Kỹ năng của luật sư: Tra cứu án lệ

I- TỔNG QUAN VỀ NGUỒN LUẬT ÁN LỆ

Đặc điểm của án lệ trong hệ thống dân luật (civil law) và hệ thống thông luật (common law) được thể hiện như sau:

1- Tính ràng buộc và không ràng buộc của án lệ

Trong hệ thống thông luật, án lệ được thừa nhận là một nguồn luật có giá trị bắt buộc. Những án lệ hình thành và phát triển bởi tòa án đã đóng vai trò là nền tảng của pháp luật trong hệ thống pháp luật thông luật như hệ thống pháp luật nước Anh. Án lệ đã được định nghĩa và áp dụng trong thực tiễn gắn với nguyên tắc tuân theo án lệ (stare decisis). Theo nguyên tắc này “thông luật gắn với quan điểm các quyết định của các vụ án xảy ra trước sẽ có giá trị ràng buộc đối với các thẩm phán xét xử các vụ án tương tự nảy sinh sau.

Vì vậy, các thẩm phán và mọi người phải coi các án lệ như là luật.” Khi thông luật lan truyền và ảnh hưởng trên khắp thế giới, học thuyết về yêu cầu tuân theo án lệ đã trở thành nền tảng cho mọi hệ thống pháp luật mang đặc trưng điển hình của hệ thống thông luật. Nguyên tắc tuân theo án lệ đòi hỏi các tòa án cấp dưới phải tuân theo án lệ của các tòa án cấp trên trong cùng một hệ thống tòa án. Tuy nhiên, như đã giới thiệu, việc tuân theo án lệ trong các hệ thống pháp luật thuộc truyền thống thông luật chỉ là sự tuân theo đòi hỏi của tập quán mà không phải là của luật thực định. Điều này có thể gây ngạc nhiên cho nhiều luật gia của các nước theo hệ thống dân luật thành văn.

Thực tế, không có bất cứ điều luật nào do cơ quan lập pháp ban hành để bắt buộc các thẩm phán của các nước thông luật phải tuân theo án lệ. “Không giống với hệ thống thông luật, các hệ thống pháp luật dân luật thành văn không chấp nhận nguyên tắc tuân theo án lệ trong hoạt động xét xử của tòa án như các nước thông luật.” Đây là đặc điểm rất quan trọng để giải thích vì sao các thẩm phán của các nước dân luật thành văn không phải tuân theo án lệ trong hệ thống pháp luật của họ, cho đến khi văn bản hóa pháp luật của nước họ hình thành những xu hướng tuân theo án lệ.

Tuy nhiên, chúng ta cũng cần có cách tiếp cận linh hoạt với nguyên tắc bắt buộc phải tuân theo án lệ trong hệ thống các nước thông luật. Hiện nay, không còn sự tồn tại nguyên tắc bắt buộc phải tuân theo án lệ một cách cứng nhắc trong pháp luật của nước Anh kể từ khi Nghị viện Anh đưa ra tuyên bố vào năm 1966 rằng không phải tuân theo các án lệ khi thấy án lệ đã lạc hậu và không phù hợp.

Khi chúng ta nói rằng, án lệ trong các hệ thống thông luật có giá trị bắt buộc, điều này không có nghĩa là án lệ sẽ luôn luôn có giá trị ràng buộc đối với các vụ việc tương tự nảy sinh. Thực chất, án lệ cũng như văn bản quy phạm pháp luật, có thể bị thay đổi, hủy bỏ trong các hệ thống thông luật. Vì vậy, cũng giống như các luật gia của các hệ thống dân luật thành văn khác, các luật gia của Việt Nam không nên quá cường điệu sự phân tách thành hai nhóm giữa án lệ có tính bắt buộc và án lệ không bắt buộc trong hệ thống thông luật và dân luật thành văn.

Xem thêm: Dịch vụ pháp lý về nhượng quyền thương mại của Công ty Luật TNHH Everest

2- Phương pháp áp dụng Án lệ

Đây là một lưu ý rất quan trọng cho việc phát triển tư duy pháp lý của luật sư ở Việt Nam thông qua tra cứu án lệ. Việc sử dụng án lệ trong quá trình giải quyết các vấn đề pháp luật có thể coi là một tiêu chí quan trọng để phân biệt giữa phương pháp áp dụng án lệ của hệ thống thông luật và hệ thống dân luật.

