Kinh doanh đa cấp - Những vấn đề cơ bản

1- Khái niệm kinh doanh đa cấp:

Kinh doanh đa cấp (bán hàng đa cấp) là hoạt động kinh doanh sử dụng mạng lưới người tham gia gồm nhiều cấp, nhiều nhánh. Trong đó, người tham gia được hưởng hoa hồng, tiền thưởng và lợi ích kinh tế khác từ kết quả kinh doanh của mình và của những người khác trong mạng lưới (khoản 1 Điều 2 Nghị định 40/2018/NĐ-CP).

2- Các đặc điểm của kinh doanh đa cấp:

Kinh doanh đa cấp sẽ có các đặc điểm sau đây:

- Bán hàng đa cấp là một hình thức bán lẻ hàng hóa: Công ty bán hàng đa cấp có thể là công ty trực tiếp sản xuất và tiếp thị, bán lẻ sản phẩm hoặc phân phối hàng hóa do các công ty khác sản xuất. Công ty đa cấp bán lẻ hàng hóa thông qua mạng lưới tiếp thị.

- Việc bán hàng được thực hiện bởi mạng lưới người tham gia với nhiều cấp, nhiều nhánh khác nhau:

Các doanh nghiệp thường bán hàng qua đại lý, cửa hàng hoặc siêu thị… Còn trong hoạt động bán hàng đa cấp, không có các đại lý, cửa hàng, siêu thị mà hàng hóa được các nhà phân phối trực tiếp sử dụng hoặc giới thiệu và bán cho người tiêu dùng.

- Người tham gia được hưởng hoa hồng, tiền thưởng từ kết quả bán hàng của mình và của người khác trong mạng lưới do mình tổ chức:

Người tham gia bán hàng đa cấp được hưởng thù lao từ 2 nguồn:

Hoa hồng trực tiếp được tính trên doanh số bán hàng;

Hoa hồng gián tiếp là khoản tiền thưởng khi xây dựng mạng lưới tiêu thụ của người tham gia bán hàng đa cấp.

Như vậy, người bán hàng đa cấp sẽ giúp doanh nghiệp bán hàng và được trả hoa hồng chứ không phải là người tham gia đầu tư để hưởng lợi nhuận.

3- Điều kiện để đăng ký kinh doanh đa cấp:

Điều kiện kinh doanh đa cấp được quy định cụ thể tại Nghị định 40/2018/NĐ-CP. Theo đó, khoản 1 Điều 7 Nghị định này nêu rõ, tổ chức đăng ký hoạt động bán hàng đa cấp phải đáp ứng các điều kiện sau:

- Điều kiện về thành lập doanh nghiệp:

(i) Là doanh nghiệp được thành lập tại Việt Nam theo quy định của pháp luật và chưa từng bị thu hồi Giấy chứng nhận đăng ký hoạt động bán hàng đa cấp;

(ii) Thành viên hợp danh đối với công ty hợp danh, chủ sở hữu đối với doanh nghiệp tư nhân hoặc công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên, thành viên đối với công ty trách nhiệm hữu hạn có từ hai thành viên trở lên, cổ đông sáng lập đối với công ty cổ phần, người đại diện theo pháp luật của doanh nghiệp không bao gồm tổ chức hoặc cá nhân từng giữ một trong các chức vụ nêu trên tại doanh nghiệp bán hàng đa cấp đã bị thu hồi Giấy chứng nhận đăng ký hoạt động bán hàng đa cấp theo Nghị định số 42/2014/NĐ-CP về quản lý hoạt động bán hàng đa cấp.

- Điều kiện về vốn:

(i) Có vốn điều lệ từ 10 tỷ đồng trở lên;

(ii) Ký quỹ tại một ngân hàng thương mại hoặc chi nhánh ngân hàng nước ngoài tại Việt Nam;

- Các điều kiện khác:

- Có mẫu hợp đồng tham gia bán hàng đa cấp, quy tắc hoạt động, kế hoạch trả thưởng, chương trình đào tạo cơ bản rõ ràng, minh bạch và phù hợp;

- Có hệ thống công nghệ thông tin quản lý mạng lưới người tham gia bán hàng đa cấp, trang thông tin điện tử để cung cấp thông tin về doanh nghiệp và hoạt động bán hàng đa cấp của doanh nghiệp;

- Có hệ thống thông tin liên lạc để tiếp nhận, giải quyết thắc mắc, khiếu nại của người tham gia bán hàng đa cấp. 

