Tội gián điệp: cấu thành tội phạm và hình phạt

1- Quy định của Bộ Luật hình sự về tội gián điệp

Trong Luật hình sự Việt Nam, gián điệp được quy định là tội danh độc lập kể từ khi Pháp lệnh trừng trị các tội phản cách mạng năm 1967 có hiệu lực. Trước đó, gián điệp được quy định chung cùng với các hành vi khác “có phương hại đến nền độc lập của nước Việt Nam dân chủ cộng hoà” (Sắc lệnh số 13 ngày 13.9.1945). Cùng với Pháp lệnh trừng trị các tội phản cách mạng năm 4967, Sắc luật số 03 năm 1976 cũng quy định tội , „ gián điệp nhưng không mô tả cụ thể như Pháp lệnh . năm 1967. Trong Bộ luật hình sự năm 1985 và Bộ luật hình sự năm 1999, tội gián điệp cùng được quy định là tội phạm thuộc chương “Các tội xâm phạm an ninh quốc gia”.

Điều 110 Bộ luật hình sự quy định về tội gián điệp như sau:

"1- Người nào có một trong các hành vi sau đây, thì bị phạt tù từ 12 năm đến 20 năm, tù chung thân hoặc tử hình: (a) Hoạt động tình báo, phá hoại hoặc gây cơ sở để hoạt động tình báo, phá hoại chống nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam; (b) Gây cơ sở để hoạt động tình báo, phá hoại theo sự chỉ đạo của nước ngoài; hoạt động thám báo, chỉ điểm, chứa chấp, dẫn đường hoặc thực hiện hành vi khác giúp người nước ngoài hoạt động tình báo, phá hoại; (c) Cung cấp hoặc thu thập nhằm cung cấp bí mật nhà nước cho nước ngoài; thu thập, cung cấp tin tức, tài liệu khác nhằm mục đích để nước ngoài sử dụng chống nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

2- Phạm tội trong trường hợp ít nghiêm trọng, thì bị phạt tù từ 05 năm đến 15 năm.

3- Người chuẩn bị phạm tội này, thì bị phạt tù từ 01 năm đến 05 năm.

4- Người đã nhận làm gián điệp, nhưng không thực hiện nhiệm vụ được giao và tự thú, thành khẩn khai báo với cơ quan nhà nước có thẩm quyền, thì được miễn trách nhiệm hình sự về tội này".

Xem thêm: Dịch vụ pháp lý trong lĩnh vực hình sự của Công ty Luật TNHH Everest

2- Cấu thành tội phạm của tội gián điệp

2.1- Khách thể của tội gián điệp

Khách thể trực tiếp của tội gián điệp là an ninh đối ngoại của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Bản chất của gián điệp là hoạt động của các cơ quan tình báo nước ngoài tiến hành các hoạt động tình báo, phá hoại, gây phương hại đến an ninh quốc gia của Việt Nam. Hoạt động này được tiến hành bởi nhân viên các cơ quan tình báo và mạng lưới cơ sở tủa họ. Do đó, tội gián điệp trực tiếp gây phương hại đến chủ quyền quốc gia của Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, khả năng phòng thủ cũng như sự phát triển bình thường, ổn định của đất nước Việt Nam.

2.2- Mặt khách quan của tội gián điệp

Mặt khách quan của tội gián điệp được đặc trưng bằng một trong những hành vi sau:

Hoạt động tình báo: là hành vi điều tra, thu thập mọi tin tức, tài liệu thuộc bí mật Nhà nước hoặc không thuộc bí mật Nhà nước để sử dụng chống Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Những tài liệu thuộc bí mật Nhà nước được quy định tại Pháp lệnh số 30/2000/PL-UBTVQH10 ngày 28/12/2000 về “Bảo vệ bí mật Nhà nước".

Phá hoại: thể hiện ở việc người phạm tôi có hành vi chống phá nhà nước, làm cho việc thực hiện các chính sách kinh tế, xã hội của Nhà nước bị cản trở, không hoàn thành được. Những hành vi đó có mục đích chống chính quyền nhân dân và vì lợi ích của nước ngoài.

Gây cơ sở để hoạt động tình báo, phá hoại thể hiện ở hành vi dụ dỗ, rủ rê, tìm người để có nơi ẩn náu, có người giúp đỡ và nói chung để tạo thuận tiện cho hoạt động gián điệp dưới một, hai hoặc ba mặt: hoạt động tình báo, phá hoại, gây cơ sở.