Liên quan đến khía cạnh coi án lệ như là luật, trong thông luật, sự hiểu biết về bản chất và cách áp dụng về án lệ thực sự là điều cần thiết. Đế tìm hiểu nội dung và đạt được sự hiểu biết về các bản án của các tòa án trong hệ thống thông luật gắn với sự lập luận dài dòng, sự viện dẫn, bình luận đến nhiều án lệ khác nhau có thể là điều bình thường đối với các luật gia trong hệ thống thông luật. Nhưng đối với các luật gia trong hệ thống dân luật thành văn thì thật không đơn giản để họ đọc và hiểu các bản án của tòa án các nước thông luật. Và quan trọng hơn là hiểu được việc án lệ đã được viện dẫn và áp dụng như thế nào.

Theo phương pháp truyền thống, trong một quyết định của tòa án được coi là án lệ khi phần "ratio decidendi” (lập luận về lý do ra quyết định của tòa án) được coi là phần bắt buộc đối với các vụ việc tương tự nảy sinh sau. Ngược lại phần "obiter” (phần chứa các thông tin lập luận không bắt buộc) chỉ có giá trị tham khảo mà thôi. Đối với các luật gia của hệ thống dân luật thành văn, họ không cần có khái niệm phân biệt vừa nêu khi đọc các bản án được coi là án lệ trong hệ thống pháp luật dân luật thành văn.

Một khía cạnh khác cần đề cập liên quan đến phương pháp áp dụng án lệ, có lẽ luật gia trong hệ thống dân luật thành văn thường cho rằng trong quá trình xét xử các vụ án, các thẩm phán thông luật có sự tùy tiện trong việc ra quyết định hơn so với các thẩm phán trong hệ thống dân luật thành văn. Bởi vì sự lập luận pháp luật dựa trên cơ sở án lệ dường như đối lập với sự lập luận pháp luật trên cơ sở các điều luật có sẵn trong các văn bản pháp luật đã được pháp điển hóa. Tuy nhiên, điều thú vị là các luật gia của hệ thống thông luật đã nhận thấy chính các quy phạm pháp luật với quy định chung chung trong các bộ luật đã trao cho các thẩm phán trong hệ thống dân luật một sự tùy nghi rất rộng trong hoạt động xét xử của họ.

Như Marryman đã nói về tính tùy nghi của các thẩm phán trong hệ thống dân luật thành văn “Sự chắc chắn là giá trị pháp luật trừu tượng (abstract legal value). Giống như quân “Hậu” trong bàn cờ, có thể di chuyển bất cứ vị trí nào.” Thực sự thì các thẩm phán trong thông luật không hề có sự tùy tiện trong quyết định của họ. Bởi vì họ luôn đưa ra các quyết định trong vụ án trên lập luận rõ ràng và cụ thể nhất nếu có thể.

Xem thêm: Dịch vụ pháp chế doanh nghiệp thuê ngoài (luật sư nội bộ) của Công ty Luật TNHH Everest

3- Việc hình thành án lệ trong quá trình xét xử        

Án lệ trong hệ thống dân luật thành văn được tạo ra chủ yếu trong quá trình giải thích pháp luật (giải thích văn bản pháp luật). Trong các hệ thống thông luật hiện nay, án lệ được tạo ra bởi hai con đường: thứ nhất, án lệ được hình thành trong quá trình phát triển của thông luật;  thứ hai, án lệ được hình thành trên cơ sở của hoạt động giá' thích văn bản quy phạm pháp luật (interpreting statutory law) của tòa án khi áp dụng pháp luật trong các vụ việc cụ thể. Trong hệ thống pháp luật của Pháp và Đức, hầu hết các trường hợp, án lệ được tạo ra có liên quan đến việc giải thích văn bản quy phạm pháp luật.

