Kỹ năng hỏi tại phiên tòa hình sự sơ thẩm của Luật sư ( Phần 4)

Kỹ năng hỏi tại phiên tòa sơ thẩm là một trong những kỹ năng vô cùng quan trọng của Luật sư khi tham gia phiên tòa hình sự sơ thẩm. Sau đây là phần 4 của của bài viết Kỹ năng hỏi tại phiên tòa hình sự sơ thẩm của Luật sư.

Công ty Luật TNHH Everest – Tổng đài tư vấn pháp luật: 1900 6198

Ví dụ minh họa 

Ví dụ 6 : Vụ án Trịnh Văn H , Bùi Kiều L buôn bán hàng giả

Ngày 16/8/2018 , phòng cảnh sát kinh tế công an thành phố HN đã thực hiện “ Lệnh khám phương tiện vận tải theo thủ tục hành chính 118 , 119 đối với phương tiện sau :

1. Xe ô tô biển số 29K - 1676 , chủ phương tiện là Nguyễn Hùng Ch , trú tại : tập thể Đại học NT , phường L , quận ĐĐ , HN thu giữ 10 thùng dầu gội đầu gói nhỏ , nhãn hiệu Clear ( 5.760 gói ) trên bao bì ghi “ sản xuất tại Lever Haso VN , 233 NT , HN ” , 10 thùng dầu gội đầu gói nhỏ , nhãn hiệu Sunsilk loại 6 ml ( 5.654 gói ) , trên bao bì ghi “ sản xuất tại Lever - Viso 672 - 673 Cư Xá , KT , quận 9 , thành phố HCM ” . Anh Nguyễn Hùng Chi khai số dầu gội đầu trên không có hóa đơn hàng hóa , nguồn gốc chở thuê từ LS về giao cho anh Trịnh Văn H trú tại số 1 phố Bảo Linh , phường PT , HK , HN .
2. Xe ô tô biển số 29K - 1206 , chủ phương tiện là Cao Thị S, trú tại số nhà 17 phố Phạm Hồng Thái , phường TB , BĐ , HN thu giữ 42 thùng dầu gội đầu gói nhỏ nhãn hiệu Clear ghi “ sản xuất tại Lever Haso VN , 233 NT , HN ” số hàng này của Bùi Kiều L trú tại số 58 Phố Muối , thị xã LS , tỉnh LS , trong đó của Bùi Kiều L có 38 thùng = 28.608 gói. Còn lại 4 thùng = 9.060 gói của chị Vũ Thị H trú tại số nhà 19 xóm Bến Bắc , phường Tam Thanh , thị xã LS đem về HN tiêu thụ.

Khám xét khẩn cấp nơi ở của Trịnh Văn H , thu giữ 18 thùng dầu gội đầu các loại , trong đó có 3.348 gói dầu gội đầu nhãn hiệu Clear loại 7ml ghi sản xuất tại Lever Haso Việt Nam , 233 đường NT , HN ” , 3.358 gói dầu gội đầu nhãn hiệu Sunsilk loại 6ml ghi “ sản xuất tại Lever Viso 672 - 673 Cư Xá , KT , quận 9 , thành phố HCM ” , ngoài ra còn có một số loại dầu gội đầu khác như Pantene , Heade - Shoulder , Rejoice , sản phẩm | của công ty Procterd - Gamble ghi bao bì bằng tiếng nước ngoài . Trong khi thi hành lệnh khám xét đối với Trịnh Văn H , phát hiện Ngô Tạo L tại nhà số 20A tổ 32 LVC , HN đang tẩu tán 21 thùng dầu gội đầu các loại từ nhà mang đi cất giấu trong đó có 9.204 gói Sunsilk loại 6ml , còn lại là các loại dầu gội đầu khác ).

* Đối với Bùi Kiều L : Từ tháng 4/2018 đến khi bị phát hiện, bắt giữ đã nhiều lần buôn bán dầu gội đầu giả các loại túi nilon nhỏ các loại , mua tại LS của :

 Chị Mã Thị Nh trú tại số 5 - 6 đường Bắc Sơn , phường Hoàng Văn Thụ , thị xã LS 174 thùng.

