Quyết định hình phạt dưới mức thấp nhất khung hình phạt và phạm nhiều tội

1- Quyết định hình phạt dưới mức thấp nhất của khung hình phạt được áp dụng

Theo quy định của Điều 54 Bộ luật hình sự năm 2015 có các trường hợp được quyết định hình phạt dưới mức thấp nhất của khung hình phạt được áp dụng.

- Trường hợp thứ nhất: Tòa án có thể quyết định hình phạt dưới mức thấp nhất của khung hình phạt nhưng phải trong khung hình phạt liền kề nhẹ hơn khi có ít nhất hai tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự được quy định tại khoản 1 Điều 51 Bộ luật hình sự năm 2015.

Khi có nhiều tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự nhưng chỉ có một tình tiết được quy định tại khoản 1 Điều 51 thì cũng không có căn cứ để quyết định hình phạt theo trường hợp này (khoản 1 Điều 54 Bộ luật hình sự năm 2015).

- Trường hợp thứ hai: Tòa án có thể quyết định hình phạt dưới mức thấp nhất của khung hình phạt (không nhất thiết phải trong khung hình phạt liền kề nhẹ hơn như trường hợp thứ nhất) khi người phạm tội chỉ là người giúp sức có vai trò không đáng kể và thuộc trường hợp phạm tội lần đầu (khoản 2 Điều 54 Bộ luật hình sự năm 2015).

Đối với hai trường hợp trên, nếu khung hình phạt được áp dụng là khung hình phạt duy nhất hoặc là khung hình phạt nhẹ nhất của điều luật thì tòa án có thể quyết định hình phạt dưới mức thấp nhất của khung hình phạt hoặc chuyển sang hình phạt khác thuộc loại nhẹ hơn (khoản 3 Điều 54 Bộ luật hình sự năm 2015).

Xem thêm: Dịch vụ pháp lý trong lĩnh vực hình sự của Công ty Luật TNHH Everest

2- Quyết định hình phạt trong trường hợp phạm nhiều tội

Trường hợp phạm nhiều tội được nêu tại Điều 55 Bộ luật hình sự năm 2015 là trường hợp người phạm tội có nhiều hành vi phạm tội hoặc chỉ có một hành vi phạm tội nhưng thoả mãn nhiều cấu thành tội phạm khác nhau và bị xét xử cùng một lần về nhiều tội phạm được các cấu thành tội phạm đó phản ánh. Như vậy, có hai trường hợp phạm nhiều tội:

[a] Người phạm tội có nhiều hành vi phạm tội khác nhau và mỗi hành vi cấu thành một tội phạm

Các hành vi phạm tội này có thể liên quan với nhau (được thực hiện để đạt cùng mục đích) hoặc không có liên quan với nhau (được thực hiện nhằm các mục đích khác nhau).

[b] Người phạm tội có một hành vi phạm tội nhưng hành vi này lại cấu thành nhiều tội phạm khác nhau

Khi xét xử người phạm nhiều tội, Tòa án quyết định hình phạt đối với từng tội phạm theo các căn cứ quyết định hình phạt đã được đề cập ở phần trên, sau đó tổng hợp hình phạt đó để được hình phạt chung theo các quy định sau:

Thứ nhất, đối với hình phạt chính

- Nếu các hình phạt đã tuyên cùng là cải tạo không giam giữ hoặc cùng là hình phạt tù có thời hạn thì các hình phạt đó được cộng lại thành hình phạt chung. Hình phạt chung không được vượt quá 3 năm đổi với hình phạt cải tạo không giam giữ, 30 năm đối với hình phạt tù có thời hạn (điểm a khoản 1 Điều 55 Bộ luật hình sự năm 2015). Cách tổng hợp này là theo nguyên tắc cộng toàn bộ hoặc cộng một phần;

