Tạm đình chỉ và đình chỉ giải quyết vụ án dân sự

1- Tạm đình chỉ giải quyết vụ án dân sự

Trong quá trình chuẩn bị xét xử, nếu có căn cứ do pháp luật quy định để tạm ngừng việc giải quyết vụ án dân sự thì toà án sẽ quyết định tạm ngừng giải quyết vụ án dân sự 

- Quyết định tạm đình chỉ giải quyết vụ án dân sự.

Tạm đình chỉ giải quyết vụ án dân sự là việc toà án quyết định tạm ngừng việc giải quyết vụ án dân sự khỉ có những căn cứ do pháp luật quy định. Đặc điểm của việc tạm đình chỉ giải quyết vụ án dân sự là cơ quan tiến hành tố tụng chỉ tạm thời cho ngừng việc giải quyết vụ án dân sự chứ không phải cho ngừng hẳn việc giải quyết vụ án dân sự. Tính chất gián đoạn tạm thời này sẽ được khắc phục, mọi hoạt động tố tụng sẽ được khôi phục khi nguyên nhân của việc tạm đình chỉ không còn nữa.

Theo Điều 214 Bộ Luật tố tụng dân sự năm 2015 các căn cứ tạm đình chỉ việc giải quyết ỵụ án dân sự gồm có:
- Đương sự là cá nhân đã chết, cơ quan, tổ chức đã sáp nhập, chia, tách, giải thể mà chưa có cá nhân, cơ quan, tổ chức kế thừa quyền và nghĩa vụ tố tụng của cá nhân, cơ quan, tổ chức đó.
Trong quá trình toà án đang tiến hành giải quyết vụ án thì có thế xảy ra việc đương sự là cá nhân chết làm gián đoạn việc giải quyết vụ án. Theo quy định tại khoản 1 Điều 74, khi đương sự là cá nhân chết mà quyền, nghĩa vụ về tài sản của họ được thừa kế thì người thừa kế tham gia tố tụng. Trường hợp chưa xác định được người thừa kế hoặc người thừa kế vì một lí do nào đó chưa thể tham gia tố tụng thì phải tạm đình chỉ giải quyết vụ án dân sự.

Trường hợp đương sự là cơ quan, tổ chức đang tham gia tố tụng phải chấm dứt hoạt động, bị giải thể, hợp nhất, sáp nhập, chia, tách, chuyến đổi hình thức tổ chức mà chưa xác định được người thừa kế quyền, nghĩa vụ tố tụng thì cũng phải tạm đình chỉ giải quyết vụ án dân sự. Theo, khoản 2 Điều 74 Bộ Luật tố tụng dân sự năm 2015 thì việc kể thừa quyền, nghĩa vụ tố tụng dân sự được xác định như sau:
+ Trường hợp tổ chức phải chấm dứt hoạt động, bị giải thể là công ty cổ phần, công ty trách nhiệm hữu hạn, công ty hợp danh thì cá nhân, tổ chức là thành viên của tổ chức đó hoặc đại diện của họ tham gia tố tụng.
+ Trường hợp cơ quan, tổ chức phải chấm dứt hoạt động bị giải thể là cơ quan nhà nước, đơn vị vũ trang nhân dân, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức chính trị xã hội - nghề nghiệp, tổ chức xã hội, tổ chức xã hội - nghề nghiệp, doanh nghiệp nhà nước thì đại diện hợp pháp của cơ quan, tổ chức cấp trên của cơ quan, tổ chức đó hoặc đại diện hợp pháp của cơ quan, tổ chức được giao tiếp nhận các quyền, nghĩa vụ của cơ quan, tổ chức đó tham gia tố tụng.
+ Trường hợp tổ chức họp nhất, sáp nhập, chia, tách, chuyển đổi hình thức tổ chức thì cá nhân, tổ chức nào tiếp nhận quyền, nghĩa vụ của tổ chức đó tham gia tố tụng.
Còn nếu đương sự là tổ chức nhưng không phải là pháp nhân mà người đại diện hoặc người quản lí đang tham gia tố tụng chết thì tổ chức đó phải cử người khác làm đại diện để tham gia tố tụng; nếu tổ chức đó phải chấm dứt hoạt động, bị giải thể thì cá nhân là thành viên của tổ chức đó tham gia tố tụng (khoản 5 Điều 74 Bộ Luật tố tụng dân sự năm 2015).