 Mua của bà D có ki - ốt bán hàng tại khu vực bến xe Quang Trung, thị xã LS 500 thùng–

Mua của chị Đặng Hồng 0 , trú tại số 46 Trần Phú , Phường Hoàng Văn Thụ , LS 20 thùng .

 Tổng cộng mua của 03 người 694 thùng dầu gội đầu các loại, trong đó có 660 thùng dầu Sunsilk , 24 thùng Clear , 10 thùng dầu khác ( Pantene , Rejoice , Head & Shoulder ) đem về Hà Nội bán cho Trịnh Văn H ở số 01 phố Bảo Linh , phường PT , bán cho Vũ Thị Th ở tập thể nhà máy xe lửa GL , Nguyễn 0 ở số 02 HC , HN . Nguồn gốc số dầu gội đầu này của Bùi Kiều L biết là hàng giả công ty liên doanh Lever Việt Nam được nhập lậu từ Trung Quốc vào Việt Nam trên bao bì các loại dầu gội đầu Clear , Sunsilk được ghi sản xuất tại Việt Nam bằng tiếng Việt Nam .

Mỗi thùng dầu gội đầu loại Sunsilk , Clear thường được đóng thành bảng , mỗi bảng 4 dây , mỗi dây 12 gói , Như vậy mỗi thùng dầu có 12 x 4 x 12 = 576 gói ( 48 gói ) .

 Tính theo giá bán buôn của công ty Lever Việt Nam bán buôn cho các đại lý

• Sunsilk 480 gói / tá ( 12 gói ) x 660 thùng = 152.064.000 đồng
• Dầu Clear : 9.000 đồng / tá ( 12 gói ) 24 thùng x 48 tá x 9.000 đồng / tá = 10.368.000 đồng
• Còn các loại dầu Pantene công ty P & G Việt Nam không sản xuất nên không có giá bán nhưng có đăng ký bảo hộ bản quyền Việt Nam tính theo giá mua bán trên thị trường các bị can khai 10 thùng Pantene = 2.400.000 đồng , giá trị 694 thùng = 166,560.000 đồng

Theo Bùi Kiều L khai , trừ chi phí vận chuyển , bốc vác , mỗi thùng dầu gội đầu được lãi 10.000 đồng ; 694 thùng thu lãi 6.940.000 đồng . Gia đình | Bùi Kiều L đã tự nguyện nộp cho CQĐT số tiền thu lãi 6.940.000 đồng .

* Đối với Trịnh Văn H : 317

Buôn bán dầu gội đầu giả từ tháng 4/2018 đến khi bị bắt giữ đã mua tổng số thùng dầu gội đầu giả các loại . Trong đó mua của Bùi Kiều Buôn L : 301 thùng ( 96 thùng Sunsilk , 78 thùng Clear , 124 thùng Rejoice , 03 thùng Pantene ) .

Mua của bà Bùi Thị D 746 thùng, trong đó 214 thùng Sunsilk, 251 thùng Rejoice ,Pantene . Số dầu gội đầu giả H mua bán , dầu Clear, Sunsilk tính theo giá hàng thật , dầu Pantene , Rejoice theo lời khai nhận  240.000 đồng / thùng , giá của 1.057 thùng dầu là :

• 496 thùng Clear : 214.272.000 đồng
• 310 thùng Sunsilk : 71.424.000 đồng
• 251 thùng Rejoice , Pantene : 60.240.000 đồng

Tổng cộng : 345.936.000 đồng

Trịnh Văn H khai nhận biết đây là dầu do Trung Quốc sản xuất, giả nhãn mác của một số cơ sở sản xuất tại Việt Nam , nhưng do thấy họ buôn bán nhiều , có lãi nên vẫn buôn bán .

Số dầu mua được , H bán cho chị Lê Thị A ở số 178 tổ 7 PT , HK , HN; chị Vũ Thị Hồng H ở quầy 124 chợ ĐX và một số người ở tỉnh khác về nên không biết tên , địa chỉ .