- Nếu các hình phạt đã tuyên là cải tạo không giam giữ, tù có thời hạn thì hình phạt cải tạo không giam giữ được chuyển đổi thành hình phạt tù theo tỉ lệ 3 ngày cải tạo không giam giữ được chuyển đổi thành 1 ngày tù để tổng hợp thành hình phạt chung (điểm b khoản 1 Điều 55 Bộ luật hình sự năm 2015). Việc tổng hợp hình phạt theo cách này cũng theo nguyên tắc cộng toàn bộ;

- Nếu hình phạt nặng nhất trong số các hình phạt đã tuyên là tù chung thân hoặc tử hình thì hình phạt chung là tù chung thân hoặc tử hình (điểm c, điểm d khoản 1 Điều 55 Bộ luật hình sự năm 2015). Cách tổng hợp hình phạt này là theo nguyên tắc thu hút (hình phạt nặng nhất thu hút hình phạt nhẹ hơn);

- Nếu có nhiều hình phạt tiền thì hình phạt chung là tổng các khoản tiền phạt (điểm đ khoản 1 Điều 55 Bộ luật hình sự năm 2015). Cách tổng hợp này là theo nguyên tắc cộng toàn bộ;

- Hình phạt tiền và hình phạt trục xuất không được tổng hợp với các loại hình phạt khác (điểm đ và điểm e khoản 1 Điều 55 Bộ luật hình sự năm 2015). Quy định này là theo nguyên tắc cùng tồn tại các loại hình phạt khác nhau.

Thứ hai, đối với hình phạt bổ sung

- Nếu các hình phạt đã tuyên là cùng loại thì hình phạt chung được quyết định trong giới hạn do Bộ luật này quy định đối với loại hình phạt đó theo nguyên tắc cộng toàn bộ hoặc cộng một phần; riêng đối với hình phạt tiền thì các khoản tiền được cộng lại thành hình phạt chung theo nguyên tắc cộng toàn bộ (điểm a khoản 2 Điều 55 Bộ luật hình sự năm 2015);

- Nếu các hình phạt đã tuyên là khác loại thì người bị kết án phải chấp hành tất cả các hình phạt đã tuyên theo nguyên tắc cùng tồn tại các loại hình phạt khác nhau (điểm b khoản 2 Điều 55 Bộ luật hình sự năm 2015).

Như vậy, các quy định trên được xây dựng trên cơ sở cụ thể hóa các nguyên tắc chung của tổng hợp hình phạt là nguyên tắc cộng toàn bộ, nguyên tắc cộng một phần, nguyên tắc thu hút và nguyên tắc cùng tồn tại.

Xem thêm: Dịch vụ luật sư bào chữa trong vụ án hình sự của Công ty Luật TNHH Everest

3- Khuyến nghị của Công ty Luật TNHH Everest

[a] Bài viết Quyết định hình phạt dưới mức thấp nhất khung hình phạt và phạm nhiều tội được chuyên gia của Công ty Luật TNHH Everest thực hiện nhằm mục đích nghiên cứu khoa học hoặc phổ biến kiến thức pháp luật, hoàn toàn không nhằm mục đích thương mại.

[b] Bài viết Quyết định hình phạt dưới mức thấp nhất khung hình phạt và phạm nhiều tội có sử dụng những kiến thức hoặc ý kiến của các chuyên gia được trích dẫn từ nguồn đáng tin cậy. Tại thời điểm trích dẫn những nội dung này, chúng tôi đồng ý với quan điểm của tác giả. Tuy nhiên, quý vị chỉ nên coi đây là những thông tin tham khảo, bởi nó có thể chỉ là quan điểm cá nhân người viết.

[c] Trường hợp cần giải đáp thắc mắc về vấn đề có liên quan, hoặc cần ý kiến pháp lý, hoặc thuê Luật sư tư vấn cho vụ việc cụ thể, Quý vị vui lòng liên hệ với Luật sư, chuyên gia của Công ty Luật TNHH Everest qua Tổng đài tư vấn pháp luật: (024) 66 527 527, E-mail: info@everest.org.vn.