Thủ tục giải quyết yêu cầu thông báo tìm kiếm người vắng mặt, tuyên bố một người mất tích hoặc đã chết

1. Thủ tục giải quyết yêu cầu thông báo tìm kiếm người vắng mặt tại nơi cư trú

a. Yêu cầu thông báo tìm kiếm người vắng mặt tại nơi cư trú

Việc xác định nơi cư trú của cá nhân có ý nghĩa quan trọng trong việc quản lí nhà nước đối với cá nhân và có ý nghĩa về mặt tố tụng khi có tranh chấp, yêu cầu phát sinh tại toà án. Theo quy định của pháp luật, cá nhân phải đăng kí hộ khẩu tại nơi cư trú, khi chuyển đến nơi ở mới hoặc vắng mặt tại nơi cư trú phải thực hiện đầy đủ việc đăng kí, quản lí tạm trú, tạm vắng. Khi một người vắng mặt ở nơi cư trú từ 06 tháng trở lên nhưng không làm các thủ tục khai báo tạm vắng, tạm trú sẽ gây khó khăn cho việc quản lí hộ tịch đổi với người đó và có thể ảnh hưởng tới những người có liên quan đến họ. Vì vậy, khoản 1 Điều 381 Bộ Luật tố tụng dân sựnăm 2015 quy định, những người có quyền, lợi ích liên quan đến người vắng mặt có quyền yêu cầu toà án thông báo tìm kiếm người vắng mặt tại nơi cư trú khi người đó biệt tích trong 06 tháng liền trở lên. Cùng với yêu cầu toà án thông báo tìm kiểm người vắng mặt tại nơi cư trú, người yêu cầu có thể yêu cầu toà án áp dụng biện pháp quản lí tài sản của người vắng mặt đó theo quy định của Bộ Luật Dân sự năm 2015

Đơn yêu cầu toà án thông báo tìm kiếm người vắng mặt tại nơi cư trú phải có đủ các nội dung như một đơn yêu cầu nói chung quy định tại khoản 2 Điều 362 Bộ Luật tố tụng dân sự năm 2015, trong đó nêu rõ yêu cầu toà án thông báo tìm kiếm ai; họ, tên, nơi cư trú của người đó; yêu cầu quản lí tài sản của người vắng mặt (nếu có); lí do, mục đích và các căn cử chứng minh cho yêu cầu này.
Gửi kèm theo đơn yêu cầu toà án thông báo tìm kiếm người vắng mặt tại nơi cư trú phải có chứng cứ, tài liệu để chứng minh là người đó biệt tích trong 06 tháng liền trở lên như: xác nhận của cơ quan quản lí hộ tịch, của những người sống cùng với người đó trước khi vắng mặt, của người láng giềng, của tổ dân phổ, thời gian không nhận được tin tức của họ. Trong trường hợp có yêu cầu toà án áp dụng biện pháp quản lí tài sản của người vắng mặt thì phải cung cấp tài liệu về số lượng, chủng loại, đặc điểm tài sản của người đó, việc quản lí tài sản hiện có và danh sách những người thân thích của người đó.

b. Việc xét đơn yêu cầu thông báo tìm kiểm người vẳng mặt tại nơi cư trú

Trong thời hạn chuẩn bị xét đơn yêu cầu thông báo tìm kiếm người vắng mặt tại nơi cư trú, thẩm phán cần triệu tập một hoặc một số trong số những người thân thích của người bị yêu cầu thông báo tìm kiếm ngưòi vắng mặt tại nơi cư trú đen tham gia tố tụng để có thể xác minh các thông tin liên quan đến tài sản, sự vắng mặt của người vắng mặt tại nơi cư trú. Đồng thời, khi có yêu cầu quản lí tài sản của người vắng mặt thì họ có thể sẽ là người quản lí tài sản của người vắng mặt. Theo yêu cầu của đương sự, thẩm phán cũng cú thể xác minh các thông tin liên quan đến người vắng mặt tại nơi người đó cư trú, cơ quan, tổ chức nơi người đó làm việc hoặc có tài sản. Toà án sẽ ra quyết định đình chỉ xét đơn yêu cầu thông báo tìm-kiểm người vắng mặt tại nơi cư trú nếu người yêu cầu rút đơn yêu cầu hoặc người bị yêu cầu thông báo tìm kiếm trở về và yêu cầu toà án đình chỉ việc xét đơn yêu cầu.

