Xác định văn bản pháp luật có giá trị ưu tiên áp dụng trong trường hợp các văn bản pháp luật có quy định mâu thuẫn, trái ngược nhau

1- Từ quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật và văn bản pháp luật hướng dẫn thi hành, cần lưu ý một số điểm cụ thể:

Thứ nhất, văn bản pháp luật giá trị ưu tiên áp dụng là văn bản quy phạm pháp luật có hiệu lực cao nhất thuộc lĩnh vực quản lý nhà nước  về đất đai cụ thể.

Thứ hai, trường hợp các văn bản pháp luật có cùng hiệu lực có quy định khác nhau thì ưu tiên văn bản pháp luật được ban hành sau.

Thứ ba, xử lý mối quan hệ giữa văn bản quy phạm pháp luật chung và văn bản quy phạm pháp luật chuyên ngành trong việc giải quyết khiếu kiện hành chính về quản lý đất đai: ưu tiên áp dụng văn bản pháp luật “chuyên ngành”. Ví dụ: quy định pháp luật về khiếu nại và giải quyết khiếu nại trong Luật Khiếu nại là văn bản pháp luật chung, quy định về khiếu nại và giải quyết khiếu nại trong Luật Đất đai là văn bản pháp luật chuyên ngành. Cần lưu ý rằng, văn bản pháp luật về Xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực quản lý về đất đai (các Nghị định của Chính phủ và Thông tư hướng dẫn thi hành) có phải là văn bản pháp luật chuyên ngành so với Luật Xử lý vi phạm hành chính với tính chất là văn bản pháp luật chung hay không, hiện có các quan điểm khác nhau, tuy nhiên về lý luận thì không đủ cơ sở xác định đây là các văn bản pháp luật chuyên ngành, vì chúng được ban hành để hướng dẫn thi hành Luật Xử lý vi phạm hành chính, và theo nguyên tắc của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật thì văn bản hướng dẫn thi hành Luật (của Chính phủ hoặc các Bộ, Ngành) không được trái với Luật (của Quốc hội), nên nếu có quy định trái với Luật thì không có giá trị áp dụng. Do đó, trong trường hợp này không được xác định đây là văn bản quy phạm pháp luật chuyên ngành để ưu tiên áp dụng. Đây là vấn đề Luật sư cần đặc biệt chú trọng trong hoạt động tranh tụng vụ án hành chính nói chung và vụ án khiếu kiện hành chính về quản lý đất đai nói riêng.

Như vậy, hoạt động áp dụng quy định pháp luật trong giải quyết các khiếu kiện hành chính thuộc lĩnh vực quản lý đất đai được xem là lĩnh vực có nhiều khó khăn, vướng mắc, phức tạp nhất trong thực tiễn tô tụng, tranh tụng hành chính. Điều này bắt nguồn từ sự phức tạp và cá những hạn chế, bất cập của hệ thống chính sách, pháp luật về quản lý đất đai của nhà nước qua các thời kỳ, dẫn đến việc áp dụng thống nhất đường lối xét xử của Tòa án trong thực tế cũng khó khăn nhất. Vì đây là loại việc có tính tồn tại lịch sử trong quá trình sử dụng đất của cá nhân, cơ quan nhà nước, tổ chức qua nhiều thời kỳ và nhiều chế độ xã hội; việc quản lý đất đai trước đây còn nhiều thiếu sót, sơ hở, việc giao đất và cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất tiến hành chậm; tình trạng lấn chiếm đất đai, xây dựng trái phép còn phổ biến , chính sách pháp luật về đất đai của Đảng và Nhà nước ta còn nhiều thay đổi cho phù hợp với từng giai đoạn ; hướng dẫn của các cơ quan nhà nước có thẩm quyền về việc thực hiện các quy định của Luật Đất đai còn chưa kịp thời, chưa đồng bộ, có nhiều mâu thuẫn, chồng chéo giữa các nhóm văn bản pháp luật với nhau...Do đó, khi tham gia giải quyết các vụ án hành chính liên quan đến lĩnh vực quản lý đất đai, các chủ thể tiến hành tố tụng và tham gia tố tụng phải nắm vững các quy định của pháp luật và chính sách về quản lý đất đai của Nhà nước từ trước đến nay, trong đó quan trọng nhất là các quy định của Hiến pháp, Luật Đất đai, Nghị định của Chính phủ, các Thông tư cấp Bộ, Ngành hướng dẫn về giao đất, thu hồi đất, cấp hoặc thu hồi Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, về giải quyết tranh chấp về đất đai, về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quản lý và sử dụng đất...

2- Điểm cần lưu ý để theo sát được hoạt động áp dụng quy định pháp luật

Từ các vấn đề nêu trên, để theo sát được hoạt động áp dụng quy định pháp luật trong giải quyết các khiếu kiện hành chính thuộc lĩnh vực quản lý đất đai và bảo đảm hiệu quả tham gia tranh tụng, Luật sư cần đặc biệt chú trọng:

(i) việc nắm vững và vận dụng hợp lý các quy tắc chung về xác định các văn bản pháp luật và quy phạm pháp luật cụ thể có giá trị pháp lý làm căn cứ để đánh giá tính hợp pháp của Quyết định hành chính, Hành vi hành chính bị kiện.

(ii) việc nắm bắt đường lối xét xử của Tòa án trong các loại việc cụ thể trên cơ sở thực tiễn áp dụng pháp luật giải quyết khiếu kiện hành chính thuộc lĩnh vực này (thường tập trung thể hiện trong các văn bản hướng dẫn nghiệp vụ, tài liệu tập huấn nghiệp vụ của Tòa án nhân dân tối cao cho các Thẩm phán (Tòa án) địa phương, các tài liệu tổng kết công tác của ngành Tòa án hàng năm và các tài liệu có tính chất tương đương khác).

Xem thêm: 

• Chủ thể của quan hệ pháp luật trong khiếu kiện quyết định hành chính, hành vi hành chính về quản lý đất đai
• Các loại hình doanh nghiệp theo quy định pháp luật Việt Nam

3- Khuyến nghị của Công ty Luật TNHH Everest

(I) Bài viết trong lĩnh vực nêu trên được luật sư, chuyên gia của Công ty Luật TNHH Everest thực hiện nhằm mục đích nghiên cứu khoa học hoặc phổ biến kiến thức pháp luật, hoàn toàn không nhằm mục đích thương mại.

(II) Bài viết có sử dụng những kiến thức hoặc ý kiến của các chuyên gia được trích dẫn từ nguồn đáng tin cậy. Tại thời điểm trích dẫn những nội dung này, chúng tôi đồng ý với quan điểm của tác giả. Tuy nhiên, quý Vị chỉ nên coi đây là những thông tin tham khảo, bởi nó có thể chỉ là quan điểm cá nhân người viết.

(III) Trường hợp cần giải đáp thắc mắc về vấn đề có liên quan, hoặc cần ý kiến pháp lý cho vụ việc cụ thể, Quý vị vui lòng liên hệ với chuyên gia, luật sư của Công ty Luật TNHH Everest qua Tổng đài tư vấn pháp luật: 024-66527527, E-mail: info@everest.org.vn.