- Đương sự là cá nhân mất năng lực hành vi dân sự mà chưa xác định được người đại diện theo pháp luật.
Trong trường hợp đương sự là cá nhân mất năng lực hành vi dân sự nếu chưa có người đại diện tham gia tố tụng thì việc giải quyết vụ án sẽ bị gián đoạn. Toà án phải quyết định tạm đình chỉ giải quyết vụ án dân sự khi chưa xác định được người đại diện của người bị mất năng lực hành vi dân sự.
- Chấm dứt đại diện hợp pháp của đương sự mà chưa có người thay thế.
- Cần đợi kết quả giải quyết vụ án khác có liên quan hoặc sự việc được pháp luật quy định là phải do cơ quan, tổ chức khác giải quyết trước mới giải quyết được vụ án. Lí do phải tạm ngừng các hoạt động tố tụng khi có căn cứ này là vì kết quả gĩải quyết của vụ án trước hoặc kết quả do cơ quan quản lí nhà nước giải quyết ở giai đoạn tiền tố tụng có mối liên hệ trực tiếp tới nội dung của vụ án được thụ lí sau này.
- Cần đợi kết quả thực hiện uỷ thác tư pháp hoặc đợi cơ quan, tổ chức cung cấp tài liệu, chứng cứ mới giải quyết được vụ án mà thời hạn giải quyết vụ án đã hết.
- Cần đợi kết quả xử lí văn. bản quy phạm pháp luật có liên quan đến việc giải quyết vụ ân có dấu hiệu trái với Hiền pháp, luật và các văn bán quy phạm pháp luật của Uỷ ban thường vụ Quốc hội hoặc của cơ quan nhà nước cấp trên mà toà án đã có văn bản kiến nghị sửa đỗi, bổ sung hoặc bãi bỏ.
- Theo quy định tại Điều 41 Luật phá sản.
- Các trường hợp khác mà pháp luật có quy định.
Theo quy định tại Điều 219 Bộ Luật tố tụng dân sự năm 2015, khi phát hiện có một trong các căn cứ nêu trên, thì thẩm phán được phân công giải quyết vụ án dân sự có thẩm quyền ra quyết định tạm đình chỉ giải quyết vụ án dân sự đó. Tại phiên toà, hội đồng xét xử có thẩm quyền ra quyểt định tạm đình chỉ giải quyết vụ án. Quyết định tạm đình chỉ giải quyết vụ án dân sự phải được lập thành văn bản. Trong thời hạn 3 ngày làm việc kể từ ngày ra quyết định tạm đình chỉ, toà án phải gửi quyết định đó cho đương sự, cơ quan, tố chức, cá nhân khởi kiện và viện kiểm sát cùng cấp.
Tạm đình chỉ việc giải quyết vụ án không phải là chấm dứt việc giải quyết vụ án và đình chỉ tố tụng mà bản thân quá trình giải quyết vụ án chỉ lạm thời bị gián đoạn trong một thời gian nhất định. Vì vậy, .sau khi có quyết định tạm đình chỉ hoạt động giải quyết vụ án, toà án không xoá sổ thụ lí đối với vụ án này mà chỉ ghi chú vào sồ thụ lí số, ngày, tháng, năm của quyết định tạm đình chỉ giải quyết vụ án dân sự đó. Thẩm phán được phân công giải quyết vụ án vẫn phải có trách nhiệm giải quyết vụ án và theo dõi, đôn đốc cơ quan, tổ chức, cá nhân nhằm khắc phục lí do bị tạm đình chỉ để sớm đưa vụ án ra giải quyết. Quyết định tạm đình chỉ chỉ có thế bị kháng cáo, kháng nghị phúc thẩm.
Thời hạn tạm đình chỉ giải quyết vụ án dân sự, pháp luật không quy định cụ thể. Tuy nhiên, sau khi có quyết định tạm đình chỉ giải quyết vụ án, nếu thấy lí do hay căn cứ tạm đình chỉ không còn thì toà án lại tiếp tục giải quyết vụ án.
Trong thời hạn 3 ngày làm việc kể từ ngày lí do tạm đình chỉ không còn thì toà án phải ra quyết định tiếp tục giải quyết vụ án và gửi quyết định đó cho đương sự, cơ quan, tổ chức, cá nhân khởi kiện, viện kiểm sát cùng cấp. Quyết định tạm đình chỉ hết hiệu lực kể từ khi ban hành quyết định tiếp tục giải quyết vụ án (Điều 216 Bộ Luật tố tụng dân sự năm 2015).