Số tiền thu lợi bất chính H khai trừ chi phí bốc vác , vận chuyển được lãi 2.000 đồng / thùng . Tổng số lãi 2.114.000 đồng gia đình Trịnh Văn H tự nguyện nộp cho CQĐT .

Kết luận giám định của tổ chức giám định kỹ thuật công an thành phố HN : Dầu gội đầu Clear , Sunsilk , Pantene , Rejoice , Heade - Shoulder nhà Bùi Kiều L và Trịnh Văn H buôn bán là dầu gội đầu giả của Công ty liền doanh Lever Việt Nam . VKSND thành phố HN truy tố Trịnh Văn H , Bùi Kiều L về tội buôn bán hàng giả theo điểm đ khoản 2 Điều 192 BLHS năm 2015 . Luật sư được mời bảo vệ cho Bùi Kiều L. Tại phiên tòa , khi HĐXX hỏi L đã mua của ai , số lượng dầu gội đầu như thế nào ? Bùi Kiều L khai | từ tháng 4/2018 đến khi bị phát hiện , bắt giữ đã nhiều lần mua dầu gội đầu giả tại LS của :

• Chị Mã Thị Nh trú tại số 5 - 6 đường Bắc Sơn , phường Hoàng Văn Thụ , thị xã LS 174 thùng ;

+ Mua của bà D có ki - ốt bán hàng tại khu vực bến xe Quang Trung , thị xã LS 500 thùng;

 + Mua của chị Đặng Hồng O , trú tại số 46 Trần Phú , Phường Hoàng Văn Thụ , LS 20 thùng .

 Tổng cộng mua của 3 người 694 thùng dầu gội đầu các loại .

 Thấy lời khai mua của chị Mã Thị Nh 174 thùng là mâu thuẫn với lời khai của Nh , luật sư đặt câu hỏi với Bùi Kiều L : Vì sao chị Mã Thị Nh khai chỉ bán cho bị cáo 4 thùng dầu gội đầu loại Clear với giá 155.000 đồng , nguồn gốc những thùng dầu gội đầu này là do chị Nh mua của những người đi đường bằng xe đạp với giá 150.000 đồng . Ngoài 4 thùng dầu gội đầu đã bán cho bị cáo thì chị Nh không còn lần nào bán dầu gội đầu cho bị cáo nữa . Bị cáo nghĩ như thế nào về lời khai này , lời khai của bị cáo đã chính xác chưa ? Luật sư đặt câu hỏi mở mang tính đánh giá để thấy được sự đánh giá của thân chủ trước sự việc đã xảy ra .

Ví dụ 7 : Trong vụ án Vũ Văn Đ , Vũ Văn Ngh phạm tội giết người, luật sư đặt câu hỏi mở với Đ : Anh nhận thức như thế nào về việc dùng dao đâm gây ra cái chết cho anh T? Với câu hỏi mở này , bị cáo có điều kiện thể hiện nhận thấy cái sai , thể hiện sự hối hận về việc làm của mình đã gây thiệt mạng cho bị hại .

Luật sư đặt câu hỏi gợi mở : Đây là loại câu hỏi để gợi lại trí nhớ của người đã biết về sự việc liên quan đến vụ án nhưng bị quên lãng do thời gian . Câu hỏi này thường đặt cho thân chủ hoặc người làm chứng  đã biết về sự việc . Luật sư đặt câu hỏi gợi mở giúp họ nhớ lại các tình tiết sự việc . Ví dụ : Người làm chứng khai không nhớ thời gian chứng kiến sự việc vì lâu quá rồi thì luật sư đặt câu hỏi thông qua hình tượng gắn với một thời điểm, thời khắc cụ thể nào gần với sự kiện người làm chứng đã biết trước đó. Có thể gợi mở trước lúc anh biết được sự việc xảy ra tối HD hôm đó anh có xem ti vi không , đang xem chương trình gì . Do gợi mở về việc xem ti vi mà người làm chứng nhớ lại hôm đó khi đang xem phim Tôn Ngộ Không thì nghe thấy tiếng ầm ầm , chạy ra và biết được sự việc . Với lời khai của người làm chứng trên truyền hình đang chiếu phim Tôn Ngộ Không thì khoảng thời gian người làm chứng chứng kiến sự việc xảy ra rơi vào khoảng hơn 20 giờ .