Theo truyền thống, án lệ được sử dụng trong thông luật của nước Anh (thời kỳ đầu trong lịch sử pháp luật của nước Anh) đã không liên quan nhiều đến việc giải thích văn bản quy phạm pháp luật. Nhưng sự phát triển của pháp luật cho thấy, các văn bản quy phạm pháp luật được cơ quan lập pháp ban hành phát triển nhanh trong hầu hết các lĩnh vực pháp luật ở Anh trong vòng hơn hai thế kỷ vừa qua. Thực trạng này cũng giống như sự phát triển của văn bản quy phạm pháp luật trong hệ thống pháp luật của nước Mỹ.

Cũng chính từ thực tiễn này có thể nói, trong pháp luật Anh và Mỹ có sự tồn tại hỗn hợp của hai loại án lệ: Án lệ hình thành trong thông luật và án lệ hình thành trên cơ sở giải thích văn bản quy phạm pháp luật của tòa án. Trong hệ thống pháp luật Mỹ, vẫn có án lệ được hình thành trong thông luật nhưng trong nhiều lĩnh vực đã được bổ sung, thay thế bởi luật và các quy định dưới luật. Xu hướng này dẫn đến trạng thái của hệ thống thông luật ở Mỹ ngày càng có ít hơn các lĩnh vực pháp luật mà các tòa án có thể tự do đưa ra các quyết định chỉ đơn thuần dựa trên các án lệ và không cần phải lưu ý đến văn bản quy phạm pháp luật. Vì vậy, trong hệ thống thông luật, như nước Anh và nước Mỹ có sự tồn tại hai hình thức án lệ: Án lệ dựa trên thông luật truyền thống và án lệ được hình thành trong quá trình giải thích văn bản quy phạm pháp luật.

Trên thực tế, truyền thống thông luật lan tỏa tác động đến mọi lĩnh vực trong hệ thống pháp luật thông luật. Vì vậy mà cách thức truyền thông trong giải thích án lệ dựa trên nguyên tắc tuân theo án lệ cũng được áp dụng để giải thích văn bản quy phạm pháp luật. Ví dụ, trong việc Tòa án tối cao liên bang Mỹ giải thích Hiến pháp, các thẩm phán của tòa án này thường xuyên đề cập đến nguyên tắc stare decisis. Đối với các luật gia được đào tạo bởi các trường luật ở Mỹ, họ sẽ dễ dàng hiểu và phân biệt được những án lệ của thông luật và những án lệ được tạo ra thông qua hoạt động giải thích văn bản quy phạm pháp luật của tòa án.

Cũng giống như hầu hết các hệ thống pháp luật dân luật thành văn khác, án lệ trong hệ thống pháp luật Việt Nam được hình thành chủ yếu từ quá trình tòa án giải thích văn bản quy phạm pháp luật. Những quyết định giám đốc thám của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao được chọn lọc và công bố thường xuyên trong những năm gần đây là các án lệ quan trọng trong các lĩnh vực pháp luật của Việt Nam.

Xem thêm: Dịch vụ luật sư giải quyết tranh chấp nhà đất (luật sư đất đai) của Công ty Luật TNHH Everest

II- KỸ NĂNG CỦA LUẬT SƯ: TRA CỨU NGUỒN LUẬT ÁN LỆ TRONG HỆ THỐNG PHÁP LUẬT QUỐC GIA

1- Tra cứu án lệ trong một số nước theo hệ thống thông luật

Tòa án công bố án lệ: Hình thức công bố các báo cáo pháp luật bắt đầu từ cuối những năm 1990 của thế kỷ XX với chính sách công bố miễn phí các bản án của Tòa án tới người dân qua phương tiện internet trên các website của các toà án ở Anh, bao gồm: the Court Service website (www.courtservice.gov.uk); the Privy Council (www.privy-council.org.uk); the United Kingdom Supreme Court (www.supremecourt.gov.uk).

Tòa án tối cao liên bang công bố các quyết định thông qua website chính thức (http://www.supremecourt.gov/). Các quyết định của Tòa án tối cao liên bang có thể được tìm thấy trong các báo cáo pháp luật của Mỹ. Giống với hệ thống pháp luật Anh, các báo cáo pháp luật ở Mỹ được xem là những tài liệu quan trọng đối với các thẩm phán, luật sư, sinh viên luật và cho hoạt động đào tạo luật. Không giống như thực tiễn ở Anh, các phán quyết của các Tòa án của Mỹ được đọc trực tiếp từ hội đồng xét xử thay vì được công bố dưới hình thức viết.