2- Đình chỉ giải quyết vụ án dân sự

Trong quá trình chuẩn bị xét xử, nểu có căn cứ do pháp luật quy định để ngừng việc giải quyết vụ án dân sự thì toà án sẽ quyết định ngừng giải quyết vụ án dân sự

- Quyết định đình chỉ giải quyết vụ án dân sự.
Đình chỉ giải quyết vụ án dân sự là việc toà án quyết định ngừng việc giải quyết vụ án dân sự khi có những căn cứ do pháp luật quy định. Đặc điểm của việc đình chỉ giải quyết vụ án dân sự là sau khi có quyết định đình chỉ giải quyết vụ án dân sự, các hoạt động tố tụng giải quyết vụ án dân sự được ngừng lại. Theo quy định tại Điều 217 Bộ Luật tố tụng dân sự năm 2015, các căn cứ đình chỉ giải quyết vụ án dân sự gồm có:
- Nguyên đơn hoặc bị đơn là cá nhân đã chết mà quyền và nghĩa vụ của họ không được thừa kế;
- Cơ quan, tổ chức bị giải thể hoặc bị tuyên bố phá sản mà không có cá nhân, cơ quan, tổ chức nào kế thừa quyền, nghĩa vụ tố tụng của cơ quan, tổ chức đó;
- Người khởi kiện rút đơn khởi kiện và được toà án chấp nhận hoặc nguyên đơn đã được triệu tập đến lần thứ 2 mà vẫn vắng mặt, trừ trưộng hợp người đó có đơn đề nghị giải quyết vẳng mặt hoặc vì sự kiện bất khả kháng;
- Đã có quyết định của toà án mở thủ tục phá sản đối với doanh nghiệp, hợp tác xã là một bên đương sự trong vụ án mà việc giải quyết vụ án có liên quan đến nghĩa vụ, tài sản của doanh nghiệp, hợp tác xã đó;
- Nguyên đơn không nộp tiền tạm ứng chi phí định giá tài sản và chi phí tô tụng khác nêu có bị đơn có yêu cẩu phản tố, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan có yêu cầu độc lập không nộp tiền tạm ứng chi phí định giá tài sản và chi phí tố tụng khác thì toà án đình chỉ việc giải quyết yêu cầu phản tố của bịđơn, yêu cầu độc lập của người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan;
- Đương sự có yêu cầu áp dụng thòi hiệu trước khi toà án sơ thẩm ra bản án, quyết định giải quyết vụ án và thời hiệu khởi kiện đã hết;
- Các trường hợp quy định tại khoản 1 Điều 192 Bộ Luật tố tụng dân sự năm 2015 mà toà án đã thụ lí;
- Các trường hợp khác mà pháp luật có quy định.

Theo quy định tại Điều 219 Bộ Luật tố tụng dân sự năm 2015, khi phát hiện có một trong các căn cứ nêu trên thì thẩm phán được phân công giải quyết vụ án dân sự có thẩm quyền ra quyết định đình chỉ giải quyết vụ án dân sự. Quyết đình chỉ giải quyết vụ án dân sự được lập thành văn bản. Trong thời hạn 3 ngày làm việc kể từ ngày ra quyết định đình chỉ giải quyết vụ án dân sự, toà án phải gửi quyết định đó cho đương sự, cơ quan, tổ chức, cá nhân khởi kiện và viện kiểm sát cùng cấp. Sau khi có quyết định đình chỉ giải quyết vụ án dân sự thì mọi hoạt động tố tụng giải quyết vụ án dân sự phải được ngừng lại. Toà án ra quyết định đình chỉ giải quyết vụ án dân sự xoá tên vụ án dân sự trong sổ thụ lí, trả lại đơn khởi kiện cùng tài liệu, chứng cứ kèm theo cho đương sự nếu có yêu cầu.
Khi toà án đã ra quyết định đình chỉ giải quyết vụ án dân sự, đương sự không có quyền khởi kiện yêu cầu toà án giải quyết lại vụ án dân sự đó, nếu việc khởi kiện vụ án sau không có gì khác với vụ án trước về nguyên đơn, bị đơn và quan hệ pháp luật có tranh chấp, trừ các trường hợp quy định tại khoản 3 Điều 192 Bộ Luật tố tụng dân sự năm 2015, các điểm c, e và g khoản 1 Điều 217 Bộ Luật tố tụng dân sự năm 2015 và các trường hợp pháp luật có quy định khác. Đối với các trường hợp này, khi khởi kiện lại vụ án đã bị toà án đình chỉ, người khởi kiện phải tuân thủ các quy định về khởi kiện và phải nộp tiền tạm ứng án phí như mới khởi kiện lần đầu.