Mối quan hệ giữa pháp luật và chuẩn mực đạo đức

1- Những khái quát về chuẩn mực đạo đức

Chuẩn mực đạo đức là hệ thống các quy tắc, yêu cầu, đòi hòi đối với hành vi xã hội của con người, trong đó xác lập những quan điểm, quan niệm chung về công bằng và bất công, về cái thiện và cái ác, về lương tâm, danh dự, trách nhiệm và những phạm trù khác thuộc đời sống đạo đức tinh thần của xã hội.

Các đặc điểm của chuẩn mực đạo đức bao gồm:

Thứ nhất, chuẩn mực đạo đức là loại chuẩn mực xã hội bất thành văn, tức là nó không được ghi chép lại mà các chuẩn mực này được lưu truyền, gìn giữ, phát huy vai trò, hiệu lực của nó thông qua con đường giáo dục truyền miệng (như là bài học về luân thường đạo lý, về phép đối nhân xử thế giữa người với người) từ đời này sang đời khác.

Thứ hai, chuẩn mực đạo đức mang tính giai cấp. Tính giai cấp của chuẩn mực đạo đức thể hiện ở chỗ, nó được sinh ra nhằm củng cố, bảo vệ hay phục vụ cho các nhu cầu, lợi ích vật chất, tinh thần của giai cấp này hay giai cấp khác trong một xã hội nhất định như Ph. Ăngghen khẳng định.

Thứ ba, chuẩn mực đạo đức được đảm bảo, tôn trọng và thực hiện trong thực tế xã hội là nhờ vào hai nhóm yếu tố: các yếu tố chủ quan (thói quen, nếp sống; sự tự nguyện, tự giác; sức mạnh nội tâm, lương tâm) và các yếu tố khách quan (sự tác động của thuần phong mĩ tục, sức mạnh của dư luận xã hội).

Xem thêm: Dịch vụ luật sư bào chữa trong vụ án hình sự của Công ty Luật TNHH Everest

2- Những khái quát về pháp luật

Pháp luật là hệ thống quy tắc xử sự chung do Nhà nước đặt ra hoặc thừa nhận và bảo đảm thực hiện để điều chỉnh các quan hệ xã hội theo mục đích, định hướng của Nhà nước.

Dựa vào khái niệm trên, có thể thấy, pháp luật có các đặc trưng cơ bản sau:

Thứ nhất, pháp luật có tính quyền lực nhà nước. Các quy định pháp luật có thể do Nhà nước đặt ra hoặc cũng có thể tạo nên từ việc Nhà nước thừa nhận các quy tắc xử sự có sẵn trong xã hội như đạo đức, tôn giáo, phong tục tập quán, … Với quyền lực của mình, thông qua pháp luật, Nhà nước có thể sử dụng biện pháp cưỡng chế khi cần thiết để bảo đảm việc duy trì, thực hiện pháp luật của công dân.

Thứ hai, pháp luật có tính quy phạm phổ biến. Các quy định pháp luật là những khuôn mẫu, chuẩn mực định hướng cho nhận thức và hành vi của con người. Đồng thời, phạm vi điều chỉnh của pháp luật rất rộng lớn, nó điều chỉnh các quan hệ xã hội trên mọi lĩnh vực của đời sống, tác động đến mọi địa phương, vùng miền của Đất nước.

Thứ ba, pháp luật có tính hệ thống. Bản thân pháp luật là một hệ thống các quy phạm hay các quy tắc xử sự chung, các nguyên tắc, các khái niệm pháp lí, … Các quy định pháp luật không tồn tại biệt lập mà giữa chúng có mối liên hệ nội tại thống nhất với nhau, tạo nên một chỉnh thể thống nhất.

Thứ tư, pháp luật có tính xác định về hình thức. Pháp luật được thể hiện trong các hình thức xác định sau: tập quán pháp, tiền lệ pháp, các văn bản quy phạm pháp luật.

Xem thêm: Dịch vụ luật sư riêng của Công ty Luật TNHH Everest

3- Mối liên hệ giữa pháp luật và chuẩn mực đạo đức

Chuẩn mực đạo đức và pháp luật tuy khác nhau về phạm vi tác động, cơ chế tác động tới các quan hệ xã hội, nhưng chúng có chung mục đích là điều tiết, điều chỉnh hành vi của con người trong xã hội. Mối quan hệ giữa chuẩn mực đạo đức và pháp luật là mối quan hệ tác động qua lại, hỗ trợ lẫn nhau và bổ sung cho nhau trong quá trình điều chỉnh hành vi của con người. Trong mối quan hệ này, chuẩn mực đạo đức có phạm vi điều chỉnh các quan hệ xã hội rộng hơn, còn pháp luật có phạm vi điều chỉnh sâu hơn. Vậy pháp luật và chuẩn mực đạo đức tác động qua lại với nhau như sau:

Thứ nhất là tác động của chuẩn mực đạo đức tới pháp luật. Có thể nói, bất kỳ một hệ thống pháp luật nào bao giờ cũng ra đời, tồn tại và phát triển trên một nền tảng đạo đức nhất định. Một số chuẩn mực đạo đức được nhà nước sử dụng và nâng lên thành quy phạm pháp luật. Trong nhiều trường hợp, các cá nhân trong xã hội thực hiện một hành vi pháp luật hợp pháp không phải vì họ hiểu các quy định của pháp luật, mà hoàn toàn xuất phát từ các quy tắc đạo đức. Do đó, ý thức đạo đức cá nhân là nhân tố ảnh hưởng mạnh mẽ đến việc thực hiện pháp luật. Một người có ý thức đạo đức tốt, thường là người có thái độ tôn trọng pháp luật, nghiêm chỉnh thực hiện pháp luật. Ngược lại, chủ thể có ý thức đạo đức kém, sẽ coi thường pháp luật, vi phạm pháp luật. Chính vì thế, vai trò của ý thức đạo đức cá nhân càng có ý nghĩa quan trọng trong hoạt động áp dụng pháp luật của nhà chức trách. Khi đưa ra các quyết định áp dụng pháp luật, xây dựng ban hành văn bản pháp luật, Nhà nước không thể không tính tới các giá trị đạo đức truyền thống, các quy tắc nhân văn thể hiện trong chuẩn mực đạo đức, thấu tình đạt lý.

Thứ hai là tác động của pháp luật tới chuẩn mực đạo đức. Pháp luật là công cụ để truyền bá những quan điểm, quan niệm, tư tưởng chuẩn mực đạo đức và phản ánh đạo đức của giai cấp cầm quyền. Theo đó, chúng nhanh chóng trở thành những chuẩn mực mang tính bắt buộc chung đối với tất cả mọi người. Pháp luật không chỉ là sự ghi nhận các chuẩn mực đạo đức, mà còn là công cụ, phương tiện bảo vệ chuẩn mực đạo đức một cách hữu hiệu bằng các biện pháp, chế tài cụ thể. Để pháp luật có vai trò to lớn trong việc duy trì các chuẩn mực đạo đức, thì việc bảo vệ và phát triển các quy tắc đạo đức phù hợp, tiến bộ trong xã hội là rất quan trọng. Thế nên pháp luật đã loại trừ những quan niệm, tư tưởng đạo đức lạc hậu, trái với lợi ích của giai cấp thống trị, và lợi ích chung của cộng đồng cũng như tiến bộ xã hội. Như vậy, pháp luật góp phần củng cố, giữ gìn và phát huy các giá trị đạo đức xã hội, hỗ trợ, bổ sung cho các đạo đức, đảm bảo cho chúng được thực hiện trên thực tế. Đồng thời, pháp luật góp phần ngăn chặn sự thoái hóa, xuống cấp của đạo đức, ngăn chặn việc hình thành những quan niệm đạo đức trái thuần phong mỹ tục của dân tộc và tiến bộ xã hội, góp phần hình thành những quan niệm đạo đức mới.

Tóm lại, pháp luật và chuẩn mực đạo đức có mối liên hệ rất chặt chẽ, chúng tác động qua lại, hỗ trợ lẫn nhau và bổ sung cho nhau trong quá trình điều chỉnh hành vi của con người trên mọi lĩnh vực đời sống xã hội.

Xem thêm: Dịch vụ luật sư hợp đồng của Công ty Luật TNHH Everest

4- Khuyến nghị của Công ty Luật TNHH Everest

[a] Bài viết Mối quan hệ giữa pháp luật và chuẩn mực đạo đức được chuyên gia của Công ty Luật TNHH Everest thực hiện nhằm mục đích nghiên cứu khoa học hoặc phổ biến kiến thức pháp luật, hoàn toàn không nhằm mục đích thương mại.

[b] Bài viết Mối quan hệ giữa pháp luật và chuẩn mực đạo đức có sử dụng những kiến thức hoặc ý kiến của các chuyên gia được trích dẫn từ nguồn đáng tin cậy. Tại thời điểm trích dẫn những nội dung này, chúng tôi đồng ý với quan điểm của tác giả. Tuy nhiên, quý vị chỉ nên coi đây là những thông tin tham khảo, bởi nó có thể chỉ là quan điểm cá nhân người viết.

[c] Trường hợp cần giải đáp thắc mắc về vấn đề có liên quan, hoặc cần ý kiến pháp lý, hoặc thuê Luật sư tư vấn cho vụ việc cụ thể, Quý vị vui lòng liên hệ với Luật sư, chuyên gia của Công ty Luật TNHH Everest qua Tổng đài tư vấn pháp luật: (024) 66 527 527, E-mail: info@everest.org.vn.