Ở Mỹ có những nhà xuất bản chính thức có trách nhiệm ghi lại toàn bộ quá trình tố tụng tại tòa án, bao gồm sự tranh luận của các bên, quan điểm của thẩm phán và phán quyết cho mỗi vụ án. Cũng cần lưu ý rằng, ở Mỹ tồn tại cả hai hình thức báo cáo pháp luật chính thức (official reporters) và không chính thức (non-official reporters). Trong đó, hình thức báo cáo pháp luật chính thức được thực hiện theo quy định chỉ thị của pháp luật, còn đối với hình thức báo cáo pháp luật không chính thức thì không bị ràng buộc bởi các điều kiện.

Các nhà xuất bản tư nhân có thể cạnh tranh với nhau về chất lượng các báo cáo pháp luật không chính thức ở Mỹ. Trong hoạt động áp dụng pháp luật tại các tòa án ở Mỹ, bất cứ báo cáo pháp luật có chứa trong đó án lệ phù hợp có thể được viện dẫn bởi tòa án, mặc dù vậy mồi tòa án vẫn thích việc viện dẫn các án lệ trong báo cáo pháp luật của mình. Trong hệ thống pháp luật Mỹ, hệ thống các báo cáo pháp luật chứa đựng các quyết định của Tòa án liên bang có thể tìm thấy trong cả hai hình thức báo cáo pháp luật chính thức và không chính thức.

Sự phát triển của hệ thống công bố án lệ: Việc công bố xuất bản và phổ biến án lệ trong hệ thống pháp luật các nước thống luật có mội lịch sử lâu dài:                                      

Giai đoạn thứ nhất: Sự xuất hiện của những báo cáo pháp luật có tên gọi Year Books được coi là thời kỳ đầu tiên trong tiến trình phát triển báo cáo pháp luật ở Anh, diễn ra khoảng từ năm 1282 đến năm 1537. Những Year Books chủ yếu gồm tập hợp những hướng dẫn về sự bào chữa và các luật về tố tụng cho các luật sư. Tuy nhiên, bắt đầu từ thế kỷ XV, các Year Books đã xuất bản gắn với việc công bố các quyết định quan trọng của toà án. Các tài liệu này đã được các thẩm phán, luật sư sử dụng là một nguồn luật quan trọng trong thông luật ở nước Anh. Ngày nay, các tập Year books chỉ còn mang giá trị lịch sử.

Giai đoạn thứ hai: Sự phát triển của báo cáo pháp luật ở Anh là thời kỳ từ năm 1537 đến năm 1865. Trong thời kỳ này đã có sự xuất hiện hàng loạt những báo cáo pháp luật của các công ty tư nhân (private law reports). Các tập Year Books cũng chấm dứt phát hành trong thời kỳ này. Khi việc sử dụng các bản án được coi là những án lệ trong các báo cáo pháp luật của các công ty tư nhân ngày càng phổ biến thì các nhà xuất bản tư nhân đã tìm cách chuyên môn hoá về nội dung và chất lượng các báo cáo pháp luật để phục vụ tốt cho sự đa dạng các nhu cầu sử dụng các báo cáo này trong thực tiễn. Trong số các nhà xuất bản tư nhân, các báo cáo pháp luật, báo cáo có tên gọi Coke’s Reports (Co Rep) ra đời từ năm 1600 đến năm 1658 đã nổi tiếng với các bản án có giá trị đã được phân tích, bình luận bởi Coke.

Giai đoạn thứ ba: Trong sự phát triển của báo cáo pháp luật ở Anh bắt đầu từ năm 1865 khi các báo cáo pháp luật tư nhân trở nên thực sự chuyên nghiệp. Sau năm 1870, Hội đồng hợp tác các báo cáo pháp luật ở Anh được thành lập bởi những người có chuyên môn chuyên nghiệp. Hội đồng này cho đến nay vẫn công bố thường xuyên các bản án quan trọng của toà án trong các báo cáo pháp luật ở Anh và xứ Wales, xuất hiện với các tên gọi như Law Reports (LR), the Weekly Law Reports (WLR), the Industrial Case Reports (ICR) và the Law Report Statutes (LRS).