+ Câu hỏi đóng : Đây là loại câu hỏi để người được hỏi chỉ có thể trả lời theo một hướng nhất định . Trong vụ án hình sự , luật sư sử dụng câu hỏi đóng để tạo thế chủ động cho luật sư , đưa người được hỏi vào thế bị động . Người được hỏi chỉ có thể trả lời có hay không , đúng hay sai , chính xác hay không chính xác ... Loại câu hỏi này giúp luật sư kiểm soát và dẫn dắt vấn đề một cách chủ động . Một khi luật sư đã nắm chắc sự việc thì có thể dùng câu hỏi đóng để dẫn dắt người được hỏi trả lời theo điều mình mong muốn nhằm chốt lại các thông tin cần thiết , loại bỏ thông tin không liên đến việc bào chữa , bảo vệ.

Ví dụ : Luật sư muốn thân chủ của mình là người dưới 18 tuổi trả lời trước HĐXX sẽ thật thà khai báo để được hưởng sự khoan hồng của pháp luật thì đặt câu hỏi : Bị cáo có cam đoan sẽ thật thà khai báo để được hưởng tình tiết giảm nhẹ , hưởng sự khoan hồng của pháp luật , được tiếp tục đi học không ? Tất nhiên với câu hỏi đóng này bị cáo chỉ có thể trả lời “ có ” nhằm được hưởng những điều có lợi đối với mình .

 + Câu hỏi vạch rõ sự gian dối khi phát hiện sự mâu thuẫn trong lời khai của một người có nội dung gây bất lợi cho thân chủ . Loại câu hỏi này thường đặt cho người làm chứng buộc tội , bị hại ( nếu luật sư bào chữa cho bị cáo ) . Luật sư đặt câu hỏi chỉ rõ những mâu thuẫn , bất hợp lý trong lời khai của họ để họ lý giải . Họ càng giải thích thì sự gian dối khai sai sự thật càng rõ .

+ Câu hỏi xác định một tình tiết , chứng cứ nào đó . Đây là câu hỏi để người được hỏi trả lời làm rõ một tình tiết, chứng cứ hoặc sự việc mà người này đã biết. Câu hỏi này được đặt cho người làm chứng khai có lợi cho thân chủ.

 - Khác với HĐXX, KSV, luật sư có thể đặt các dạng câu hỏi khác nhau tùy theo phương pháp , chiến thuật bào chữa, bảo vệ được xác định. Có câu hỏi ở dạng đóng chỉ yêu cầu người trả lời khẳng định có hay không có câu hỏi mở để người trả lời nêu rõ diễn biến sự việc đã biết hoặc có thể bình luận làm rõ vấn đề ; có câu hỏi yêu cầu người được hỏi xác nhận hay phủ nhận một vấn đề nào đó , thậm chí có những câu hỏi làm cho người được hỏi có lời khai bất lợi cho thân chủ rất khó trả lời và chỉ biết im lặng

 - Đối với thân chủ của mình , luật sư không nên hỏi quá nhiều , nhất là đặt câu hỏi phức tạp mà chưa được thống nhất trước với thân chủ . Nếu bào chữa cho bị cáo, luật sư chỉ hỏi bị cáo những câu hỏi để làm rõ các tình tiết giảm nhẹ , nhân thân có lợi cho bị cáo và quan điểm bồi thường thiệt hại . Nếu bảo vệ cho bị hại , luật sư cần hỏi để làm rõ hành vi phạm tội của bị cáo mà thân chủ biết được và các yêu cầu bồi thường thiệt hại , bồi thường tổn thất tinh thần .

