chữa , có thể đó là vấn đề về tội danh nhẹ hơn , khung hình phạt nhẹ hơn , nhiều tình tiết giảm nhẹ TNHS , nhân thân tốt , điều kiện hoàn cảnh gia đình khó khăn hoặc còn đang đi học phổ thông để HĐXX xem xét . Nếu bảo vệ cho bị hại trong trường hợp bị cáo chối tội , luật sư phải chốt lại những vấn đề thuộc về TNHS của bị cáo ( tội danh , khung hình phạt , tình tiết tăng nặng hoặc không thừa nhận tình tiết giảm nhẹ do luật sư của bị cáo đưa ra ... ) ; chốt lại những khoản thiệt hại cần được bồi thường của bị hại . Từ những điểm rút lại đó , luật sư đưa ra từng kiến nghị cụ thể bảo vệ cho thân chủ đề HĐXX xem xét khi nghị án . Trước khi dừng lời , luật sư cần biểu thị sự tin tưởng vào phán quyết của HĐXX để tranh thủ sự ủng hộ của Hội đồng khi nghị án .

Trong những vụ án được dư luận quan tâm , luật sư cần nhấn mạnh sự tác động của việc xét xử vụ án đến an ninh , trật tự , an toàn xã hội và cải cách tư pháp .

Đối đáp

 Điều 322 BLTTHS năm 2015 quy định luật sư có quyền đối đáp với KSV hoặc đối đáp với những người tham gia tố tụng . Tuy nhiên , để tăng tính thuyết phục , tùy theo tư cách tố tụng tham gia , luật sư cần lập luận sắc bén để đối đáp với KSV , người tham gia tố tụng về những chứng cứ xác định có tội , chứng cứ xác định vô tội ; tính chất , mức độ nguy hiểm cho xã hội của hành vi phạm tội ; hậu quả do hành vi phạm tội gây ra ; nhân thân và vai trò của bị cáo trong vụ án ; những tình tiết tăng nặng , tình tiết giảm nhẹ TNHS , mức hình phạt , trách nhiệm dân sự , xử lý vật chứng , biện pháp tư pháp ; nguyên nhân , điều kiện phạm tội và những tình tiết khác có ý nghĩa đối với vụ án . Việc đối đáp của luật sư thể hiện sự nhạy bén , khả năng phán đoán , phát hiện , tổng hợp vấn đề , khả năng lập luận cũng như hùng biện của luật sư . Trong quá trình đối đáp , luật sư phải xử lý nhiều tình huống phát sinh từ phía KSV cũng như người tham gia tố tụng đưa ra . Lời đối đáp cần ngắn gọn , tập trung làm rõ mâu thuẫn trong ý kiến của phía đối tụng , khẳng định tính đúng đắn trong quan điểm của mình thể hiện bản lĩnh của luật sư . Chính điều này đã tác động đến tình cảm , tâm lý và nhận thức của HĐXX để có những quyết định có lợi cho bị cáo . Đặc điểm của đối đáp là luật sư phải trả lời ngay những vấn đề mình không đồng ý mà không có nhiều thời gian suy nghĩ , chuẩn bị từ trước . Do vậy , muốn đối đáp kịp thời , luật sư phải tập trung lắng nghe , phát hiện những điểm mâu thuẫn , không hợp lý trong ý kiến của phía bên kia , ghi chép nhanh , đánh dấu những điểm cần phải đáp lại , đồng thời suy nghĩ chuẩn bị ngay các lý lẽ sẽ trình bày khi đáp lại . Khi đối đáp , một mặt , luật sư sử dụng các chứng cứ của vụ án đã được thẩm tra tại phiên tòa , đồng thời phải triệt để sử dụng những điểm mâu thuẫn , những vấn đề do bên đối tụng đưa ra nhưng có thể vận dụng để bảo vệ tốt cho thân chủ của mình . Trong khi đối đáp , không khí tại phiên tòa thường căng thẳng do các bên đều muốn bảo vệ quan điểm của mình , bác bỏ quan điểm của phía bên kia . Trong mọi trường hợp , luật sư đều phải bình tĩnh , tôn trọng sự điều khiển của chủ tọa phiên tòa , tôn trọng người tiến hành tố tụng và người tham gia tố tụng khác ; tuyệt đối không tỏ thái độ cay cú , ăn thua , lợi dụng quyền tranh luận để có lời lẽ miệt thị , đả kích , xúc phạm hoặc mạt sát , cãi nhau tay đôi với người tham gia tranh luận . Luật sư có nghĩa vụ tôn trọng văn hóa pháp đình , không được có lời lẽ , hành vi xúc phạm cá nhân , tổ chức tại phiên tòa và luật sư đồng nghiệp bảo vệ cho bên đối lập . Tuy vậy , tôn trọng văn hóa pháp đình không có nghĩa là không dám lên tiếng trước những hành vi hoặc cách hành xử không đúng mực của người có thẩm quyền tiến hành tố tụng .

Sự ứng xử văn minh , lịch sự nhưng vẫn toát lên tố chất , bản lĩnh nghề nghiệp của luật sư sẽ giúp cho luật sư nhận được sự tôn trọng từ phía HĐXX và đặc biệt là chính thân chủ mà mình có trách nhiệm bảo vệ. Vì vậy, luật sư cần trau dồi kỹ năng tranh luận, đối đáp tại phiên tòa để bảo vệ được quyền lợi cho thân chủ của mình.