Vụ án thu hồi đất thực hiện dự án làm đường giao thông tại Hạ Long (Quảng Ninh)

I- CÔNG DÂN KHIẾU KIỆN QUYẾT ĐỊNH THU HỒI ĐẤT LÀM TUYẾN ĐƯỜNG GIAO THÔNG TẠI PHƯỜNG HÀ PHONG (HẠ LONG)

Thông tin do khách hàng cung cấp: gia đình ông Vũ Bá Quy, bà Nguyễn Thị Liền (gọi tắt là: hộ ông Quy) là người sử dụng Thửa đất số 155, tờ bản đồ giải phóng mặt bằng 01 diện tích 10.032 m² thuộc diện giải phóng mặt bằng để thực hiện dự án: Tuyến đường giao thông từ mỏ Hà Tu ra khai trường mỏ Núi Béo tại phường Hà Phong, thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh (gọi tắt là: Thửa đất số 155).

- Nguồn gốc sử dụng thửa đất Thửa đất số 155:

Năm 1975, bà Nguyễn Thị Hương (bà Hương) khai phá, khai hoang trồng cây lâu năm như nhãn, mít, keo, bạch đàn và một số cây ăn quả khác.

Năm 2004, bà Hương chuyển nhượng thửa đất Thửa đất số 155 cho hộ ông Quy. Hộ ông Quy đã sử dụng đất ổn định từ thời điểm đó đến nay.

Năm 2015, Ủy ban nhân dân thành phố Hạ Long ban hành Quyết định số 1930/QĐ-UBND (ngày 07/8/2015) về việc phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ cho 07 hộ dân phường Hà Phong, thuộc diện giải phóng mặt bằng dự án: Tuyến đường giao thông từ mỏ Hà Tu ra khai trường mỏ Núi Béo tại phường Hà Phong, thành phố Hạ Long. Tại Phương án bồi thường, hỗ trợ và tái định cư (Phương án bồi thường) cho hộ ông Quy, Trung tâm phát triển quỹ đất viện dẫn: “Theo Công văn số 137/CV-BQL ngày 12/12/2014 của Ban quản lý rừng đặc dụng cảnh quan môi trường Hạ Long: xác minh Thửa đất số 155, tờ 1, bản đồ giải phóng mặt bằng có diện tích 10.032 m² của ông Vũ Bá Quy nằm trong ranh giới đất lâm nghiệp của Ban quản lý rừng đặc dụng cảnh quan môi trường Hạ Long quản lý”, do đó diện tích đất thu hồi trên của hộ ông Quy không được bồi thường, hỗ trợ.

- Tóm tắt quá trình công dân khiếu kiện quyết định thu hồi đất, bồi thường hỗ trợ khi nhà nước thu hồi đất:

Hộ ông Quy không đồng ý với Phương án bồi thường nêu trên và đã nhiều lần kiến nghị, khiếu nại tới các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền.

Ngày 23/10/2017, Phòng kinh tế thành phố Hạ Long có Công văn số 223/KT về việc kiểm tra, xác minh thông tin thửa đất của hộ ông Quy địa chỉ thuộc phường Hà Phong, theo đó ghi nhận: “Sau khi lồng ghép thửa đất mà gia đình ông Quy sử dụng với ranh giới đất mà Ủy ban nhân dân tỉnh giao, do có sự nhầm lẫn giữa Bản đồ Quy hoạch phân loại 3 loại rừng với Bản đồ mà Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Ninh giao đất cho Lâm trường Hồng Gai (Ban quản lý rừng đặc dụng cảnh quan môi trường Hạ Long) nên tại Văn bản số 137/CV-BQL ngày 12/12/2014 Ban quản lý rừng đặc dụng cảnh quan môi trường Hạ Long đã xác nhận phần diện tích 10.032 m² thuộc thửa đất số 155 tờ bản đồ số 01/GPMB nằm trong ranh giới mà Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Ninh giao đất cho Lâm trường Hồng Gai (Ban quản lý rừng đặc dụng cảnh quan môi trường Hạ Long) tại quyết định 3583/QĐ-UBND ngày 28/12/2000 là không chính xác. Phòng Kinh tế có ý kiến để Trung tâm phát triển quỹ đất làm cơ sở để lập phương án bồi thường, giải phóng mặt bằng theo quy định”.

Ngày 04/03/2019, hộ ông Quy gửi đơn đề nghị Trung tâm phát triển quỹ đất thành phố Hạ Long xây dựng lại phương án bồi thường, hỗ trợ và tái định cư.

Ngày 15/05/2019, hộ ông Quy đã làm việc với Trung tâm phát triển quỹ đất thành phố Hạ Long và được giao Phương án bổ sung bồi thường, hỗ trợ và tái định cư Dự án: Tuyến đường giao thông từ mỏ Hà Tu ra khai trường mỏ Núi Béo được phê duyệt tại Quyết định số 1446/QĐ-UBND ngày 21/3/2019 của Ủy ban nhân dân thành phố Hạ Long và Quyết định số 2980/QĐ-UBND ngày 10/05/2019 của Ủy ban nhân dân thành phố Hạ Long.

