Những vấn đề chung về vi phạm hành chính và xử lý vi phạm hành chính

I- VI PHẠM HÀNH CHÍNH

Tình hình vi phạm hành chính đã và đang gây ra những ảnh hưởng tiêu cực không nhỏ đối với nhiều mặt của đời sống kinh tế - xã hội, ảnh hưởng trực tiếp đển hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước trong các lĩnh vực, ảnh hưởng đển môi trường sản xuất, kinh doanh, đầu tư và phát triên kinh tế, ảnh hưởng đển trật tự an toàn xã hội và đời sống sinh hoạt của nhân dân. Chính vì vậy, Nhà nước ta đã ban hành một hệ thống văn bản pháp luật quy định về vi phạm hành chính và xử lý vi  phạm hành chính.

Theo Luật xử lý vi  phạm hành chính, vi phạm hành chính là hành vi có lỗi do cá nhân, tổ chức thực hiện, vi phạm quy định của pháp luật về quản lý nhà nước mà không phải là tội phạm và theo quy định của pháp luật phải bị xử phạt vi phạm hành chính.

Các hành vi vi phạm hành chính chủ yếu được quy định tại các nghị định về xử phạt, xử lý vi  phạm hành chính trong từng lĩnh vực cụ thể.

Để xác định một hành vi trên thực tế có phải là hành vi vi phạm hành chính không, cần đánh giá đầy đủ các yếu tố cấu thành (chủ thể, khách thể, mặt khách quan, mặt chủ quan) của hành vi đó trên cở sở đối chiếu với quy định của pháp luật tưởng ứng.

Các dấu hiệu để xác định một hành vi là hành vi vi phạm hành chính:

Thứ nhất, vi phạm hành chính là hành vi trái pháp luật vi phạm các quy định của pháp luật về quản lý nhà nước; tác hại (tính nguy hiểm) do hành vi gây ra ở rnức độ thấp, chưa hoặc không cấu thành tội phạm hình sự và hành vi đó được quy định trong các văn bản pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính. Đây chính là dấu hiệu pháp định của vi phạm hành chính.

Thứ hai, hành vi đó phải là một hành vi đã được thực hiện trên thực tế dưới dạng hành động hoặc không hành động, chứ không phải chỉ tồn tại trong ý thức hoặc mới chỉ là dự định, đây có thể coi là dấu hiệu vật chất của vi phạm.

Thứ ba, hành vi đó do một cá nhân hoặc tổ chức thực hiện, đây là dấu hiệu xác định chủ thể của vi phạm.

Thứ tư, hành vi đó là một hành vi có lỗi, tức là người vi phạm nhận thức được vi phạm của mình, hình thức lỗi có thể là cố ý, nếu người vi phạm nhận thức được tính chất trái pháp luật trong hành vi của mình, thấy trước hậu quả của vi phạm và mong muốn hậu quả đó xảy ra hoặc ý thức được hậu quả và để mặc cho hậu quả xảy ra; hình thức lỗi là vô ý trong trường hợp người vi phạm thấy trước được hậu quả của hành vi nhưng chủ quan cho rằng mình có thể ngăn chặn được hậu quả hoặc không thấy trước hậu quả xảy ra dù phải thấy trước và có thế thấy trước được hậu quả của vi phạm. Đây có thể coi là dấu hiệu tinh thần của vi phạm. Lỗi là dấu hiệu pháp lý bắt buộc của vi phạm hành chính cũng như vi phạm pháp luật nói chung.

Trên thực tế, một hành vi vi phạm hành chính có thể có dấu hiệu của tội phạm và ngược lại. Vì thế, Luật sư cần căn cứ các dấu hiệu của vi phạm hành chính để xác định hành vi đó cấu thành vi phạm hành chính hay tội phạm hình sự. Đây là một kỹ năng cần thiết của Luật sư trong tranh tụng vụ án có liên quan đển xử lý vi  phạm hành chính.

Xem thêm:Dịch vụ pháp lý trong lĩnh vực hành chính của Công ty Luật TNHH Everest

II- XỬ LÝ VI PHẠM HÀNH CHÍNH 

Xử lý vi phạm hành chính nói chung và xử phạt vi phạm hành chính nói riêng là công cụ quan trọng trong hoạt động quản lý nhà nước nhằm duy trì trật tự, kỷ cưởng trong quản lý hành chính của Nhà nước.

Trên cở sở quy định của Luật xử lý vi phạm hành chính, Chính phủ đã ban hành nhiều nghị định quy định về xử phạt, xử lý vi phạm hành chính trong các lĩnh vực quản lý hành chính nhà nước.