Giai đoạn thứ tư: Trong sự phát triển các báo cáo pháp luật ở Anh bắt đầu từ năm 1980 với sự xuất hiện các văn bản tài liệu luật đa dạng trên phương tiện tin học, máy tính điện tử. Công ty Lexis đã cung cấp trên mạng internet các nguồn bản án, án lệ được hệ thống hoá từ năm 1945 và thậm chí cả những bản án chưa được công bố trên hình thức bản in truyền thống. Đây là cách rất hữu dụng để mọi người có thể tiếp cận với nguồn luật án lệ ở Anh qua phương tiện internet thông qua việc đăng ký.

Song song với sự tồn tại của các hình thức báo cáo pháp luật do các nhà xuất bản tư nhân đảm nhiệm như đã giới thiệu trên đây, ở nước Anh cũng có những báo cáo pháp luật chính thức. Những báo cáo này được xuất bản dưới sự quản lý và tài trợ bởi Nhà nước. Ví dụ, một số báo cáo pháp luật chính thức như the Reports of Tax Cases, of Patent  cases, Design and Trade Mark Cases.                  

Ví dụ: Tra cứu án lệ của Anh

Vụ án A v B [2002] EWCA Civ 337 [30] có nghĩa vụ án này được quyết định năm 2002, bởi Toà án phúc thẩm, phiên tòa Dân sự. Hiện nay, Tòa án tối cao Vương quốc Anh cũng có cách ký hiệu bản án như hình thức của Toà án phúc thẩm. Ví dụ: O'Brien v Ministry of Justice 2010 UKSC 34.

Xem thêm: Kỹ năng của luật sư - tra cứu điều ước quốc tế

2- Tra cứu án lệ trong một số nước theo hệ thống dân luật

Án lệ của Cộng hòa Pháp:  Không giống với các báo cáo pháp luật của Tòa án tối cao liên bang Mỹ, trong các báo cáo pháp luật hàng năm của Tòa án có thể bao gồm những kiến nghị cho việc sửa đổi pháp luật, sự bình luận về những án lệ quan trọng trong mỗi năm và những kết quả nghiên cứu khác. Có hai hệ thống công bố các bàn án của các Tòa án cấp cao nhất ở Pháp.

Thứ nhất, một hình thức báo cáo pháp luật có tên gọi là “Bulletins de la Cour de Cassation”, đây chính là báo cáo pháp luật chính thức được xuất bản từ năm 1798. “Bulletins de la Cour de Cassation” bao gồm hai hệ thống báo cáo công bố bản án xuất bản hàng tháng. Các quyết định về dân sự, thương mại quan trọng của Tòa phá án được công bố trên báo cáo có tên gọi Bulletin civil và được trích dần là Bull.civ. Với các quyết định quan trọng về hình sự của Tòa phá án, được công bố trên báo cáo có tên gọi Bulletins criminel và được trích dẫn là Bull.crim. Theo truyền thống, đã có các quy định về cách đặt tên mồi quyết định của Tòa phá án khi được công bố.

Các thông tin khi trích dẫn mỗi quyết định của Tòa phá án bao gồm: Tòa chuyên trách đã xét xử vụ án, ngày quyết định, quyết định thuộc tập nào của báo cáo pháp luật của tòa án, số tập bản án. Ví dụ: Civ.2. 14 Janvier. I, No 5 có nghĩa là quyết định của Phòng xét xử số 2 về dân sự của Tòa phá án, ngày 14 tháng 01, quyết định được báo cáo trong tập Bulletin civil, phần I, mục số 5. Hàng năm, Tòa phá án xét xử hàng nghìn vụ án. Bởi vậy, tòa án có toàn quyền chủ động trong việc lựa chọn các quyết định quan trọng nhất trong số hàng nghìn quyết định để công bố mỗi năm. Những quyết định được công bố được coi là những án lệ. Bởi vì chúng thông thường gồm các quyết định liên quan đến các vấn đề pháp luật phức tạp và những điểm chưa rõ trong các quy định pháp luật. Điều chú ý là, hiện nay với sự phát triển mạnh của công nghệ thông tin, Tòa phá án có thể công bố các quyêt định trên internet thông qua website (http://www.courdecassation.fr/)

Thứ hai, có một số báo cáo pháp luật bán chính thức (semi-official law reports) ở Pháp. Ví dụ: Hội đồng Nhà nước đã cho phép nhà xuất bản Dalloz công bố các quyết định của Hội đồng Nhà nước ương tập báo cáo có tên gọi Recueil Lebon (được trích dần với tên gọi Rec hoặc Leb kèm theo số trang của tập báo cáo).