Hai (02) phương án được phê duyệt tại Quyết định số 1446/QĐ-UBND ngày 21/3/2019 của Ủy ban nhân dân thành phố Hạ Long và Quyết định số 2980/QĐ-UBND ngày 10/05/2019 của Ủy ban nhân dân thành phố Hạ Long có nội dung như sau:

(i) Chính sách bồi thường: xác định tổng diện tích đất bồi thường là: 8.411 m², trong đó: 7.919,34 m² thuộc đất lâm nghiệp thu hồi vĩnh viễn (khu đo tỷ lệ 1/5000) bồi thường với giá: 5.200 đồng/m², giá trị bồi thường là: 41.180.568 đồng; 491,66 m² thuộc đất nông nghiệp trồng cây lâu năm thu hồi vĩnh viễn (khu đo tỷ lệ 1/5000) bồi thường với giá: 59.000 đồng/m², giá trị bồi thường: 29.007.940 đồng. Tổng giá trị bồi thường đối với 8.411 m² là: 70.188.508 đồng.

(ii) Chính sách hỗ trợ: xác định hỗ trợ ổn định đời sống và sản xuất (360kg x 12.000 đ/kg) đối với 02 (hai) khẩu, giá trị là 8.640.000 đồng; hỗ trợ chuyển đổi nghề và tạo việc làm (5.200 đồng x 120% x 2 lần) đối với 7.919,34 m², giá trị là 98.833.363 đồng; hỗ trợ chuyển đổi nghề và tạo việc làm (59.000 đồng x 120% x 2 lần) đối với 491,66 m², giá trị là: 69.619.056 đồng. Tổng giá trị hỗ trợ trong phương án là: 177.092.419,20 đồng.

Ngày 10/6/2019, hộ ông Quy không đồng ý với phương án nêu trên, đã có gửi đơn khiếu nại đến Ủy ban nhân dân thành phố Hạ Long.

Ngày 06/9/2019, hộ ông Quy nhận được Quyết định số 6843/QĐ-UBND ngày 26/08/2019 về việc giải quyết khiếu nại của hộ ông Quy, trú tại tổ 30 khu 4A phường Hà Phong, thành phố Hạ Long của Ủy ban nhân dân thành phố Hạ Long, có nội dung: “không chấp nhận nội dung khiếu nại của ông Vũ Bá Quy, trú tại tổ 30 khu 4A phường Hà Phong”.

Không đồng ý với nội dung Quyết định số 6843/QĐ-UBND ngày 26/08/2019 của Ủy ban nhân dân thành phố Hạ Long về việc giải quyết khiếu nại của hộ ông Quy, ngày 24/09/2019, ông Quy có gửi đơn khiếu nại đến Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Ninh. Ngày 22/11/2022, Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Ninh ban hành quyết định số 3425/QĐ-UBND về việc giải quyết khiếu nại của ông Vũ Bá Quy, trú tại tổ 30, khu 4A, phường Hà Phong, thành phố Hạ Long (lần thứ hai), có nội dung: “Không chấp nhận khiếu nại của ông Vũ Bá Quy”.

- Nội dung chính của Quyết định giải quyết khiếu nại của Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Ninh:

[1] Đồng ý với Quyết định số 6843/QĐ-UBND ngày 26/08/2019 của Chủ tịch Ủy ban nhân dân thành phố Hạ Long về việc giải quyết khiếu nại của hộ Quy, trú tại tổ 30, khu 4A, phường Hà Phong, thành phố Hạ Long (lần đầu).

[2] Không chấp nhận khiếu nại của hộ ông Quy về các nội dung: (1) Yêu cầu bồi thường diện tích 7.919,34 m² thuộc Thửa 155 tờ bản đồ số 01/GPMB bị thu hồi của gia đình là đất trồng cây lâu năm, không phải đất rừng sản xuất; (2) Yêu cầu hỗ trợ chuyển đổi nghề và tìm kiếm việc làm diện tích thu hồi đất 7.919,34 m² theo mức giá đất trồng cây lâu năm.

Xem thêm: Dịch vụ luật sư thu hồi đất của Công ty Luật TNHH Everest

II- LUẬT SƯ XÁC ĐỊNH YÊU CẦU CỦA KHÁCH HÀNG VÀ CÁC VẤN ĐỀ PHÁP LÝ LIÊN QUAN ĐẾN VỤ ÁN

Thứ nhất, Ủy ban nhân dân thành phố Hạ Long áp dụng sai quy định pháp luật về việc bồi thường, hỗ trợ khi nhà nước thu hồi đất đối với hộ ông Quy.

Cụ thể, Ủy ban nhân dân thành phố Hạ Long căn cứ vào Văn bản số 7741/TNMT-ĐKĐĐ ngày 21/12/2018 về việc xác định loại đất nông nghiệp để bồi thường cho các hộ dân thuộc diện giải phóng mặt bằng Dự án khu biệt thự đồi thủy sản phường Bãi Cháy, làm căn cứ để xác định loại đất cho hộ ông Quy.

Điều hiển nhiên là, Văn bản số 7741/TNMT-ĐKĐĐ không phải là văn bản quy phạm pháp luật và không thể áp dụng cho các địa phương khác ngoài phường Bãi Cháy.