Toà án có thể chấp nhận hoặc không chấp nhận đơn yêu cầu thông báo tìm kiếm người vắng mặt tại nơi cư trú. Trường hợp chấp nhận đơn yêu cầu thì toà án ra quyết định thông báo tìm kiếm người vắng mặt tại nơi cư trú; trường hợp có yêu cầu toà án áp dụng biện pháp quản lí tài sản của người vắng mặt đó tại nơi cư trú và được chấp nhận thì trong quyết định, toà án còn phải quyết định áp dụng biện pháp qun lí tài sản của người đó và chỉ định người quản lí tài sản của họ theo quy định của Bộ Luật tố tụng dân sựMục đích của việc thông báo tìm kiếm là để xác định thông tin liên quan đến người vắng mặt, người đó còn sống khi nhận được thông báo sẽ hồi âm cho toà án và bất kì ai biết được tin tức về người đó đều có thể cung cấp cho toà án. Ngoài ra, khi hết thời hạn thông báo mà vẫn không có tin tức về người vắng mặt sẽ là cơ sở để toà án áp dụng các biện pháp quản lí tài sản của họ. Thông báo. tìm kiếm người vắng mặt tại nơi cư trú phải có các nội dung quy định tại Điều 384 Bộ Luật tố tụng dân sựnăm 2015. 

Trong thời hạn 01 tháng kể từ ngày toà án ra quyết định thông báo tìm kiếm người vắng mặt tại nơi cư trú, thông báo này phải được đàng trên một trong các báo hàng ngày của trung ương trong ba số liên tiếp, cổng thông tin điện tử của toà án, uỷ ban nhân dân cấp tỉnh (nếu có) và phát sóng trên đài phát thanh hoặc đài truyền hình của trung ương ba lần trong 03 ngày liên tiếp, về mặt không gian, phạm vi đăng thông báo rất rộng, không chỉ giới hạn ở địa phương nơi cư trú cuối cùng của người đó để nếu họ đang có mặt ở địa phương khác hoặc người ở địa phương khác biết được tin tức về họ đều có thể cung cấp thông tin cho toà án. Theo chúng tôi, thông báo này cũng cần được niêm yết tại trụ sở toà án, tại uỷ ban nhân dân cấp xã nơi cư trú cuối cùng, ỉại nơi cư trú cuối cùng của người vắng mặt để nếu trở về họ có thể biết ngay việc toà án đang thông báo tìm kiếm họ. Theo quy định tại Điều 386 Bộ Luật tố tụng dân sự năm 2015, quyết định thông báo tìm kiếm người vắng mặt tại nơi cư trú đương nhiên hết hiệu lực trong trường hợp người cần tìm kiếm trở về. Chi phí cho việc đăng, phát thông báo tìm kiếm người vắng mặt tại nơi cư trú do người yêu cầu chịu.

2. Thủ tục giải quyết yêu cầu tuyên bố một người mất tích

a. Yêu cầu tuyên bố một người mất tích

Sự biệt tích quá lâu của một người khỏi nơi cư trú làm gián đoạn các quan hệ xã hội mà họ đã tham gia, làm ảnh hưởng tới quyền, lợi ích hợp pháp của những người có liên quan đến họ theo các quan hệ dân sự, hôn nhân gia đình, lao động, kinh doanh, thương mại, hành chính... Vì vậy, khoản 1 Điều 387 Bộ Luật tố tụng dân sựnăm 2015 quy định những người có quyền, lợi ích liên quan đến người biệt tích có quyền yêu cầu toà án tuyên bổ một người mất tích. Đồng thời, người yêu cầu toà án tuyên bố một người mất tích có thể yêu cầu toà án áp dụng biện pháp quản lí tài sản của người vẳng mặt. Ví dụ: Anh M vay tiền của ngân hàng, đến hạn phải thực hiện nghĩa vụ nhưng M chưa thực hiện được nghĩa vụ và biệt tích khỏi nơi cư trú; ttong trường hợp này, ngân hàng có quyền yêu cầu toà án tuyên bố M mất tích và áp dụng biện pháp quản lí tài sản.

