Tổng quan về nguồn luật án lệ cần nắm rõ

Nguồn luật án lệ đã được chính thức thừa nhận là nguồn bổ trợ trong áp dụng pháp luật. vậy những vấn đề nào xoay quanh nguồn luật án lệ?

Công ty Luật TNHH Everest – Tổng đài tư vấn pháp luật: 1900 6198

Khái quát chung về án lệ

Án lệ là một loại nguồn luật có vai trò quan trọng trong nhiều hộ thông pháp luật trên thế giới và trong pháp luật quốc tế. Trong nội dung phần này của giảo trình, các kiến thức về tra cứu án lệ ở phạm vi quốc gia và quốc tế sẽ được khái quát để một luật sư hoạt động tư vấn pháp luật quốc tế có thể nắm vững và từng bước thực hiện các kỹ năng tra cứu tỷ lệ. Trước hết, để thực hiện việc tra cứu án lệ, học viên cần hiểu rõ bản chất ổn lệ là gì. Đồng thời, việc nhận thức đúng về in lệ và vai trò của tín lệ trong từng hệ thống pháp luật có ý nghĩa rất quan trọng cho định hướng tra cứu, tìm hiểu và viện dần những thông tin hữu ích từ án lệ.

Có thể khái quát đối tượng tra cứu án lệ của một luật sư, luật gia làm việc trong môi trường quốc tế đối với những loại nguồn án lệ như sau:

- Thứ nhất, nguồn ẩn lệ trong mỗi hệ thống pháp luật quốc gia;

- Thứ hai, nguồn án lệ trong pháp luật quốc tế.

Trong hệ thống pháp luật Việt Nam, nguồn luật án lệ đã được chính thức thừa nhận là nguồn bổ trợ trong áp dụng pháp luật 03/2015/NQ-HĐTP ngày 28/10/2015 của Hội đồng thẩm phán tòa án nhân dân tối cao về quy trình lựa chọn, công bố và áp dụng rõ yêu cầu cần phải cập nhật án lệ trong hoạt động áp dụng luật pháp nước ta. Kể từ thời điểm 15/7/2019, Nghị quyết số 03/20 được thay thế bằng Nghị quyết số 04/2012/NQ-HĐTP ngày quy trình lựa chọn, công bố và áp dụng án lệ. .

Khi nói đến nhiệm vụ tra cứu án lệ trong môi trường nghề luật ở phạm vi quốc tế sẽ rất hữu ích nếu mỗi luật sư có tư duy nhận thức mang tính so sánh về án lệ trong cả hai hệ thống pháp  luật (common law) và dân luật (civil law). Những hiểu biết về và khác nhau trong học thuyết về án lệ của các nước trên thế giới, trong các hệ thống pháp luật tiêu biểu sẽ giúp luật sư có cái nhìn mang tính định hướng cho việc học hỏi kinh nghiệm và sử dụng án lệ từ nước ngoài.

Nói cách khác, những luật sư, luật gia, nhà nghiên cứu pháp lý thẩm phán của Việt Nam nên biết án lệ với tư cách là một nguồn được vận dụng như thế nào trong những hệ thống pháp luật khác nhau. Đây là một yếu tố quan trọng khi bất cứ ai muốn nói đến vấn đề tiến nhận hợp lý học thuyết án lệ vào môi trường văn hóa pháp lý Việt Nam. . Có thể nói như quy luật nhận thức trong luật học, không một ai có thể hiểu biết toàn diện về chức năng, vai trò và việc sử dụng án lệ trong hệ thống pháp luật nếu họ không có những kiến thức cơ bản về án lệ. Những hiểu biết về lý thuyết và thực tiễn về án lệ từ góc độ của luật so sánh giúp ích lớn cho cố gắng của chúng ta trong việc tìm kiếm một mô hình án có thể phục vụ tốt cho sự phát triển của hệ thống pháp luật Việt Nam.