Nhìn chung, xử lý vi phạm hành chính, xử phạt vi phạm hành chính, áp dụng các biện pháp xử lý vi  phạm hành chính đều thuộc phạm trù xử lý vi phạm hành chính, có thể hiểu chung là việc áp dụng các chế tài vả biện pháp mang tính cưỡng chế hành chính của Nhà nước đối với chủ thể có hành vi vi phạm hành chính.

Trong quá trình xử lý các vi phạm hành chính, tuỳ theo từng hành vi vi phạm, chủ thể vi phạm, người có thẩm quyền có thể áp dụng việc xử phạt vi phạm hành chính hay các biện pháp xử lý vi  phạm hành chính, thể hiện dưới hình thức là các quyết định xử phạt hoặc các quyết định xử lý hành chính khác.

Như vậy, xử lý vi phạm hành chính là khái niệm rộng, bao trùm, trong đó xử phạt vi phạm hành chính và áp dụng các biện pháp xử lý vi  phạm hành chính là hai nhóm chế tài hành chính trong xử lý vi  phạm hành chính có sự khác biệt nhất định:

- Theo Luật xử lý vi  phạm hành chính thì xử phạt vi phạm hành chính là việc người có thẩm quyền xử phạt áp dụng hình thức xử phạt, biện pháp khắc phục hậu quả đối với cá nhân, tổ chức thực hiện hành vi vi phạm hành chính theo quy định của pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính.

Trong đó, xử phạt vi phạm hành chính bao gồm các chế tài hành chính áp dụng đối với chủ thể là cá nhân, tổ chức có hành vi vi phạm hành chính, gồm hình thức xử phạt là cảnh cáo, phạt tiền, tước quyền sử dụng giấy phép, chứng chỉ hành nghề có thời hạn hoặc đình chỉ hoạt động có thời hạn, tịch thu tang vật vi phạm hành chính, phương tiện dùng để vi phạm hành chính, trục xuất.

Các hình thức cảnh cáo và phạt tiền luôn là hình thức xử phạt chính; các hình thức tước quyền sử dụng giấy phép, chứng chỉ hành nghề, tịch thu tang vật, phương tiện vi phạm hành chính, trục xuất có thể được quy định là hình thức xử phạt chính hoặc hình thức phạt bổ sung.

Bên cạnh hình thức xử phạt, trong quá trình xử lý vi  phạm hành chính người có thẩm quyền còn có thể áp dụng các biện pháp khắc phục hậu quả do vi phạm hành chính gây ra nhằm thiết lập lại trật tự quản lý, đó là các biện pháp được quy định chung tại Điều 28 Luật xử lý vi  phạm hành chính và có thể được quy định bổ sung trong các nghị định tùy theo đặc thù của từng ngành, từng lĩnh vực (Ví dụ: một số biện pháp khắc phục hậu quả được quy định riêng cho xử lý vi  phạm hành chính trong lĩnh vực hải quan, thuế).

- Biện pháp xử lý vi  phạm hành chính là biện pháp được áp dụng đối với cá nhân vi phạm pháp luật về an ninh, trật tự, an toàn xã hội mà không phải là tội phạm, bao gồm biện pháp giáo dục tại xã, phường, thị trấn; đưa vào trường giáo dưỡng; đưa vào cở sở giáo dục bắt buộc và đưa vào cở sở cai nghiện bắt buộc.

Các biện pháp xử lý vi  phạm hành chính là những biện pháp hành chính có tính đặc thù, chỉ áp dụng đối với chu thể vi phạm là cá nhân căn cứ vào nhân thân và quá trình vi phạm pháp luật của đối tượng.

- Trong trường hợp đối tượng không tự nguyện thi hành các quyết định hành chính về xử lý vi phạm hành chính, các chức danh có thẩm quyền xử phạt sẽ áp dụng các biện pháp cưỡng chế thi hành quyết định xử phạt, xử lý vi  phạm hành chính.

- Trong quá trình xử lý vi  phạm hành chính, người có thẩm quyền có thể áp dụng các biện pháp ngăn chặn vi phạm hành chính và bảo đảm việc xử lý vi  phạm hành chính, khi cần ngăn chặn kịp thời vi phạm hành chính hoặc để bảo đảm việc xử lý vi  phạm hành chính. Các quyết định được ban hành khi thực hiện các biện pháp ngăn chặn này cũng là các quyết định hành chính trong xử lý vi  phạm hành chính. Ví dụ: quyết định tạm giữ người; quyết định áp giải người vi phạm, quyết định tạm giữ tang vật, phương tiện vi phạm hành chính, giấy phép, chứng chỉ hành nghề.

Xem thêm: Thù lao luật sư và Chi phí pháp lý tại Công ty Luật TNHH Everest