Nếu bị cáo nhận tội thì luật sư hỏi xem bị cáo giải thích thế nào về mâu thuẫn trong lời nhận tội với các chứng cứ khác ( nếu có ) ; hỏi để làm rõ hoàn cảnh phạm tội , động cơ , mục đích phạm tội theo hướng có lợi cho bị cáo. Nếu bị cáo không nhận tội, cần hỏi để làm rõ các chứng cứ ngoại phạm của bị cáo , làm rõ những điểm mâu thuẫn trong các tài liệu , lời khai buộc tội đối với bị cáo .

Ví dụ 8 : Khoảng 16 giờ ngày 21/4/2018 , phòng CSĐT tội phạm về trật tự xã hội - công an thành phố HCM kiểm tra tại phòng 101 Khách sạn Hoàng Nam số 111 Trần Hưng Đạo , Phường 6 , quận 5 do Đỗ Đăng M thuê . Qua kiểm tra người phát hiện M cất giữ 01 ( một ) con dao bấm dài khoảng 30 cm ; 03 ( ba ) điện thoại di động : 14.550.000 đồng ( mười bốn triệu năm trăm năm mươi ngàn đồng ) và phát hiện trong túi quần sau của M có 01 bóp màu đen , bên trong có 01 bao lì xì màu đỏ , trong đó có 01 ( một ) bịch nylon bên trong chứa tinh thể màu vàng , qua giám định là thành phần Methamphetamine ( MA ) trọng lượng 1,4678 gram , 01 ( một ) bịch bên trong chứa tinh thể không màu , quả giám định là thành phần Methamphetamine ( MA ) ( bút lục 114 ) trọng lượng 0,6641 gram ( bút lục 56 ) . Ngoài ra , còn thu giữ được trên bàn 01 ( một ) bình tẩu BOD ( bằng thủy tinh , 02 ( hai ) hộp quẹt khè dùng để sử dụng ma túy tổng hợp , 01 ( một ) máy tính xách tay , 01 ( một ) bản chính giấy chủ quyền xe mô tô biển số 67M7 - 7674 mang tên Huỳnh Công T , 01 xe gắn máy SH biển số Ô 67M7 - 7674 mà M đang sử dụng , đang gửi ở bãi gửi xe của khách sạn .

Tại cơ quan CSĐT Công an quận 5 , M không thừa nhận số ma túy tổng hợp và dụng cụ dùng để sử dụng ma tuý là của mình. Tuy nhiên, qua tài liệu, chứng cứ, lời khai nhân chứng đủ xác định tại thời điểm bắt M, ngoài M ra không còn ai ở trong phòng nên đủ cơ sở xác định M đã tàng trữ trái phép chất ma túy.

VKSND quận 5 , thành phố HCM truy tố M về tội tàng trữ trái phép chất ma túy theo khoản 1 Điều 249 BLHS năm 2015. Luật sư bào chữa đặt câu hỏi với M để làm rõ thời điểm thuê khách sạn lúc 14 giờ do bị đau đầu nên M mở cửa phòng số 101 và nằm vào giường ngủ thiếp đi ngay , không chốt cửa , không kiểm tra phòng . Hỏi làm rõ khi công an vào kiểm tra không có người chứng kiến và công an đã gọi M dậy , yêu cầu úp mặt vào tường khám người , sau đó yêu cầu ký biên bản về việc tìm thấy ma túy trong bóp của M nhưng M không ký . Đồng thời , luật sư cũng đặt câu hỏi với anh Võ Đình C là chủ khách sạn làm rõ việc anh C không trực tiếp chứng kiến khi công an khám người M mà chi chứng kiến sau khi đến đã khám xong thấy có ma túy cùng các vật dụng , đồ đạc để trên bàn nhưng M không ký biên bản .

- Cùng với việc hỏi thân chủ của mình , luật sư còn hỏi các bị cáo khác , bị hại , người làm chứng buộc tội để làm rõ những bất hợp lý , những mẫu thuẫn chính lời khai của họ hoặc mâu thuẫn giữa lời khai của họ với trong các chứng cứ khác . Đối với người làm chứng khai có lợi cho thân chủ , luật sư đặt các câu hỏi để họ trả lời làm rõ các chứng cứ gỡ tội cho bị cáo .