Các nhà xuất bản tư nhân đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển việc phổ biến các án lệ ở Pháp. Bởi vì, không giống cách công bố các quyết định trong các báo cáo chính thức của nhà nước, các nhà xuất bản tư nhân công bố các quyết định của Tòa án cấp cao nhất kèm theo lời bình luận và giải thích. Những bình luận có tên gọi notes d’arrêts lần đầu tiên được xuất hiện ở Pháp từ thế kỷ thứ XIX được coi như những đặc trưng đáng giá trong các tài liệu luật học của Pháp. Notes d'arrêts hiện tại có chức năng bình luận bản chất, nội dung các quyết định của Tòa án, nên có xu hướng hình thành các án lệ.

Tập báo cáo có tên gọi Dalloz analytique (được trích dẫn là: D.A) là một nhà xuất bản tư nhân công bố các bản án của tòa án hàng tuần. Nhà xuất bản Dalloz thông thường công bố hệ thống tập án lệ theo từng lĩnh vực pháp luật như Luật hợp đồng, Luật tư pháp quốc tế.v.v.. Cũng có những hình thức nhà xuất bản tư nhân công bố, bình luận các quyết định của tòa án trong các số báo ra hàng tuần. Ví dụ: La Gazette du Palais (cited: Gaz.Pal) là một hình thức công bố tài liệu hữu ích cho sinh viên luật và những người làm nghề luật tham khảo. Bởi vì tờ báo này bao gồm tóm tắt các vụ án quan trọng, lơi bình luận của các nhà nghiên cứu.

Án lệ trong hệ thống pháp luật Đức: Rất nhiều tòa án ở nước Đức công bố các bản án, trong đó việc công bố các bản án của các tòa án cấp cao có ý nghĩa quan trọng đối với việc phát triển án lệ ở Đức. Toàn bộ phán quyết của Tòa án Hiến pháp Liên bang Đức được công bố theo hình thức văn bản in và website trên internet. Tập báo cáo pháp luật mang tên BverfGE viết tắt của cụm từ Entscheidungen des Bundesverfassungsgericht có nghĩa là các báo cáo pháp luật của Tòa án Hiến pháp Cộng hòa Liên bang Đức.

Với tư cách là một trong những hệ thống pháp luật phát triển, sự công bố các bản án trong các tập báo cáo pháp luật có phụ thêm lời bình luận của các nhà nghiên cứu, của các thẩm phán có kinh nghiệm đối với các bản án được các luật sư, thẩm phán, sinh viên luật sử dụng thường xuyên. Tờ báo Pháp luật của Đức (Nene Juristische Wochenschrift - NJW) nổi tiếng với việc công bô các bản án của Tòa án tối cao liên bang và có kèm theo lời bình luận.

Xem thêm: Dịch vụ luật sư hợp đồng của Công ty Luật TNHH Everest

3- Tra cứu án lệ trong hệ thống pháp luật Việt Nam

Cho đến thời điểm hiện nay, Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao đã lựa chọn và công bố được 37 án lệ. Các án lệ được công bố đã đăng tải toàn văn trên website chính thức của Tòa án nhân dân tối cao, địa chỉ:

Khi cần tra cứu án lệ cần thực hiện các thao tác sau:

Bước 1: Tìm website của Tòa án nhân dân tối cao - toaan.gov.vn

Bước 2. Vào thư mục ÁN LỆ

Bước 3. Tra cứu theo bảng chức năng.

