Hiến pháp

Pháp luật là hệ thống quy tắc xử sự chung do nhà nước đặt ra hoặc thừa nhận và bảo đảm thực hiện để điều chỉnh các quan hệ xã hội theo mục đích, định hướng của nhà nước. Để thực hiện được điều này, pháp luật được thể hiện thông qua nhiều hình thức và nguồn, phát triển qua từng giai đoạn.

Theo quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin, pháp luật ra đời cùng với sự ra đời của nhà nước. Những nguyên nhân dẫn đến sự ra đời của nhà nước cũng chính là những nguyên nhân dẫn đến sự ra đời của pháp luật.

Có nhiều cách tiếp cận vai trò của pháp luật, chẳng hạn, có thể đề cập vai trò của pháp luật theo từng lĩnh vực của đời sống (kinh tế, chính trị, tư tưởng, văn hoá...); cũng có thể đề cập vai trò của pháp luật theo từng loại chủ thể (cá nhân, tổ chức, nhà nước...). Vai trò của pháp luật cũng có thể được nhìn nhận ở những phạm vi khác nhau, từ khái quát, chung nhất đến cụ thể, chi tiết hơn... Tuy nhiên, để nhận thức một cách toàn diện và sâu sắc vai trò của pháp luật, cần phải đặt pháp luật trong từng mối quan hệ cụ thể giữa nó với sự vật, hiện tượng khác.

Để duy trì ổn định, trật tự xã hội đòi hỏi các mối quan hệ trong xã hội phải được điều chỉnh, nhằm khuyến khích, tạo điều kiện cho những quan hệ xã hội có lợi cho đời sống cộng đồng được tồn tại và phát triển, ngăn chặn và đi tới loại bỏ những mối quan hệ mà cộng đồng không mong muốn.

Trong hệ thống công cụ điều chỉnh quan hệ xã hội, mỗi công cụ có vị trí, vai trò khác nhau, tùy thuộc điều kiện kinh tế, chính trị, văn hoá, xã hội, địa lý, lịch sử, tôn giáo, tín ngưỡng... của quốc gia. Tuy nhiên, cùng với sự phát triển của đời sống, vai trò của pháp luật trong hệ thống công cụ điều chỉnh quan hệ xã hội ngày càng được coi trọng, nó ngày càng trở nên thắng thế vai trò của các thể chế phi quan phương.

Bản chất của pháp luật là vấn đề khá phức tạp, trong khoa học pháp lý tồn tại nhiều quan điểm khác nhau về vấn đề này. Mỗi quốc gia có điều kiện kinh tế, chính trị, văn hoá, xã hội, truyền thống, lịch sử riêng... Vì vậy, pháp luật của mỗi nước luôn có những nét đặc thù. Tuy nhiên, cũng như các pháp luật khác, pháp luật Việt Nam hiện nay vừa mang tính xã hội, vừa mang tính giai cấp.

Trong đời sống, vì những lý do khác nhau, các cá nhân, tổ chức có thể hoặc bắt buộc phải tham gia vào một quan hệ pháp luật cụ thể. Yếu tố làm cho cá nhân, tổ chức trở thành chủ thể của quan hệ pháp luật được gọi là khách thể của quan hệ pháp luật đó.