Những vấn đề cơ bản về pháp luật thuế

Thuế là gì? Và những vấn đề nào xoay quanh thuế mà chúng ta cần tìm hiểu? Để giúp các bạn đọc có thêm kiến thức xoay quanh về các vấn đề liên quan đến thuế. Luật Everest xin được thông tin đến mọi người kiến thức pháp lý mới nhất xoay quanh vấn đề trên.

Định nghĩa

Quan hệ thu nộp thuế giữa nhà nước và dân cư phải được thực hiện trên cơ sở những cơ sở pháp lý nhất định, đó là luật thuế. Luật thuế là cơ quan lập pháp quy định các luật và quy định về thuế,việc thu, nộp thuế giữa các cơ quan nhà nước có liên quan và người nộp thuế nhằm tạo nguồn thu cho ngân sách nhà nước nhằm đạt được các mục tiêu đã định, đạt hiệu quả thích ứng cao. Sự xuất hiện và phát triển của pháp luật thuế ở Việt Nam cho thấy pháp luật thuế ra đời từ rất sớm, nhà nước với tư cách là một chủ thể quyền lực sử dụng công cụ của mình để tập trung pháp luật nhằm tập trung một phần của cải xã hội, không theo ý muốn của chủ thể

Điều này cũng giúp phân biệt giữa luật thuế và luật ngân sách nhà nước, mặc dù có mối liên hệ nội tại giữa luật thuế và luật ngân sách nhà nước.

Xem thêm: Dịch vụ pháp chế doanh nghiệp

Đối tượng điều chỉnh của luật thuế

Trong thời điểm hiện nay, khi có nhiều quan điểm khác nhau về ngành luật, việc đưa ra các quy định pháp luật về thuế chỉ mang ý nghĩa xác định rõ những loại đối tượng có đặc điểm nhất định sẽ chịu thuế, chịu sự hoặc sắp được bảo vệ bởi luật thuế quốc gia và quốc tế. Việc xác định đối tượng của luật thuế không có nghĩa là đây là một ngành luật độc lập hay một lĩnh vực khoa học riêng biệt mà chỉ là sự phân định rõ ràng về nội dung của điều tra một lĩnh vực pháp luật cụ thể, có câu hỏi pháp lý.

Căn cứ vào lĩnh vực hoạt động và nội dung hoạt động của các chú thể, đối tượng điều chỉnh của pháp luật thuế bao gồm các nhóm quan hệ sau đây: 

Nhóm các quan hệ phát sinh trong quá trình quản lý thuế

Quản lý thuế là một trong những nội dung quan trọng không thể tách rời hoạt động quản lý nhà nước, hoạt động quản lý thuế bao gồm những nội dung rất đa dạng, cụ thể nhưng luôn có sự tham gia của Chính phủ (nhân danh chính quyền hoặc các cơ quan chức năng). Hoạt động quản lý thuế của cơ quan có thẩm quyền bao gồm các nhóm hành động cơ bản được thực hiện trên cơ sở tuân thủ các nguyên tắc quản trị tốt và được thể hiện thông qua nhiều hành vi:

• Chấp hành các quy định về thuế của các cơ quan có thẩm quyền, chống hiện tượng chiếm dụng và trốn lậu thuế
• Xác định phạm vi những người nộp thuế và nguyên tắc khi đánh thuế
• Xác định đúng đối tượng tính thuế và các căn cứ tính thuế
• Xác định cách thức tính thuế, quyết định việc miễn giảm thuế trên cơ sở quy định của pháp luật
• Tiến hành các biện pháp cần thiết để chống thất thu thuế
• Tiến hành thanh tra và kiểu tra quá trình thu và nộp thuế

Tìm hiểu thêm về: Dịch vụ thư ký pháp lý

Nhóm các quan hệ phát sinh trong quá trình xử lý vi phạm và khiếu nại về thuế

Các tổ chức, cá nhân trực tiếp hoặc gián tiếp phải thực hiện nghĩa vụ thuế đối với nhà nước. Để đảm bảo việc nộp thuế đầy đủ, đúng hạn và đảm bảo công bằng trong việc thực hiện nghĩa vụ thuế, Bộ luật thuế quy định những hành vi cơ bản sau đây của các đối tượng này:

• Thực hiện đăng kí, kê khai thuế;
• Thực hiện nộp thuế theo trình tự, tức là thực hiện một trật tự phải tuân thủ trong suốt quá trình thực hiện nghĩa vụ thuế;
• Thực hiện chế độ báo cáo thuế và các vấn đề có liên quan đến cơ sở xác định số thuế phải nộp với cơ quan có thẩm quyền;
• Đề nghị cơ quan có thẩm quyền xem xét đúng, chính xác số thuế phải nộp trong những trường hợp cần thiết.
• Nhóm các quan hệ phát sinh trong quá trình xử lí vi phạm và khiếu nại về thuế.
• Hoạt động xử lí vi phạm về thuế liên quan đến các hành vi vi phạm pháp luật thuế như nợ thuế, sót thuế, trốn thuế, chống thuế nhưng chưa đến mức cấu thành tội phạm hình sự;
• Giải quyết khiếu nại những quyết định hành chính của cơ quan có thẩm quyền khi ra các quyết định không đủ căn cứ, không công bằng, không đúng pháp luật...