Trong trường hợp của hộ ông Quy phải được xem xét áp dụng căn cứ Điểm b Khoản 3 Điều 2 Nghị định số 01/2017/NĐ-CP:

“1. Sửa đổi, bổ sung Điều 3 như sau: “Điều 3. Xác định loại đất... 3- Đối với thửa đất sử dụng vào nhiều mục đích khác nhau (không phải là đất ở có vườn, ao trong cùng thửa đất) thì việc xác định loại đất quy định tại khoản 1 và khoản 2 Điều này được thực hiện như sau: b) Trường hợp không xác định được ranh giới sử dụng giữa các mục đích thì mục đích sử dụng đất chính được xác định theo loại đất có mức giá cao nhất trong bảng giá đất do Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương (sau đây gọi chung là Ủy ban nhân dân cấp tỉnh) ban hành”.

Ủy ban nhân dân thành phố Hạ Long đã nhận định: “Do khi kiểm đếm, thống kê không xác định được rõ diện tích đất trồng cây ăn quả (cây trồng lâu năm) và diện tích loại đất trồng cây bạch đàn (cây lâm nghiệp). Do vậy, trường hợp của hộ ông Quy phải được xem xét căn cứ vào Điểm b Khoản 3 Điều 2 Nghị định số 01/2017/NĐ-CP, tức là xác định theo loại đất có mức giá cao nhất là “đất trồng cây lâu năm” trong bảng giá đất do Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương ban hành.

Như vậy, Ủy ban nhân dân thành phố Hạ Long đã áp dụng sai quy định pháp luật về việc bồi thường, hỗ trợ khi nhà nước thu hồi đất đối với trường hợp của hộ ông Quy.

Thứ hai, diện tích thu hồi 7.919,34 m² thuộc Thửa đất 155 của hộ ông Quý phải được hỗ trợ chuyển đổi nghề và tạo việc làm theo giá đất trồng cây lâu năm.

Khoản 2 Điều 13 Quyết định số 3000/2017/QĐ-UBND của Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Ninh quy định về việc hỗ trợ đào tạo, chuyển đổi nghề và tìm kiếm việc làm đối với trường hợp Nhà nước thu hồi đất nông nghiệp của hộ gia đình, cá nhân trực tiếp sản xuất nông nghiệp: Thực hiện theo Điều 84 Luật Đất đai, Khoản 2 và 3 Điều 20 Nghị định số 47/2014/NĐ-CP , Khoản 6 Điều 4 Nghị định số 01/2017/NĐ-CP: “Đối với các loại đất nông nghiệp còn lại: hỗ trợ bằng tiền hai (02) lần giá đất nông nghiệp cùng loại trong bảng giá đất do Ủy ban nhân dân tỉnh quy định”.

Như đã phân tích ở trên, diện tích thu hồi 7.919,34 m² thuộc Thửa đất 155 của hộ ông Quy phải được xác định là đất trồng cây lâu năm. Do đó, mức hỗ trợ chuyển đổi nghề và tìm kiếm việc làm phải được tính theo giá đất trồng cây lâu năm.

Thứ ba, Dự án Tuyến đường giao thông từ mỏ Hà Tu ra khai trường mỏ Núi Béo sử dụng không hiệu quả, không đúng mục đích diện tích đất đã thu hồi của hộ ông Quy.

Đối với phần diện tích 7.919,34 m² của hộ ông Quy thực hiện dự án Tuyến đường giao thông từ mỏ Hà Tu ra khai trường mỏ Núi Béo, thực tế có một diện tích nhỏ được sử dụng để xây dựng đường giao thông trên cao, còn một phần lớn diện tích chưa sử dụng, vẫn giữ nguyên hiện trạng khi thu hồi là trồng cây bạch đàn và một số cây ăn quả khác.

Tại buổi đối thoại giải quyết khiếu nại được Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Ninh giải quyết, đại diện Ủy ban nhân dân phường Hà Phong có trình bày: phần diện tích đất chưa sử dụng, vẫn giữ nguyên hiện trạng là trồng cây bạch đàn và một số cây ăn quả là phần diện tích nằm trong quy hoạch cây xanh của Dự án Tuyến đường giao thông từ mỏ Hà Tu ra khai trường mỏ Núi Béo. Và do hiện trạng đang trồng cây xanh, chưa có phương án xử lý với nên hiện vẫn được xem là nằm trong Dự án Tuyến đường giao thông từ mỏ Hà Tu ra khai trường mỏ Núi Béo [?].

Công dân và các luật sư nhận định: Việc sử dụng đất như vậy là không hiệu quả và lãng phí nguồn tài nguyên đất. Xét thấy, Dự án Tuyến đường giao thông từ mỏ Hà Tu ra khai trường mỏ Núi Béo sử dụng không hết phần diện tích đất đã thu hồi của hộ ông Quy, đề nghị trả lại cho hộ ông Quy tiếp tục sử dụng.

Xem thêm: Dịch vụ pháp lý trong lĩnh vực hành chính của Công ty Luật TNHH Everest