4- Tra cứu án lệ trong một số lĩnh vực của luật quốc tế

Án lệ của Tổ chức thương mại thế giới (WT0) là nguồn luật quan trọng cho việc hiểu và áp dụng các quy định của Tổ chức thương mại thế giới trên các lĩnh vực quan hệ thương mại. Tổ chức thương mại thế giới đã thực hiện tối đa việc minh bạch hóa các tỉ lệ, chính sách và trình tự, thủ tục giải quyết tranh chấp cũng như những án lệ của Tổ chức thương mại thế giới. Việc nghiên cứu án lệ của Tổ chức thương mại thế giới gắn với cách giải thích và áp dụng các quy định trong hệ thống Hiệp định đa biên của Tổ chức thương mại thế giới là cách duy nhất có thể hiểu được luật của Tổ chức thương mại thế giới trong thực tiễn. Do vậy, các luật sư trong lĩnh vực thương mại quốc tế cần biết và có kỹ năng tra cứu các án lệ của Tổ chức thương mại thế giới.

[a] Tra cứu khi đã biết tên án lệ:

Có thể nạp các thông tin cần tìm kiếm về các vụ việc mà cơ quan giải quyết tranh chấp của Tổ chức thương mại thế giới đã xét xử như:

(i) ear dispute was brought to the WTO (năm khởi kiện vụ việc tới Tổ chức thương mại thế giới);

(ii) Agreement cited in request for consultations (các Điều ước của Tổ chức thương mại thế giới đã được viện dẫn);

(iii) Subject (chủ đề: Ví dụ, vụ việc liên quan đến sản phẩm sắt, thịt bò, hay tôm...);

(iv) Members (các bên quốc gia thành viên).

Hiện nay, Tổ chức thương mại thế giới cập nhật và cho phép người dùng internet tra cứu miễn phí các phán quyết của Tổ chức thương mại thế giới. Tuy nhiên, việc tra cứu mở rộng có thể đặt ra khi các luật sư mong muốn tiếp cận các nguồn tài liệu mở rộng cỏ bình luận về các án lệ của Tổ chức thương mại thế giới.

Ví dụ án lệ: WT/DS135/12 I 11 April 2001, European Communities - Measures Affecting Asbestos and Asbestos - Containing Products - Appellate Body Report and Panel Report - Action by the Dispute Settlement Body,

[b] Tra cứu khi không biết tên án lệ:

Đây là nhiệm vụ khó khăn đối với các luật gia, luật sư khi thực hiện nhiệm vụ tra cứu để tìm ra nội dung quy định pháp lý về pháp luật thương mại quốc tế. Bởi lẽ mỗi quy định mang tính nguyên tắc, hay những quy phạm cụ thể của các lĩnh vực thuộc LTM cụ thể được giải thích, bổ sung các lỗ hổng bởi hàng trăm án lệ khác nhau trong tiến trình phát triển của LTM quốc tế. Do vậy, sẽ là khó khăn cho luật gia, luật sư tra cứu các án lệ mà thông qua việc đọc,  phân tích và viện dẫn án lệ người tra cứu có thể hiểu được nội dung của một quan hệ, lĩnh vực trong LTM quốc tế.

Đối với các luật sư trong lĩnh vực luật quốc tế. tính chuyên nghiệp của họ được thể hiện bởi kiến thức pháp luật thương mại quốc tế và khi năng dự liệu, tiên đoán các hệ quả pháp lý của các tình huống cần tư vấn cho khách hàng thông qua các án lệ tương ứng trong các lĩnh vực thương mại quốc tế.

Ví dụ: Các quy định của luật thương mại quốc tế về “Chống bán phá giá và các biện pháp đối kháng” cần được hiểu với thực tiễn thương mại là các án lệ đã được hình thành bởi các phán quyết của Ban giải quyết tranh chấp của WTO. Điều VI Hiệp định GATT về chống bán phá giá Anti-dumping (Article VI of GATT 1994) và các quy định có liên quan: Subsidies and Countervailing Measures: Art. 1.1,1.2, 2.1, 2.2, 10, 14, 19.4. Sẽ được sáng tỏ một khía cạnh nào đó khi người tra cứu mong muốn tìm những án lệ của WT0.

Xem thêm: Pháp lý tái cấu trúc doanh nghiệp của Công ty Luật TNHH Everest

Luật sư Phạm Ngọc Minh - Giám đốc điều hành của Công ty Luật TNHH Everest, tổng hợp (nguồn tham khảo: Giáo trình kỹ năng tư vấn pháp luật và tham gia giải quyết tranh chấp ngoài tòa án của luật sư - Học viện Tư pháp và một số nguồn khác).