Xét đối tượng điều chỉnh của pháp luật thuế, ta có thể nhận thấy:

• Nhà nước với tư cách là chủ thể quyền lực sẽ luôn là bên tham gia quan hệ thuế và sẽ luôn trực tiếp chi phối các quan hệ đó
• Các quan hệ sẽ luôn hướng tớ việc chuyển giao một nguồn tài chính cho nhà nước và nguồn tài chính đó sẽ phục vụ cho lợi ích công cộng
• Từ bản chất của các quan hệ thuế do pháp luật thuế điều chỉnh, để hiệu lực của pháp luật có hiệu lực, pháp luật thuế sử dụng biện pháp cưỡng chế mạnh mẽ, để tạo ra thu nhập, nhà nước yêu cầu mọi người phải cưỡng chế nộp thuế Để tăng khả năng chi tiêu, nhà nước có thể ban hành các loại thuế mới, sửa đổi hoặc loại bỏ các ưu đãi thuế
  hiện đang áp dụng cho các cá nhân. Đúng hạn Để trang trải hoạt động kinh doanh của mình và tạo ra thu nhập ổn định và chủ động, nhà nước yêu cầu người dân phải nộp thuế đúng, đủ và đúng hạn ...
• Các ví dụ trên cho thấy rằng không có sự bình đẳng giữa cơ quan thuế và người nộp thuế. Nhà nước có quyền đơn phương quyết định theo ý mình mà không cần sự đồng ý của cơ quan thuế. sự đồng ý của các đối tượng khác. Nếu cần, nhà nước có thể sử dụng các biện pháp cưỡng chế để buộc người nộp thuế phải thực hiện nghĩa vụ của mình

Xem thêm: Trợ lý pháp lý

Phương pháp điều chỉnh luật thuế

Việc sử dụng phương pháp mệnh lệnh quyền uy trong quan hệ thuế hoàn toàn không phải với hình thức biểu hiện giống nhau. Chẳng hạn, cơ quan quản lí thuế có quyền ra các thông báo thuế, quyết định truy thu thuế và yêu cầu đối tượng nộp thuế thực hiện đúng. Nhưng ở trường hợp đối tượng nộp thuế tự kê khai, tính thuế và tự nộp thuế thì có sự khác nhau về hình thức biểu hiện nhưng điều này hoàn toàn không có nghĩa tính chất quyền uy bị mất đi. Trước hết, việc làm này phải được cơ quan quản lí thuế cho phép hay phê chuẩn; nếu đối tượng nộp thuế không tính đúng, tính đủ, nộp theo thời hạn, việc bị xử lí vi phạm sẽ trở thành hiện thực. Khi số thuế không được nộp đầy đủ, đúng hạn sẽ dẫn tới hàng loạt các khả năng khác nhau như phong toả tài khoản, yêu cầu thu hộ, phạt nộp chậm được thực hiện cùng với các biện pháp hành chính khác.

Nguồn của pháp luật thuế

Nguồn của pháp luật thuế là các văn bản pháp luật do cơ quan có thẩm quyền ban hành điều chỉnh các quan hệ xã hội phát sinh trong quá trình thu, nộp thuế và các văn bản pháp luật quốc tế điều chỉnh các quan hệ phát sinh trong quá trình thực hiện quyền thu thuế mà Việt Nam đã kí kết hoặc cam kết thực hiện.

Nguồn của văn bản pháp luật thuế do cơ quan có thẩm quyền của Nhà nước Việt Nam ban hành bao gồm các văn bản luật và văn bản dưới luật.

Luật do Quốc hội ban hành, sửa đổi, bổ sung như Luật thuế giá trị gia tăng, Luật thuế tiêu thụ đặc biệt, Luật thuế xuất nhập khẩu, Luật thuế thu nhập doanh nghiệp... Một điểm khá đặc thù trong hệ thống luật điều chỉnh hoạt động thu thuế do Nhà nước Việt Nam ban hành là quy định về thuế có thể được ghi nhận ở một văn bản luật đơn hành mà không hoàn toàn ghi nhận tại các luật thuế nói chung. Chẳng hạn, Luật dầu khí điều chỉnh quan hệ thuế tài nguyên của các tổ chức kinh tế có khai thác dầu, khí trên lãnh thổ Việt Nam.

Pháp lệnh thuế do Ủy ban thường vụ Quốc hội ban hành, sửa đổi, bổ sung như Pháp lệnh thuế thu nhập đối với người có thu nhập cao, Pháp lệnh thuế tài nguyên... Pháp lệnh về thuế thường được hạn chế ban hành. Thuế thu nhập đối với cá nhân, thuế tài nguyên hiện nay đã được điều chỉnh bởi Luật thuế thu nhập cá nhân và Luật thuế tài nguyên.

Các văn bản dưới luật khác do Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng các bộ quản lí ngành ban hành quy định  chi tiết thi hành các luật, pháp lệnh thuế.

Các văn bản pháp luật quốc tế là nguồn của pháp luật thuế bao gồm các điều ước quốc tế song phương và đa phương.

Khuyến nghị của Công ty Luật TNHH Everest:

Bài viết trong lĩnh vực nêu trên được luật sư, chuyên gia của Công ty Luật TNHH Everest thực hiện nhằm mục đích nghiên cứu khoa học hoặc phổ biến kiến thức pháp luật, hoàn toàn không nhằm mục đích thương mại.

Bài viết có sử dụng những kiến thức hoặc ý kiến của các chuyên gia được trích dẫn từ nguồn đáng tin cậy. Tại thời điểm trích dẫn những nội dung này, chúng tôi đồng ý với quan điểm của tác giả. Tuy nhiên, quý vị chỉ nên coi đây là những thông tin tham khảo, bởi nó có thể chỉ là quan điểm cá nhân người viết

Trường hợp cần giải đáp thắc mắc về vấn đề có liên quan, hoặc cần ý kiến pháp lý cho vụ việc cụ thể, Quý vị vui lòng liên hệ với chuyên gia, luật sư của Công ty Luật TNHH Everest qua Tổng đài tư vấn pháp luật: 024 66 527 527, E-mail: info@everest.org.vn.