Như đã đề cập ở phần trên, hiện nay trên toàn cầu không có sự tồn tại một nguyên tắc đơn nhất cho sự tạo lập và sử dụng án lệ các hệ thống pháp luật thông luật và hệ thống pháp tuệ thành văn (the civil law system). Như Charles H. Kock đã nhấn mạnh “chức năng và vai trò của án lệ trong một hệ thống pháp luật với tư là một nguồn luật được hiệu khác nhau giữa hệ thống pháp luật 4 thành văn và hệ thống thông luật. Cụ thể hơn, nguồn luật án lệ sẽ có nét đặc trưng riêng trong mỗi hệ thống pháp luật của mỗi quốc gia.

Nguồn luật án lệ lần đầu tiên xuất hiện ở nước Anh khi các thẩm phán bắt đầu sử dụng các quyết định của tòa án cho việc xét xử vụ việc tương tự xảy ra sau. Dần dần, thói quen này đã trở thành tập quán ở nước Anh và cũng là tập quán trong pháp luật của các hệ thống thông luật khác. Pháp luật Mỹ bị ảnh hưởng rất sâu sắc bởi pháp luật của nước Anh trong thời kỳ chế độ thuộc địa của người Anh ở Mỹ.

Tuy nhiên nguồn luật án lệ của Mỹ gắn với nguyên tắc tuân thủ án lệ (Stare decisis) được áp dụng ở Mỹ mềm dẻo hơn so với ở Anh trong quá trình phát triển pháp luật của cả hai hệ thống pháp luật Anh, Mỹ trong suốt thế kỷ XX. Sự ảnh hưởng của truyền thống pháp luật đóng vai trò tối quan trọng trong sự thiết lập vai trò của án lệ trong mỗi hệ thống pháp luật. Khi nói đến án lệ trong hệ thống pháp luật dân luật thành văn, chúng ta cần ghi nhớ rằng “hầu hết các nước thuộc hệ thống pháp luật dân luật thành văn đã trải qua những tiến trình phát triển pháp luật khác nhau và sự phát triển án lệ với tư cách là nguồn luật thứ cấp sau luật thành văn.”

Ngay sau thời kỳ pháp điển hóa pháp luật ở châu Âu thế kỷ XIX, quan điểm về sự chắc chắn, hợp lý và hoàn thiện của các bộ luật đã dần dần bị thay đổi. Các bộ luật được pháp điển hóa ở Pháp và Đức đã được bổ sung bằng những án lệ do các thẩm phán tạo ra trong quá trình giải thích pháp luật khi áp dụng chúng trong thực tiễn. Quá trình này đã tạo ra sự sử dụng án lệ trong quá trình áp dụng pháp luật.

Kỹ năng tư vấn pháp luật về giải thể doanh nghiệp 

Luật sư thực hiện hành vi đại diện tại cơ quan hành chính nhà nước

Khuyến nghị của Công ty Luật TNHH Everest

1. Bài viết trong lĩnh vực nêu trên được luật sư, chuyên gia của Công ty Luật TNHH Everest thực hiện nhằm mục đích nghiên cứu khoa học hoặc phổ biến kiến thức pháp luật, hoàn toàn không nhằm mục đích thương mại.
2. Bài viết có sử dụng những kiến thức hoặc ý kiến của các chuyên gia được trích dẫn từ nguồn đáng tin cậy. Tại thời điểm trích dẫn những nội dung này, chúng tôi đồng ý với quan điểm của tác giả. Tuy nhiên, quý Vị chỉ nên coi đây là những thông tin tham khảo, bởi nó có thể chỉ là quan điểm cá nhân người viết.
3. Trường hợp cần giải đáp thắc mắc về vấn đề có liên quan, hoặc cần ý kiến pháp lý cho vụ việc cụ thể, Quý vị vui lòng liên hệ với chuyên gia, luật sư của Công ty Luật TNHH Everest qua Tổng đài tư vấn pháp luật: 1900 6198, E-mail: info@everest.org.vn.