Đơn yêu cầu toà án tuyên bố một người mất tích phải có đủ các nội dung của đơn yêu cầu giải quyết việc dân sự quy định tại khoản 2 Điều 362 Bộ Luật tố tụng dân sựnăm 2015. Trong đó nêu rõ họ tên, nơi cư trú cuôi cùng của người bị yêu cầu tuyên bố là mất tích hoặc đã chết; các yêu cầu về việc giải quyết quan hệ tài sản và người liên quan đến người bị yêu cầu tuyên bổ là mất tích nếu có. Người yêu cầu phải gửi kèm theo đơn yêu cầu tuyên bố một người mât tích các tài liệu, chứng cứ như giấy xác nhận của chính quyền địa phương, cơ quan quản lí hộ tịch, cơ quan đại diện ngoại giao của Việt Nam ở nước ngoài hoặc giấy xác nhận của người láng giềng, người thân thích của họ về thời gian người đó vẳng mặt tại nơi cư trú, giấy xác nhận của cơ quan báo chí, phát thanh hoặc truyền hình về việc đã đăng, phát tin tìm người vắng mặt V.V.. Trong trường hợp trước đó đã có quyết định của toà án thông báo tìm kiếm người vắng mặt tại nơi cư trú thì phải có bản sao quyết định đó. Nếu có yêu cầu toà án áp dụng biện pháp quản lí tài sản của người vắng mặt thì người yêu cầu tuyên bố một người mất tích phải cung cấp các chứng cứ để chứng minh tình trạng tài sản của người vắng mặt.

b. Việc xét đơn yêu cầu tuyên bố một người mất tích

Điều 388 Bộ Luật tố tụng dân sựnăm 2015 quy định, trong thời hạn hai 20 ngày kể từ ngày thụ lí đơn yêu cầu tuyên bố một người mất tích, toà án ra quyết định thông báo tìm kiếm người bị yêu cầu tuyên bố mất tích. Việc thông báo tìm lãếm nhằm xác định lại lần cuối về tin tức của người biệt tích trước khi toà án quyết định về số phận pháp lí của họ đồng thời nâng cao tính xác thực của quyết định của toà án. Thông báo phải có các nội dung theo quy định tại Điều 384 Bộ Luật tố tụng dân sựnăm 2015. Việc công bố thông báo được thực hiện theo quy định tại Điều 385 Bộ Luật tố tụng dân sựnăm 2015. Thời hạn thông báo là 04 tháng kể từ ngày đăng, phát thông báo lần đầu tiên. Trong trường hợp đương sự có yêu cầu, toà án có thể tiến hành việc xác minh tài sản, tin tức của người vẳng mặt tại nơi cư trú hoặc noi họ có tài sản V.V.. Trong thời hạn công bố, niêm yết thông báo, nếu người yêu cầu rút đơn yêu cầu hoặc người bị yêu cầu tuyên bố mất tích trở về yêu cầu toà án đình chỉ việc xét đơn yêu cầu thì toà án ra quyết định đình chỉ việc xét đơn yêu cầu tuyên bố một người mất tích.
Theo khoản 4 Điều 388 Bộ Luật tố tụng dân sựnăm 2015, trong thời hạn 10 ngày kể từ ngày hết thời hạn công bố thông báo, toà án phải mở phiên họp xét đơn yêu cầu tuyên bố một người mất tích. Toà án có thể chấp nhận đơn yêu cầu nếu hết thời hạn thông báo mà không có tin tức về người này hoặc không chấp nhận đơn yêu cầu, nếu có tin tức xác thực là người đó còn sống hoặc đã trở về. Nếu chấp nhận đơn yêu cầu thì toà án ra quyết định tuyên bố mất tích; trường hợp có yêu cầu toà án áp dụng biện pháp quản lí tài sản của người bị tuyên bố mất tích và được chấp nhận thì trong quyết định toà án còn phải quyết định áp dụng biện pháp quản lí tài sản của người đó theo quy định của Bộ Luật dân sự năm 2015.