Hoạt động thám báo thể hiện ở hành vi hoạt động ở vùng biên giới vừa có tính chất thu thập tin tức, tình hình quân sự vừa có tính chất biệt kích vũ trang xâm nhập vào nội địa nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam phục kích, tập kích, bắt cóc người.

Tội gián điệp là tội có cấu thành hình thức. Tội phạm được coi là hoàn thành từ thời điểm chủ thể nhận lời làm gián điệp hoặc từ thời điểm chủ thể xâm nhập biên giới dù chưa hoạt động gì. Vì vậy, hậu quả không phải là dấu hiệu bắt buộc đối với tội phạm này.

2.3- Chủ thể của tội gián điệp

Chủ thể của tội phạm này có thê là người nước ngoài, công dân Việt Nam hoặc người không quôc tịch từ đủ 16 tuôi trở lên có năng lực trách nhiệm hình sự.

2.4- Mặt chủ quan của tội gián điệp

Tội gián điệp được thực hiện với hình thức lỗi cố ý trực tiếp. Người phạm tội nhận thức rõ hành vi của mình là nguy hiểm cho xã hội, thấy trước hậu quả của hành vi đó và mong muốn hậu quả xảy ra.Mục đích phạm tội là nhằm chống Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

Trường hợp người được giao trách nhiệm quản lý bí mật nhà nước như vô ý để cho đối tượng gián điệp lợi dụng làm lộ bí mật nhà nước thì phải chịu trách nhiệm về tội vô ý làm lộ bí mật nhà nước (Điều 338 Bộ luật hình sự).

Xem thêm: Dịch vụ luật sư bào chữa trong vụ án hình sự của Công ty Luật TNHH Everest

3- Hình phạt đối với người phạm tội gián điệp

Người phạm tội gián điệp quy định tại Khoản 1 Điều 110 Bộ luật hình sự bị phạt tù từ 12 năm đến 20 năm, tù chung thân hoặc tử hình.

Phạm tội trong trường hợp quy định tại Khoản 2 Điều 110 Bộ luật hình sự thì bị phạt tù từ 05 năm đến 15 năm. Bị xử lý theo khung hình phạt này nêu trường hợp phạm tội của người phạm tội rất nghiêm trọng (chưa gây ra hậu quả hoặc gây hậu quả không lớn, ăn năn hối cải, tích cực giúp đỡ các cơ quan chức năng trong công tác đấu tranh bóc gỡ, xử lý người phạm tội khác).

Khoản 3 Điều 110 Bộ luật hình sự quy định phạt tù từ 01 năm đến 05 năm người chuẩn bị phạm tội gián điệp.

Khoản 4 Điều 110 Bộ luật hình sự quy định miễn trách nhiệm hình sự cho người đã nhận làm gián điệp, nhưng không thực hiện nhiệm vụ được giao và tự thú, thành khẩn khai báo với cơ quan Nhà nước có thâm quyên.

Xem thêm: Thù lao luật sư và Chi phí pháp lý tại Công ty Luật TNHH Everest

4- Khuyến nghị của Công ty Luật TNHH Everest

[a] Bài viết Tội gián điệp: cấu thành tội phạm và hình phạt được chuyên gia của Công ty Luật TNHH Everest thực hiện nhằm mục đích nghiên cứu khoa học hoặc phổ biến kiến thức pháp luật, hoàn toàn không nhằm mục đích thương mại.

[b] Bài viết  Tội gián điệp: cấu thành tội phạm và hình phạt có sử dụng những kiến thức hoặc ý kiến của các chuyên gia được trích dẫn từ nguồn đáng tin cậy. Tại thời điểm trích dẫn những nội dung này, chúng tôi đồng ý với quan điểm của tác giả. Tuy nhiên, quý vị chỉ nên coi đây là những thông tin tham khảo, bởi nó có thể chỉ là quan điểm cá nhân người viết.

[c] Trường hợp cần giải đáp thắc mắc về vấn đề có liên quan, hoặc cần ý kiến pháp lý, hoặc thuê luật sư tư vấn cho vụ việc cụ thể, Quý vị vui lòng liên hệ với luật sư, chuyên gia của Công ty Luật TNHH Everest qua Tổng đài tư vấn pháp luật: (024) 66 527 527, E-mail: info@everest.org.vn.