4- Một số mô hình kinh doanh đa cấp Việt Nam:

- Đa cấp hợp pháp:

Đây là hoạt động kinh doanh bán hàng hóa trực tiếp cho người tiêu dùng người tiêu dùng có thể trực tiếp mua hàng hóa của doanh nghiệp mà không cần thông qua đại lý đại lý bán lẻ. Nhờ vậy mà hình thức này còn tiết kiệm được nhiều chi phí quảng cáo khuyến mại chi phí mặt bằng lưu kho và vận chuyển. Số tiền này dùng để trả cho nhà phân phối và nâng cấp cải tiến sản phẩm để tiếp tục phục vụ người tiêu dùng. Đây là phương thức kinh doanh tận dụng thói quen của người tiêu dùng: khi họ sử dụng sản phẩm dịch vụ tốt họ thường chia sẻ cho người thân bạn bè và những người xung quanh. Kinh doanh đa cấp gây ra nhiều tranh cãi trong xã hội và thường bị cho là bảo kim tự tháp. Theo quy định của pháp luật (Nghị định số 42/2014/NĐ-CP) công ty đa cấp là hình thức kinh doanh thông qua mạng lưới người tham gia gồm nhiều cấp nhiều ngành khác nhau trong đó người tham gia được hưởng lợi từ hoa hồng hoa hồng tiền thưởng và lợi ích kinh tế khác.

- Đa cấp biến tướng:

Kinh doanh đa cấp được pháp luật Việt Nam công nhận là hợp pháp là ngành kinh doanh có điều kiện và chỉ được hoạt động khi được cấp Giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh hoạt động án hàng đa cấp.

Tuy nhiên một số người nhóm người đã sử dụng hình thức này vào mục đích vụ lợi, họ tìm cách dụ người khác đưa tiền cho mình sau đó tìm cách tẩu thoát và mang theo tiền. Những đối tượng này thành lập doanh nghiệp đa cấp tự phát (không đáp ứng điều kiện theo quy định), sau đó tổ chức các buổi hội thảo để chia sẻ về các chính sách mang lại lợi nhuận khổng lồ cho những người tham dự.

Từ đó, huy động vốn từ các nhà đầu tư bằng cách đưa ra mức lãi suất vô cùng hứa hẹn để đầu tư vào một mô hình kinh doanh sau đó lấy tiền từ họ và trả lãi cho khoản lợi nhuận đầu tiên cho đến khi vụ việc bị phát hiện.

5- Xử lý vi phạm trong kinh doanh đa cấp:

Để đảm bảo quản lý chặt chẽ hoạt động kinh doanh đa cấp, hạn chế tình trạng xuất hiện da cấp biến tướng tại Việt Nam, Điều 5 Nghị định số 40/2018/NĐ-CP về quản lý hoạt động kinh doanh theo phương thức đa cấp, đã quy định rất rõ các hành vi bị nghiêm cấm trong hoạt động kinh doanh đa cấp gồm:

6- Khuyến nghị của Công ty Luật TNHH Everest:

(i) Bài viết trong lĩnh vực pháp luật doanh nghiệp được luật sư, chuyên gia của Công ty Luật TNHH Everest thực hiện nhằm mục đích nghiên cứu khoa học hoặc phổ biến kiến thức pháp luật, hoàn toàn không nhằm mục đích thương mại.

(ii) Bài viết có sử dụng những kiến thức hoặc ý kiến của các chuyên gia được trích dẫn từ nguồn đáng tin cậy. Tại thời điểm trích dẫn những nội dung này, chúng tôi đồng ý với quan điểm của tác giả. Tuy nhiên, quý Vị chỉ nên coi đây là những thông tin tham khảo, bởi nó có thể chỉ là quan điểm cá nhân người viết.

(iii) Trường hợp cần giải đáp thắc mắc về vấn đề có liên quan, hoặc cần ý kiến pháp lý cho vụ việc cụ thể, Quý vị vui lòng liên hệ với chuyên gia, luật sư của Công ty Luật TNHH Everest qua Tổng đài tư vấn pháp luật: (024) 66 527 527, Email: info@everest.org.vn.